Tevfik Fikret Donem Odevi

Tevfik fikretle ilgili donev odevi
Tevfik Fikret konulu donem odevi

Edebiyatimizda cok onemli bir degisimi olusturan ve Edebiyati Cedide Akimi olarak da bilinen Serveti FunUn hareketinin onderi sayilirSiyasal dusunce ve davranislariyla hem yasadigi donemde,hem de olumunden sonra toplumu etkilemis bir sairdirAsil adi Mehmet Tevfik olan Tevfik Fikret Aksaray'daki Mahmudiye Rustiyesi'nde basladiDaha sonra Mektebi Sultaniye'ye(Galatasaray Lisesi)gectiYasaminda cok onemli bir yeri olan Galatasaray Lisesi'nde Fransiz kulturu ile tanistiAyrica o donemin onde gelen yazar ve aydinlarindan Muallim Naci,Muallim Feyzi ve Recaizade Mahmut Ekrem bu okulda ogretmendilerFikret bu ogretmenlerinin etkisiyle siir yazmaya basladiCok basarili bir ogrenci olan Tevfik Fikret 1888'de Galatasaray'i birincilikle bitirerek Hariciye Nezareti'nde (Disisleri Bakanligi)goreve basladiAma kisa bir sure sonra yeterince calismadan para aldigini dusunerek bu gorevden ayrildiBu sirada Ticaret Mektebi alisi'nde hat(guzel yazi)ve Fransizca dersleri vermekteydiTevfik Fikret 1891'de Mirsad dergisinin actigi siir yarismasinda birinciligi kazaninca adi edebiyat cevrelerinde duyulmaya basladiBir yil sonra Mektebi Sultani'nin ilk bolumunde Turkce Ogretmeni olarak atandi1895'te,devletin tasarruf etme gerekcesiyle memur ayliklarinin nyuzde 10'unu kesmesi uzerine tepki olarak bu gorevden ayrildi ve kendi kosesine cekildi

Mektebi Sultani'deki ogretmenligi sirasinda Tevfik fikret iki arkadasiyla birlikte ''MalUmat'' dergisini cikartmaktaydi1896'da eski ogretmeni Recaizade Mahmut Ekrem'in onermesiyle Serveti FunUn dergisinin edebiyat bolumunun basina getirildiAyni yil yasaminin sonuna kadar surdurecegi Robert Koleji'nde Turkce Ogretmenligi gorevine getirildiDaha onceki siirleriyle adini duyurmus olan Tevfik Fikret Serveti FunUn'u kisa surede onemli bir edebiyat dergisi durumuna getirdiBu derginin cevresinde Halid Ziya Usakligil,Cenab Sahabeddin,Mehmet Rauf,Husayin Cahid Yalcin gibi bir cok genc ve yetenekli yazar kumelenmistiFransiz edebiyatini ornek alan ve agirlikli olarak bireysel konulari isleyen bu genc yazarlar batililasma konusuna ilgi duyan aydin okurlara yonelen Edebiyati Cedide Akimi'nin yayin organi durumuna geldiBu yillar ulkede IIAbdulhamid yonetiminin aydinlar uzerindeki baskiyi yogunlastirdigi donemdiTevfik Fikret 1900'de siirlerini Rubabi Sikeste adini verdigi kitabinda topladiBirinci baskisi iki ay icinde tukenen kitap buyuk ilgi gorduBu arada Serveti FunUn'da kumelenen bu genc yazarlar arasinda yavas yavas gorus ayriliklari belirmeye basladiSamipasazade Sezai'nin de icinde bulundugu bazi yazarlar dergiden ayrildiBir sure sonra derginin sahibi ile anlasmazliga dusen Tevfik Fikret Muzesi olan ,planlarini da kendisinin cizdigi ve ''Asiyan''(Kus Yuvasi) adini verdigi evi yaptirdiEsi ve oglu Haluk ile birlikte Asiyan'a yerlesen Tevfik Fikret cok az kisi ile gorusuyorduIstanbul'da elden ele dolasan ,Sis,Sabah olursaBir Lahzai Taahhur gibi toplumsal icerikli ve siyasal baskilara karsi cikan siirler yazmaktaydiBunlardan ''Sis'' siirini ancak IIMesrutiyet'in ilanindan sonra yayimlayabildiBu donemde yazdigi ''Tarihi Kadim'' adli siiri Tevfik Fikret'in dunya gorusunu yansitmasi acisindan oenmlidirBu siirde,en guzel ve en dogru ornek diye gecmis zamani gosteren tarih anlayisiyla alay ederBu anlayisin gelecek gunlerinde de gecmisin aynisi olacagi dusuncesini asiladigini one surerTevfik Fikret'in bu siirine abdulhamid yanlisi tutucu cevreler agir elestiriler yoneltmislerdir

