TÜRKONFED Başkanı Turan açıkladı: 3.5 milyon KOBİ zorda

Türk Teşebbüs ve İş Dünyası Konfederasyonu (TÜRKONFED) İdare Şurası Lideri Orhan Turan, şirketlerin yüzde 34’ünün koronavirüs krizine, iş sürekliliği ile acil durum aksiyon planı olmadan yakalandığını söyledi.

“Her açıdan sıkıntı bir devir bizi bekliyor. Salgının hem insan sıhhati hem de ekonomik olarak tesirlerini çok şiddetli yaşıyoruz, yaşayacağız” diyen Turan, üyelerinden bankaların bireye has farklı yaklaşımlar geliştirdiğini, finansmana erişimi güçleştirdiğini hatta imkansız hale getirdiğine dair şikayetler aldıklarını söz etti. Öngörü yapmanın sıkıntı olduğu puslu bir periyotta olunduğuna dikkat çeken Turan, “2020’de negatif büyüme bekliyoruz. İşsizlik de yüzde 20’lere çıkabilir” diye konuştu. Toplumsal, ruhsal ve toplumsal travmaların yaşanmasının önüne geçmek için kamu, özel bölüm ve iş örgütlerinin daha fazla sorumluluk alması gerektiğini vurgulayan TÜRKONFED Lideri Orhan Turan ile koronanın iktisada tesirlerini konuştuk.

YÜZDE 36'SI DURDU

- TÜRKONFED olarak olağan periyotlarda bile daima “önce küçüğü düşün” vurgunuz vardı. Şu anda küçük işletmeler ve KOBİ'ler ne durumda, ne çeşit problemlerle boğuşuyorlar?

TÜRKONFED olarak 2011 yılından bugüne “Önce Küçüğü Düşün!” diyoruz. Zira ekonomimizin lokomotifi olan KOBİ’lerimizin tedarik zincirinden düşmesinin, domino tesiri yapacağını çok uygun biliyoruz. İktisadın yüzde 99’ini oluşturan, yaklaşık 3,5 milyon KOBİ’mizin, ekonomik kriz karşısında kırılgan bir yapıya sahip olmaları nedeniyle, finansmana erişimden ödeme ve tahsilat sıkıntılarına kadar pek çok kasvet ile karşı karşıya kaldığını söylüyoruz.



KOBİ’lerin hayatta kalmasını sağlamamız gereken harikulâde bir periyottan geçiyoruz, Güç kaidelerde faaliyetlerini sürdürmeye çalışan işletmeler; istihdamı müdafaa, çalışanlarının maaşlarını karşılayabilme, tedarik ve öteki ödemeleri için finansman bulma üzere çok önemli meselelerle boğuşuyor. 

KOBİ yüklü 780 işletmenin katıldığı araştırmamızın yanı sıra 30 federasyon ve 266 derneğimiz ile dijital ortamda yaptığımız görüşmelerimiz, KOBİ’lerimizin bu devirde problemlerinin artarak devam ettiğini gösteriyor. TÜRKONFED-TÜSİAD ve UNDP Türkiye işbirliği ile kurduğumuz Gayeler İçin İş Dünyası Platformumuzun COVID-19 İşletme Tesir ve Muhtaçlık Anketi’ne nazaran büyük işletmelerin yüzde 11’i, mikro ve küçük ölçekli işletmelerimizin yüzde 36’sı faaliyetlerinin durdurma kararı aldı.

Bilhassa Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde yükü KOBİ olan işletmelerin yüzde 71’i cirolarının yarısını kaybettiğini söylüyor. KOBİ’lerimizin yüzde 80’i fatura, vergi ve SGK ödemelerinde erteleme; yüzde 77’si ise vergi indirimine muhtaçlık duyduklarını belirtiyor. Finansal dayanak, kredi, çek ve borçlarında erteleme istiyor. Yüzde 26’sı çalışanlar için psiko-sosyal takviye, yüzde 24’ü de tıbbi ve esirgeyici materyal takviyesine muhtaçlığı olduğunu söylüyor. Ciro kaybından ötürü süreksiz bir müddet üretimini durduran, esnek çalışan yahut üretimini vardiyalı olarak hudutlu da olsa sürdürmeye çalışan işletmelerimiz kelam konusu.

