İmamı Gazali Kimdir ve Hayatı

İmamı Gazali Kimdir
İmamı Gazali nin hayatı

İmamı Gazali bütün adı Muhammed bin Muhammed bin Muhammed bin Ahmed İslam âlimi Batı dillerinde ismi Algazel'dir Künyesi Ebu Hâmid, lakabı Huccetülİslam ve Zeyneddin ’dir Gazali nisbesiyle meşhurdur Müctehiddi İctihadı, Şafii mezhebine yerinde oldu

İran ’ın Tus şehrinin Gazal kasabasında 1058 (h450) yılında doğdu Babası fakir ve salih bir zattı Âlimlerin sohbetlerinden hiç ayrılmazdı Elinden geldiği değin, onlara takviye ve iyilik eder ve hizmetlerinde bulunurdu Âlimlerin nasihatini dinleyince ağlar ve Allahü teâlâdan kendisine âlim olacak bir evlat vermesini yalvararak isterdi Babası yün eğirip, Tus şehrinde bir dükkanda satardı Vefatının yaklaştığını anlayınca, oğlu Muhammed Gazali ’yi ve öteki oğlu Ahmed ’i hayır sahibi ve zamanın salihlerinden bir arkadaşına, bir arz mülk vererek vasiyet etti ve ona dedi ama:
“Ben kendim, âlim bir kimse olamadım Bu yolla kemale gelemedim Maksadım, benim kaçırdığım kemal mertebelerinin, bu oğullarımda hasıl olması için takviye etmenizdir Bıraktığım tüm para ve erzakı, onların tahsiline sarf edersin!
Arkadaşı vasiyeti aynen yerine getirdi Babasının bıraktığı para ve mal bitinceye kadar, onların yetişme ve olgunlaşmaları için çalıştı Sonradan onlara; “Babanızın, sizin için bıraktığı parayı tahsil ve terbiyenize harcadım Ben fakirim param yoktur Size destek edemeyeceğim Sizin için en iyi çareyi, öteki ilim talebeleri gibi medreseye devam etmenizde görüyorum dedi Bunun üstüne iki kardeş medreseye gittiler ve yüksek âlimlerden edinmek saadetine kavuştular

İmamı Gazali, çocukluğunda fıkıhtan bir miktarını kendi memleketinde okudu Sonradan Cürcan ’a gitti İmam Ebu Nasr İsmaili ’den bir müddet ders aldı Sonradan Tus ’a döndü Cürcan ’dan Tus ’a dönerken başından geçen bir hadiseyi şöyle anlatır: birli “Bir grup yol kesici karşımıza çıktı Yanımda olan her şeyimi alıp gittiler Arkalarından gidip kendilerine yalvardım Ne olur işinize yaramayan ders notlarımı bana verin Reisleri; “Onlar nedir? Nasıl şeylerdir? diye sorunca; “Onları öğrenmek için memleketimi terk ettim, gurbetlere gittim Filan yerdeki birkaç tomar kağıtlardır dedim Eşkıyaların reisi güldü; “Sen o şeyi bildiğini nasıl bahis ediyorsun, biz onları senden alınca ilimsiz kalıyorsun dedi ve onları bana geri verdi Sonra düşündüm, Allahü teâlâ, yol kesiciyi beni uyarı için o şekilde söyletti, dedim Tus ’a gelince üç sene bütün gayretimle çalışarak, Cürcan ’da tuttuğum notların hepsini ezberledim O hâle gelmiştim ancak, yol kesici önüme çıksa, hepsini alsa, bana zararı dokunmazdı
Memleketinde geçirdiği bu üç seneden daha sonra, öğrenimine devam etmek için o zamanın büyük bir ilim ve kültür merkezi olan Nişabur ’a gitti Zamanın bilimadamlarından olan İmamülHarameyn Ebu ’lMeâli elCüveyni ’nin öğrencisi oldu Üstün zekasını ve çalışkanlığını gören hocası ona yakın alaka gösterdi Burada yöntemi hadis, yöntemi fıkıh, kelam, mantık, hukuk ve tartışma ilimlerini öğrendi Ebu Hâmid erRezekani, Ebu ’l Hüseyin elMervezi, Ebu Nasr elİsmaili, Ebu Sehl elMervezi, Ebu Yusuf enNessâc gibi devrin büyük âlimleri esas hocalarıdır
Nişabur ’da öğrenimini tamamlayınca, büyük bir ilim ve edebiyat hâmisi olan Selçuklu veziri üstün devlet adamı Nizamülmülk ’ün daveti üstüne Bağdat ’a gitti Nizamülmülk ’ün topladığı ilim meclisinde bulunan zamanın bilimadamları, imamı Gazali'nin ilminin derinliğine ve meseleleri izah etmekteki üstün kabiliyetine hayran kaldıklarını itiraf ettiler O vakit ortaya meydana çıkan karşı taraf fırkaların yüksek düşünsel seviyelerine ulaşarak kendilerine iktidarın cevabınıverecek, insanlar nezdinde iktidarın meşruiyetinitedarik edecek bilgin olarak görüldüğünden saray tarafından şiddetle desteklendi Bu sırada otuz dört yaşında yer alan imamı Gazali'nin İslamiyet ’e yaptığı büyük hizmetleri görebilen Selçuklu veziri Nizamülmülk, şimdiki tabirle, onu Nizamiye Üniversitesi rektörlüğüne atama etti Bu üniversitenin başına geçen İmamı Gazali , üç yüz seçkin talebeye lüzumlu olan bütün ilimleri öğretti Yetiştirdiği talebelerin had ve hesabı yoktu Ebu Mansur Muhammed, Muhammed bin Esad etTusi, Ebu ’lHasan elBelensi, Ebu Abdullah Cümert elHüseyni talebelerinin meşhurlarındandır Bir taraftan da değerli kitaplar yazar imamı Gazali, ilim ehli, devlet adamları ve ahali göre büyük bir muhabbet ve derin saygı gördü Şöhreti gün geçtikçe arttı Nizamiye Üniversitesinde bulunduğu yıllarda, Kitabü ’lKolay filFüru, KitabülVesit, ElKısa Ve Öz, MeahizülHilâf adlı kitaplarını yazdı

İmamı Gazali 1111 (h505) yılının Cemaziyelevvel ayının 14 Pazartesi günü büyük kısmını zikir ve tâat ve Kur ’anı Kerim okumakla geçirdiği gecenin sabah namazı zamanında abdest tazeleyip namazını kıldı, sonra yanındakilerden kefen istedi Kefeni öpüp yüzüne sürdü, başına koydu: “Ey benim Rabbim, Mâlikim! Emrin başım gözüm üzere olsun dedi Odasına girdi İçeride, her zamankinden çok kaldı Dışarı çıkmadı Bunun üstüne oradakilerden üç kişi içeri girince, İmamı Gazali hazretlerinin kefenini giyip, yüzünü kıbleye dönüp, ruhunu teslim ettiğini gördüler Başı ucunda şu beytler yazılıydı:

Beni ölü gören ve dertli dostlarıma,
Şöyle söyle, üzülen o din kardeşlerime:
“Sanmayınız oysa, sakın ben ölmüşüm sahiden,
Vallahi siz de kaçın buna vefat demekten

Ben bir serçeyim ve bu vücut benim kafesim
Ben uçtum o kafesten, rehin kaldı bedenim

Bana rahmet okuyun, rahmet olunasınız
Biz gittik Biliniz ama, sırada siz varsınız
Son sözüm olsun, “Aleyküm selamlama dostlar
Allah selamet versin, diyecek diğer ne var? *