Tevfik Fikret,Abdulhamid'in teror ve baskisina son vererek ulkeye ozgurluk getirecegine inandigi ittihat ve Terakki Cemiyeti'ni desteklemekteydi1908'de IIMesrutiyet'in ilanini cosku ile karsilayan Fikret cekildigi kabugundan ciktiEski arkadaslariyla barisarak dusunce alaninda yeni bir atilima girismeye calistiBu dogrultuda Husayin Cahid ve Huseyin Kazim Kadri ile birlikte Tanin gazetesini cikarmaya basladiAma yazi isleri mudurlugunu ustlendigi bu gazetede ittihat ve Terakki yonetimi onun maarif naziri (egitim bakani)olmasini istiyorduFikret bu istegi geri cevirdiAma Mektebi Sultani mudurlugunu kabul ettiLisenin 1905'te yanan binasini onartarak okula cagdas bir anlayisa sahip yepyeni bir kisilik kazandirdiAma 31 Mart Olayi'nin ardindan gorevinden istifa ettiDaha sonra yeniden dondugu bu gorevden sekiz ay sonra kesin olarak ayrildi ve Asiyan'a cekilerek yalnizca Robert Koleji'ndeki ogretmenligini surdurduArtik Ittihat ve Terakki yonetimine karsi da tavir almisti''Hani Yagma'',''Sancaki Serif Huzurunda ''gibi siirlerinde yeni yonetimi agir bir bicimde elestirmekteydiMeclisin 1912'de kapatilmasini 1878'de IIAbdulhamid tarafindan kapatilmasina benzeterek ''Doksan Bese Dogru''adli siirini yazdiBu kez de Ittihat ve Terakki 'nin fedaileri onu izlemeye basladiO yillarda seker hastasi oldugu saptanan Tevfik Fikret tedaviye yanasmayinca oldu

Tevfik Fikret edebiyat yasamina oyku ve oyun denemeleriyle baslamis,ama bu turlerde amaclandigi basariya ulasamayacagini anlayinca kendini tumuyle siire verdiMalUmat ve Serveti FunUn dergileri ile Tarik gazetesinde yasama,sanata ve edebiyata yaklasimini yansitan makaleler yazmissa da bu yazilar siirleri kadar onem tasimazGercek sanatsal gucunu ve kisiligini siirde bulmusturFikret'in siiri uc evreye ayrilabilecek bir gelisme cizgisi gostermistirBunlar,Serveti FunUn donemine kadar suren arayis yillari ,Serveti FunUn donemi ,IIMesrutiyet oncesi ve sonrasi olarak belirlenebilirTFikret siirinin ilk evresinin urunlerinden bir bolumunu ''Eski Seyser''adi altinda Rubabi Sikeste'nin sonuna eklemistirBunlardin disinda ,cesitli dergi ve gazetlerde yayimlanmis bir cok siiri vardirTevfik Fikret genclik donemininin ilk siirlerinde sair ogretmenleri Recaizade Mahmut Ekrem ve Muallim Naci'nin etkisinde kalmistirMektebi Sultani'de ogrenci oldugu bu yillarda Fransiz siiriyle tanismasi da Tevfik fikret'in siiri uzerinde son derece etkili olmusturFransa'daki Parnasse etkisinde kalmistirMektebi Sultani'de ogrenci oldugu bu yillarda Fransiz siiriyle tanismasi da TFikret'in siiri uzerinde son derece etkili olmusturFransa'daki parnasse hareketine bagli sairlerden ,ozellikle Francois Coppe'den etkilenmistirAruz olcusune bagli olan egemenligi daha ilk siirlerinden baslayarak gorulmekteydiFransiz siirinin etkisiyle geleneksel siir yapimizda yaptigi degisiklerle beyit butunlugunu kirarak dizeyi ozgur kilmis ve aruz olcusunun kati kaliplarini genisletmis ,serbest kosuga gecisin onunu acmistirSiir yasaminin ikinci evresi olan Serveti FunUn doneminde TFikret ustalastigi ve egemen oldugu yeni siir teknigi ile yetkin siirler yazmistirBu siirlerine yeni gelisen dunya gorusu de yansimistirBu donemde urettigi yapitlarini topladigi Rubabi Sikeste'de ,toplumsal konularin yani sira kisisel duygu ve dusuncelerini anlatan siirlerle doga siirleri ve portreler yer almistirTevfik fikret toplumsal siirlerinde yoksul ve yasam olanaklari kisitli insanlarin yasamini anlatmistir''Hasta Cocuk'',''Balikcilar''gibi birer oyku biciminde yazilmis olan yapitlarinda aruz olcusunu ustalikla kullanmis,siirdeki konusmalari gunluk konusmalara yaklastirmak amaciyla yenilikler gerceklestirmistirKisisel duygu ve ve dusuncelerini anlatan siirlerinde ise genellikle siyasal yonetimlerin gudumundeki yasamin cirkinligiyle uzak ve dussel ulkelere kacma konularini islemistirDis dunyaya bir ressam gozu ile bakabilen Fikret'in doga siirlerinde anlatim ve deyis ustaligi doga ile siir arasinda bir uyum yaratirOrnegin ''Yagmur''siiri cam ustune dusen yagmur damlaciklarinin cikarttigi sesi ustune dusen yagmur damlaciklarinin cikarttigi sesi andiran bir muzik dokusuna sahiptir''Mai Deniz'' adli siirinde ise doga ile insan arasinda ilski kurmusturFuzuli,Nedim,Recaizade Ekrem,Abdulhak Hamid Tarhan gibi sevdigi sairlerin portrelerini ''Avengi Tasvir ''adini verdigi siir dizesinde cizmistirTevfik Fikret'in Serveti FunUn donemindeki yapitlarinda ,daha sonraki donemlerde siirinin bu evresinde olcuye ,uyaga,sozcuklerin sesine,siirsel anlatima onem vermis,yapitlarini buyuk bir tizizlilikle islemistir