Şu ana kadar 20 paket açıklandı. Açıklanan paket ve kararların operasyonel zahmetler taşıdığını gözlemliyoruz. Karar alma ve uygulama süreçlerinin gözden geçirilmesi, krediler noktasında merkezden alınan kararların alana tam yansımasını da sağlayacaktır. Finans kesiminin kredi kanallarını açması, korona günlerinde KOBİ’lerimizin likidite problemini bir nebze rahatlatacaktır. Ekonomimizin lokomotifini oluşturan bu işletmelerin varlığı, sosyo-ekonomik hayatın devamlılığı açısından da değerli. Besin ve paklık üzere bu devirde kıymetli olan bölümlerde faaliyet gösteren KOBİ’lerin, tıpkı vakitte tedarik zincirinin devamlılığını sağladığını da unutmayalım. Büyük şirketlerin en kıymetli tedarik kanalı olan KOBİ’ler için alınacak önlemler, hem insani hem de sektörel bazda nefes almalarını da sağlayacaktır.

TIPKI GEMİDEYİZ

- Şu anda üyelerinizin iş faaliyetlerinde nasıl bir durum kelam konusu? Kapanan işyerleri var mı?  Üretim satış, cirolar ve çalışan durumları nasıl, zincirleme bir iflas beklentiniz var mı?



Değerli olan bu noktada hepimizin tıpkı gemide olduğunun şuuruyla, “ortak akıl ve ortak vizyon” ortaya koymaktır. Yani merkezi hükümet ve mahallî idareler, STK’lar, iş dünyası ve çeşitli disiplinlerden insanların problemlere birlikte tahlil bulması gerekiyor. Salgın tıpkı vakitte lokal ya da lokal bir sorun değil, global bir sorun ve global sıkıntılar lakin kapsayıcı global işbirlikleri ile çözülebilir.

COVID-19 sürecinin tesirlerini ölçtüğümüz anketimizin datalarına nazaran, işletmelerin yarısından fazlası cirosunun yüzde 50 azaldığını söz ediyor. Cirosu yüzde 25-50 ortasında azalan işletmelerin oranı yüzde 22 olurken, yüzde 25’e kadar azalanlar ise yüzde 21 oranında. “Cirom arttı” diyenlerin oranı ise yalnızca yüzde 2. Bilhassa turizm, tarım, dokumacılık, otomotiv ve imalat bölümünde faaliyet gösteren KOBİ’ler, aktif ve tesirli dayanaklara muhtaçlık duyuyor.

EN DEĞERLİ TELAŞ BELİRSİZLİK

- Üyelerinizin şu anda en fazla endişelendikleri noktalar neler? Anadolu iş dünyası ile büyükşehirlerdeki üyelerinizin sıkıntıları birebir mı? Problemlerin tahlili için neler öneriyorsunuz?

Elbette öncelikle sıhhat. Bu noktada üretim süreçlerinde maske üzere gözetici gereç muhtaçlıklarını lisana getiriyorlar. Anadolu iş dünyası ve büyükşehirlerde yaşayanların en kıymetli telaşı belirsizlik. Finansmana erişim, nakit gereksinimi ve ödeme problemleri korona günlerinde tartısını ziyadesiyle hissettiriyor.



Bölgelerden gelen sonuçlar, mevcut ekonomik önlemlerin kâfi kalmayacağına, bu önlemlerin kapsamının ve kaynak ölçüsünün artırılması gerektiğine işaret ediyor. Ulusal gelirin taban yüzde 10’una tekabül edecek, dağılımı toplumsal vicdanı gözetecek bir hane halkı ve işletme gelir dayanağına ulaşmalıyız. Yani açıklanan paketin en az 4-5 katı bir kaynağın devreye alınması kıymetli bir moral-motivasyon olacağı üzere inanç de yaratacaktır. Stratejik dallara yönelik bir planlama yapılmasının mecburiliği ile devletin, vatandaş, firmalar, esnaf ve sanatkârı fonlaması gerekliliği görünüyor. Bununla birlikte, Türkiye genelinde bir “Mücbir Sebep” halinin olduğunu göz önünde bulundurarak, yalnızca tedarik zinciri güvenliği açısından stratejik kesimlerimizin değil, tüm dallarımızın adil, şeffaf, hesap verir hükümet müdahalesine gereksinimi bulunuyor. Tüm kesimlerde Zorlayıcı Sebep Hali kelam konusu.

