Kündekari ve Teknikleri

Kündekari nedir,
Kündekari Tekniği,
Kündekari Nasıl Yapılır

Kündekari Sanatı

KÜNDEKÂR: Kündekâri sanaatını yapan kişiye verilen ad

KÜNDE: Anadolu ’da Selçuklu döneminde gelişmiş, kendine özgü bir şekil almıştır Selçuklu, dönemi ağaç eserleri daha fazla mihrap, cami kapısı, dolap kapakları gibi mimari elamanlar olup aslında fazla üstün işçilik göstermektedir

Kündekari Farsça ’dan dilimize geçmiş, asıl hali kendekâri olan bir kelimedir Fakat İran ’da acilen buna “mütenebihe Araplar ise “ta ’şik adını veriyorlar “Kündekari kelimesini yalnız biz Türkler kullanıyoruz Kuşkusuz en hoş örnekleri de bizde Bu sanatımızı yıllardan beri dikkatsizlik ettiğimiz için gerçek kündekarinin ne olduğunu bilmiyoruz Kündekaride palavracı ya da sahte kündekari yoktur Bir eserin yalancısı yapılmış olanı taklit edilerek elde edilir Erken dönem kündekari vardır ama burada ahşap yüzeyine geometrik desenler çizilir ve o ahşap üzerinde oyma yapılarak geometrik desenlere bir ebat kazandırılır Gerçekte bu yanyana gelerek oluşturulan monoblok ahşaptır Yanyana gelen bu bloklar vakit içerisinde birbirinden ayrılır, aralarında birkaç santimetrelik boşluklar oluşur Selçuklu erken dönem eserlerinde bu açıklıkları görebilirsiniz Sanatkarlar buna mani almak ve daha iyi eserler elde yapabilmek için, kontrast teşkil edecek renkteki ahşap malzemeleri bir araya getirerek, gerçek kündekari sanatını oluşturdular

Bizim mazimizde Avrupa ’daki gibi bir kent soylu sınıfı olmadığı için kültürümüzde sanat cemiyete karşın eserlerde uygulanmıştır Avrupa ’da Meici ailesi bugünkü Fransa ’daki, Floransa ’daki, İtalya ’daki öyle çok eserin varisi ve hamisidir Avrupa ’da mal varlığı yüzyıllardır benzer ailede devretmektedir Türk kültüründe para ama abide eserlere; camilere, kervansaraylara, abide yapılara harcanmıştır Biz de ilk vakfiye örnekleri 1050 yılına aittir Bu dönemde ceviz ağacının yanında şimşir koyarak veya sedir ağacının yanında ceviz koyarak kontrast teşkil ederek eserler oluşturulmuştur Hakiki kündekaride daha önce çizilen şekil bütün anlamıyla üç boyutlu hale getirerek, zıvanalarla aralarında hiç tembellik bırakılmayacak şekilde birleştirilerek bir araya getiriliyor

Osmanlı dönemi ahşap işçiliğinde sadelik dominant olmuş, farklı alanlara yönlendirilmiş teknikler daha fazla cami kapısı, minber, vaiz kürsüsü, dolap kapakları, pencere kapakları ve bunlara aynı bir çok mimari ögelerde uygulanmıştır



Kündenin hazırlanış teknikleri

Yıldız (Gökyüzü yıldızları ve sonsuzluğu ifade eder), sekizgen, ongen, baklava, klasik parke ve birçok geometri desenleriyle uygulanmıştır

Hazırlanan suyu akıcı minik ağaç parçalarının, önceleri bu iş için ağızları kordon bıçağı şekli verilmiş rendelerle (el pılanyası) ile kordon profilleri çekilmiş ağaçların, ince ve alıngan bir şekilde işlenerek geçme (zıvana) tekniği ile geometrik bir bezeme oluşturacak şekilde bir çok parçanın esas kirişlere bağlanması sonucu bir araya getirilmektedir

Aralarına bambaşka tür ve renklerde minik ahşap tablalar konarak bir takım örneklerde oyma işçiliği, sedef, baga, fildişi kakma (ğömme) işçiliği uygulanıp, çivi ve tutkal kullanılmadan seren ve kayıtların zıvanalara geçirilip sıkıştırılmasıyla toplanır

Künde ’nin en önemli özelliği değişen mevsim şartlarında ısı ve nem oranının değişmesinden etkilenerek ağacın çalışmamasını sağlamak



KULLANILAN MALZEMELER


İç mekan:

Ceviz, şimşir, armut, kiraz, sapelli (maun) gibi ağaçlar kullanılıp, bezemelerde abanoz, tik, yılan ağacı, wenğe, peleseng, sapelli (maun), altın varak, kaplumbağa kabuğu (kaplumbağa dış kabuğu, deniz kaplumbağası), gümüş, fildişi, sedef, yakut ve zümrüt gibi degerli malzemeler kullanılır


Dış mekan:

Meşe Odunu, sapelli (maun), ireko, tik, dişbudak gibi sert hava şartlarına dayanıklı agaçlar kullanılır

Kaynak:hatdergisicom *