Tevfik Fikret'in siir yasamindaki ucuncu evreyi ''Sis''(1902) siiryle baslatabilirizBu donem siirlerinde siyasal yan agir basmistirBu yapitlarda mutlakiyet yonetiminin zulmune karsi halkta uyanmaya baslayan ozgurluk ve esitlik dusuncelerinin ,baskiya kisitlamalara ve dinsel tutuculuga karsi olusan tepkinin yansimalari gorulurAna hatlariyla daha once yazdigi doga siirlerine benzeyen ,ama icerik olarak en zengin siirlerinden biri olan ''Sis''te betimlenen bir doga parcasi degil,Istanbul'durTFikret ,sevdigi ama siyasal yonetimin bir suc ortagi gibi gordugu bu kentin ,maddi ve manevi butun begenmedigi yanlarini buyuk bir ofkeyle sergilerBu donemdeki siirlerini Rubabi Sikeste'nin 1908'den sonraki baskisina almistirBu siirlerde edebi sanatlari bir sus olarak degil,duygusunu daha guclu anlatabilmesine olanak taniyan bir arac olarak kullanimistir''Ferda'',''Hani Yagma'',''Sabah Olursa'',''Tarihi Kadim'' gibi siirlerinde toplumsal olusum ve degisimleri icinde duyan bir baskaldiri sairidirNurullah Atac'in ''Turk Edebiyati'nda onun kadar dusunceyle dolu bir siir daha gostermek olasi degildir''diye tanimladigi ''Tarihi Kadim''siiri Fikret'e karsi bir tepkinin olusmasina yol acmistirMehmet Akif Ersoy 1912'de yayimladigi ''Suleymaniye Kursusunde''adli siirinde Robert Koleji'nde ogretmenlik yapan TFikret'i protestanlara satilmislikla suclarFikret ise 1914'te yazdigi Tarihi Kadim'e Zeyl ''adli siirinde Mehmet Akif'e yanit verirDin anlayisini aciklayarak ,insanlarin putlari kendilerinin yaptigini ,sonra da onlara taptigini soylerKendisinin ise ne cennete ne de cehenneme inandigini,hak dininin doga oldugunu belirtirOzgur dusunceye ,inanc ozgurlugune en koyu ve kor bir tutuculukla saldirildigi bir donemde bu gorusleri acikca soyleyebilmek buyuk bir cesaret isiydi

TFikret IIMesrutiyet'i buyuk bir coskuyla karsilamis,ama umdugu ozgurlugu ve esitligi bulamayinca dus kirikligina ugramistir1911'de yayimlanan Rubabin Cevabi'nda dus kirikligini dile getiren sair Ittihat ve Terakki yonetimini sucluyorduSiirinin bu son evresinde TFikret'te karamsarlik,umut ve baskaldiri bir arada gorulebilirHaluk'un Defteri(1911) TFikret'in en iyimser ve umutlu siirlerini icerirCumhuriyetin ilk kusaklarini da oldukca etkileyen bu siirler genclige caliskanlik,yurt sevgisi,sonsuz bir ozgurluk anlayisi ve haktan yana olma gibi erdemleri ogutler1914'te hastaligi sirasinda yazdigi son kitabi Sermin'de Fikret bu kez cocuklara seslenirBu yapitlarinda Farsca ve Arapca tamlamalar yerine yalin bir dil egemendirTFikret'in sanatci kisiliginin bir yani da onun ressamligidirTablolarinin cogunda yalin bir ayrinti arayisi vardirPatel renklerin agirlikli akisi resimlerine dokunakli bir hava verir