KGF’den İşsizlik Fonu’na, bankacılık ve finans kesiminden merkezi ve lokal idarelere kadar uzanacak bir eşgüdüm, yolumuzu da rotamızı da netleştirecektir. Tüm kredi ve kamu ödemelerinin en az 6 ay faizsiz ertelenmesi ile KDV alacaklarının ödenmesi, KOBİ’lerimizin moral gücünü de artıracaktır. Nakit akışı ve finansmana erişimde KGF üzerinden verilen dayanakların artırılması, Varlık Fonu ile istihdamın korunması noktasında da İşsizlik Fonu’nun daha aktif kullanılması sağlanmalıdır.

Bu harikulâde periyotta, gelişmiş ülkelerin bu itimadı verecek adımları atmaya ve deklare etmeye başladığı bir ortamda, ülke olarak Toplumsal ve Ekonomik Seferberlik ilan etmemiz gerekiyor. En değerlisi inanç aşılamak. Ekonomik Toplumsal Konsey’in geniş bir iştirak ve kapsayıcılıkla toplanması, çıkış için kıymetli bir adım olacaktır.

BANKALARDAN KİŞİ AYIRIMI

- Son günlerde bilhassa özel bankaların kredi kullandırmadığına dönük önemli tenkitler var, sahiden krediye ulaşmakta zorlanıyor musunuz? Bu devirde neden kredi gereksinimi duyuyorsunuz?



Salgının ne vakit sonlanacağının bilinmemesi ve bu durumun oluşturduğu tasa, yatırım planlarının askıya alınmasına neden oldu. Şu anda büyük, küçük pek çok işletme, 2020 planlarını yine oluşturdu. Öncelik hiç kuşkusuz iş ve emekçi garantisi ile üretim sürecinin devamlılığı. Faaliyetlerini durdurmak yahut kapasitelerini düşürmek durumunda kalan işletmeler, şu anda maaşları ödeyebilmek ve öbür yükümlülüklerini yerine getirebilmek için kredi çekme gereksinimi duyuyor. Fakat bankaların Ekonomik Önlem Paketi’ne dayanak programları açıkladığını görsek de kredi musluklarının açılmasında iştahsız davrandıklarını gözlemliyoruz.

Likidite kapanı içerisindeyiz. Türkiye’deki büyük firmalardan kimileri nakit kaynaklarını tutuyor, ödemelerini öteliyor ya da tedarik zincirindeki paydaşlarına borçlarını erteliyor. Kredi talebinin artmasının değerli bir nedeni vadesi geçmiş alacakların ödenmemesi üzerine kahra düşen KOBİ’lerin daha fazla kullanmaya muhtaçlık duyması.

KGF’de dert çekildiğine, kaynakların tesirli ve hakikat kullanılmadığına dair de görüşler geliyor.

KOBİ’lerimizin finansman kasvetleri, üretim ve kapasite kullanımının düşmesi, ihracat kanallarının tıkanması, faaliyetlerini durdurma noktasına gelmelerine yol açtı. Üretimi hudutlu da olsa devam ettirmek ve istihdamı korumak için genelde KOBİ’lerimiz öz sermaye düşüncesi çektiğinden, kredi ve dayanaklar ile ayakta kalmaya çalışıyor. Bilhassa enerjiyi ağır kullanan kesimlerimizde düşen üretim ve ihracat bacağı, maliyet kaleminde kıymetli bir borç yükü de bırakabiliyor.



KOBİ’lerimiz, merkezde alınan kararların alana eksiksiz, süratli ve aktif bir biçimde yansımasını bekliyor. Finans kesiminin bu türlü bir devirde hepimizin tıpkı gemide olduğunu hissettirmesi yetmiyor. İşletmelerimiz bankaların bireye has farklı yaklaşımlar geliştirmesinin, finansmana erişimi güçleştirdiği hatta imkansız hale getirdiğini de vurguluyor. Hepimiz birebir gemideysek, bilhassa bu türlü bir devirde gereken fedakarlıkları yapmak ve sektör-firma ayrımı gözetmeden kredi kanallarını açmak, finans dalımızın en kıymetli sorumluluklarından biri olmalı diye düşünüyoruz.

YÜZDE 34'Ü HAZIRLIKSIZ YAKALANDI

- Türkiye iktisadı esasen güç bir devirden geçiyordu, iş dünyası bu sürece nasıl yakalandı?

Nasıl yakalandığımızın fotoğrafını, yaptığımız ankette de tespit ettik. İşletmelerimizin yüzde 34’ü bu krize, iş sürekliliği ile acil durum hareket planı olmadan yakalandı. Yalnızca yüzde 30’u bu planlara sahip olduğunu, geri kalanı da iş sürekliliği ve acil durum aksiyon planından birinin olduğunu söyledi. Üstelik uzaktan çalışmaya en uzak ekonomik yapı taşımız olarak KOBİ’lerimiz öne çıktı. Dokuz bireye kadar çalışanı olan işletmelerin uzaktan çalışmaya yüzde 57 ile uygun olmadığını tespit ettik.

HİPER ENFLASYON TUZAĞINA DİKKAT

- IMF'nin Türkiye iktisadı için bu yıl yüzde 5 küçülme öngörüsü var. Olağan şartlarda YEP'te bu yıl için yüzde 5 büyüme ve yüzde 11.8 işsizlik, yüzde 8 enflasyon beklentisi vardı. Siz ne bekliyorsunuz?

Koronavirüs salgını, yalnızca ülkemizin değil dünyanın da amaçlarını yine gözden geçirmesi gerekliliğini gösterdi. Kredi derecelendirme kuruluşları, gibisi görülmemiş bir global resesyon uyarısı yapıyor. Optimist öngörüler dünyada işsizlik sayılarının ortalama yüzde 7-10 aralığında bir artış yaşayacağından bahsediyor. Dünyanın olduğu üzere ülkemizin de bir büyüme patinajına ve hiper enflasyon tuzağına dikkat etmesi gerekliliğini ortaya koyuyor. Ekonomik bir sakinlik ile yaratacağı istihdam kaybına ülkemizin tahammülü olmadığı noktasında işçi-işveren hemfikir olduğumuzu düşünüyorum. Yeni normalimiz olan ve dijitalleşme ile paha yaratacak verimlilik odaklı programın yine gözden geçirileceği görülüyor. “Kur-Enflasyon-Faiz” sarmalından lakin ortak akıl ve kapsayıcı işbirlikleriyle alınacak önlemler sayesinde çıkabiliriz.

İŞSİZLİK YÜZDE 20'YE ÇIKABİLİR

- 2020 büyüme, enflasyon işsizlik öngörünüz nedir?



Öngörü yapmanın sıkıntı olduğu puslu bir devirdeyiz. Tünelin ucunda sıhhat açısından bir ışık var fakat o tünelin uzunluğunu, ekonomik olarak alacağımız fevkalâde önlemler belirleyecek. Global kuruluşlar tarafından yapılan öngörülerde ülkemizin bu yıl büyümede yüzde 2 daralacağı ve 2021’de yüzde 5’ler düzeyinde artacağı istikametinde değerlendirmeler kelam konusu. 2020’de negatif taraflı bir büyüme bekliyoruz.

Bu noktada işsizlikte önemli bir tırmanış yaşanması ihtimali çok net görülüyor. TÜİK tarafında açıklanan son sayıya nazaran küçük işletmeler, kendi ismine çalışanlar, ücretliler dahil ülkemizde 28 milyon 800 bin kişi istihdam ediliyor. Krizin ekonomik ve toplumsal bir travmaya dönüşmemesi için istihdamı koruyan, hatta yeni istihdamı teşvik eden siyasetlerin üretilmesi gerekiyor.

Yüzde 13-14 aralığında seyreden işsizliğin de korona devrinde yüzde 20’lere çıkması mümkün. Genç işsizlikte yüzde 25’lerde olan oranın, her 3 gençten 1’inin işsiz olduğu bir noktaya gelmemesi için tek yolumuz katma pahalı üretim, üretim, üretim…

Her zamankinden daha fazla umuda, iyimserliğe, olumlu yaklaşıma, uzlaşma kültürüne ve üretmeye muhtaçlığımız var. 

IMF'YE KAPI KAPATILMAMALI

- Ekonomik İstikrar Kalkanı paketinde bir dizi tedbir açıklandı, bunlar şu anda iktisatta oluşan meseleleri çözmeye ne derece deva olacak? Asıl odaklanılması gereken alanlar neler? IMF'ye gitmek bir seçenek olmalı mı?

GSMH’nin yüzde 2’sine denk gelen 100 milyar TL’lik İktisat Önlem Paketi’nin kâfi olmayacağı anlaşılıyor. Bu paketi takviyelerin birinci adımı olarak görüyoruz. Orta vadede bunun 4-5 katı bir kaynağın planlanması gerekecektir. Tüm planlarımızı çalışanların işini kaybetmeyeceği ve işletmelerin kapanmayacağı senaryolar üzerine kurgulamalıyız. Önceliğimizi toplum sıhhati, iş ve emekçi teminatı ile üretim süreçlerinin devam etmesine; tedarik zincirini garantiye alacak adımları atmaya vermeliyiz. Kısa devir planlarını üretim tesislerimizin, çalışanlarımızın sıhhatini da gözetecek bir planlama ile üretime hazır halde tutabilmesi oluşturmalı.

Bu süreç atlatıldığında sürdürülebilirliğini sağlayacak bir “Üretim ve İhracat Seferberliği” şuurunu bugünden oluşturabiliriz. Çalışanlarımız ile toplumsal dayanışmamızı geliştirmeliyiz. Toplumsal devlet anlayışı ile atılacak adımlar şu devirde toplumsal psikoloji için ilaç üzere gelecektir.



Uzun periyotlu yapısal sakinliğe tahlil üretmeye bugünden başlamalıyız. Bunun için ülkemizin de uzun müddettir ertelediği yapısal ve ekonomik ıslahatların süratle hayata geçirilmesi gerekiyor.

Bu devirde her sesin, her rengin ve her fikrin en büyük zenginliğimiz olduğunun şuuruyla çalışmalıyız. Dünya Bankası ve IMF’nin korona sürecinde ülkelere kullandırdığı bir dayanak sistemi kelam konusu. Bu düzeneklerin içeride ve dışarıda çeşitlendirilmesi için atılacak adımlar, yol haritamızdaki riskleri ve fırsatları da öngörülebilir kılacaktır. O nedenle tüm kapıları kapatmak yerine, global meselelerin kapsayıcı ve global işbirliği ile çözüleceği penceresini her vakit açık tutmakta fayda görüyoruz.

KORONA EKONOMİK ŞURASI OLUŞTURUYORUZ

- Türkiye iktisadı için bir kurtuluş reçetesi var mı, neler öneriyorsunuz, bu krizden ne vakit çıkabiliriz?

Hepimiz birebir gemideyiz; çalışanlar da şirket işverenleri da devlet de… Uzlaşma ile ortak akıl ile ortak noktada buluşup üretim, yatırım ve çalışma hayatına dair düşünceleri gidermemiz değer kazanıyor. Anayasal bir kurum olan Ekonomik ve Toplumsal Kurul (EKS), uygun bir istişare platformu... Ayrıyeten, Hazine ve Maliye Bakanlığımız, Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, İktisat Siyasetleri Kurulu’yla birlikte icraata yönelik düşünülmüş bir yapı. Koronavirüs salgını sonrasında ortaya çıkabilecek üretim ve istihdam problemlerine tahlil üretmek istiyorsak, bu istişari ve icracı yapıyı harekete geçirmemiz gerekecektir.

Bilhassa, KOBİ seviyesinde faaliyet gösteren sanayi ve hizmet kesimi işletmelerinin geleceğiyle ilgili çalışmaya başlamamız lazım. Bilhassa önümüzdeki 18 ayda, üretim ve istihdamdaki düşüşleri önlemek ve eski seviyelerine geri getirmek büyük uğraş gerektirecektir. Biz de kendi bünyemizde "Korona Ekonomik Kurulu" oluşturup, kamunun tahlil ortağı olmayı dilek ediyoruz.



Toplumun telaş ve telaşlarını giderecek teminatlarla tıpkı vakitte tüm bölümleri ilgilendiren temel külfetleri da ele alacak çerçevede önlemlerin genişletilmesi gerekiyor. Kamu bir yandan tedarikçilerine borçlarını öderken, beraberinde önemli tasarruf önlemleri ile harcama disiplinine geçerek bu uğraşın öncülüğünü yapabilir.

Kısa vadede üçüncü çeyrekte kıpırdanmanın başlayacağı, toparlanmanın 2021’de gerçekleşeceği görülüyor. Lakin geçmiş devirdeki bir toparlanma ya da ekonomik hayata devam edilmesi pek mümkün değil. Yeni iş modelleri ile yaratıcı ve teknolojik alanda tüm dalların yine yapılanması gerek insan gerekse de altyapı alanında kaynak dağılımında yeni bir reorganizasyona gitmeyi zarurî kılıyor.

Tünelin ucundaki ışıktan çok tünelin uzunluğunu kısaltacak adımların atılması için odağımızı yeni normalimize hazırlık ve çıkış senaryoları üzerine yapıyoruz.

TRAVMALARI ÖNLEMEK İÇİN BİRLİKTE HAREKETİ ETMELİYİZ

- 3 ay işten çıkarmayı yasaklayan yasa TBMM’de kabul edildi, nasıl değerlendiriyorsunuz?

Üretim sürecinin iki değerli sacayağı var. Biri patron, başkası ise emekçiler yani çalışanlarımız. Harika periyotlardan geçtiğimizi aklımızdan çıkartmamak gerekiyor. Merkezden başlamak üzere iktisadın tüm aktörlerinin daha fazla sorumluluk alması gereken zamanlardayız. Salgından en az kayıpla çıkmak ve istihdamdaki kayıpları önlemek maksadıyla ödenekten yararlanabilme şartlarında ek kolaylıklar sağlanmasını, olumlu bir birinci adım olarak kıymetlendiriyoruz.



‘İşçi çıkartmamak şartına uyan’ iş yerlerinde çalışanlar bu kolaylıklardan yararlanabiliyor. Lakin bu üzere çalışmaların zorlayıcı önlemlerle yapılması yerine, tekrar ortak bir uzlaşma ile personel, patron ve ilgili kurumların bir ortaya gelmesiyle yapılmasının yerinde olacağını düşünmüyoruz. Kelam konusu unsur ile Cumhurbaşkanına fesih yasağı mühletini altı aya kadar uzatma yetkisi de tanındı. Patrona ise fiyatsız müsaadeye çıkartma yetkisi verildi. İşsizlik Sigortası Fonu’ndan günlük 39.24 TL nakdi fiyat dayanak sağlanması kelam konusu. Çalışana ödenecek fiyat, günlük taban fiyatın yarısına denk geliyor ve kâfi katkıyı sağlamaktan uzak görünüyor. Toplumsal, ruhsal ve toplumsal travmaların yaşanmasının önüne geçmek için kamu, özel kesim, iş ve patron örgütleri olarak daha fazla sorumluluk almamız gereken bir devirdeyiz. Sıhhat, toplumsal ve ekonomik alanda yaşanacak travmaları fakat birlikte hareket etmemizden alacağımız güç ile çözebiliriz. Öbür çıkış yolumuz yok!

SIKINTI BİR DEVİR BİZİ BEKLİYOR

- Şu anda Türkiye'nin önünde duran en büyük sorunu nedir?

Her şeyden evvel bu bir ekonomik kriz değil, bir insanlık krizi. Ve aslolan insan hayatı. Korona salgınının iktisat üzerindeki tesirleri için öngörüler dışında büyük bir belirsizlik kelam konusu. Her açıdan sıkıntı bir periyot bizi bekliyor. Salgının hem insan sıhhati hem de ekonomik olarak tesirlerini çok şiddetli yaşıyoruz, yaşayacağız. Bu salgın, artık hiçbir şeyin eskisi üzere olamayacağını gösterdi. Değişim kaçınılmaz; kendini dönüştüren ve süratli aksiyon alanlar, bu süreci en az hasarla atlatacak üzere görünüyor.



Bu periyotta uzlaşmayı ve istişareyi önceliklendiren bir politik söyleme gereksinimimiz var. İnsan hayatının kelam konusu olduğu böylesi inanılmaz devirlerde kutuplaşan ve ayrışan siyasi telaffuzlar yerine konuşmayı, uzlaşmayı ve sorunun değil tahlilin bir kesimi olarak ortak akılda buluşmanın kıymetli olduğunu düşünüyoruz. Üretim, sanayi ve istihdam odaklanılması gereken öncelikli alanlarımız. Tarım, turizm, besin, dokumacılık ve imalat endüstrimizde dallara tahminen de stratejik şirketlere ayrımcılık yapmadan adil ve eşit takviyeler sağlanması gerekiyor.

Tüm bölümlerin zorlayıcı sebep kapsamına alınması noktasında da birtakım pratiklerin kâfi etkiyi yaratamadığına dair şikayetler geliyor. Zorlayıcı sebep kapsamına alınan firmalar, vergilerinin ötelenmesi dışında bir yararı olmadığını söylüyor. Birtakım firmaların da “Mücbir Sebep” kapsamındayım diye ödemediği iletiliyor. Çağdaş toplumlarda iştirakçi demokrasi ve iştirakçi yönetişimin vazgeçilmez ögeleri olan Ekonomik ve Toplumsal Konsey’in çalışması ve icracı bir kimlikle önlem ve tedaviyi ortaya koyması elbet ki çok pahalı olacaktır.

Şehriban Kıraç/Cumhuriyet