Helikobakter pilori (midedeki sinsi mikrop)

Prof. Dr. Barry Marshall Helikobakter Pilori’nin gastrit, ülser ve mide kanserine neden olduğunu keşfetmiş ve bu çalışması nedeniyle de Nobel Tıp Armağanını kazanmıştır.

Helikobakter Pilori (Hp) çomak biçiminde, çok hareketli ve üremesi yavaş bir organizmadır. Enfeksiyonun sıklığı gelişmiş devletlerde %10-50, gelişmekte olan memleketlerde ise %80 civarındadır. Yani memleketimizde 10 bireyden 8’i bu bakteriyi taşımaktadır. Bu durumun en kıymetli belirleyicisi sosyoekonomik farklılıklardır. Yüksek ömür standardı, yüksek eğitim seviyesi ve daha güzel sıhhat koşullarına sahip olma enfeksiyon sıklığının düşük olmasını sağlamaktadır. Mahsusen gelişmekte olan memleketlerde enfeksiyonun uzun periyottaki sonuçları ortaya çıkar. Helikobakter Pilori, uzun periyotta evvel kronik gastrit, sonra atrofik gastrit, sonra intestinal metaplazi ve mide kanserine kadar giden süreçden sorumludur.

Helikobakter Pilori Bulaşma

Mikroorganizmanın geçiş yolu tam olarak bilinmemekle bir arada, kişiler arasında dışkı-ağız yahut ağız-ağız yollarıyla (tükrük, salya vb.) bulaştığı düşünülmektedir. Meyve ve sebzelerin yıkanmaması, orta çatal, kaşık kullanılması, birebir tabaktan yemek yenilmesi, içme sularının hijyenik olmaması üzere koşulların Helikobakter pilorinin geçmesini kolaylaştırır. H.pilori enfeksiyonu açısından rastgele bir yakınması olmayan aileler üzerinde yapılan çalışmalar, aile bireylerinden birinde H. pilori enfeksiyonu varlığında evlatlarının ve eşinin enfekte olma mümkünlüğü %70’lere kadar çıktığı yapılan çalışmalarda gösterilmiştir.

Helikobakter Pilori ile bağlı olduğu gösterilmiş illetler

Helikobakter Pilori evvel kronik etkin gastrit, sonra kronik atrofik gastrit, intestinal metaplazi ve mide kanserine kadar giden bir süreçden sorumlu olduğu yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Araştırmalar bu bakteriyi taşıyan insanların mide kanserineyakalanma riskinin öbür kişilere nazaran 4 kat daha çokça olduğunu göstermektedir.

1-Mide ve oniki parmak barsağı ülseri gelişimi (%20)
2-Mide kanseri gelişimi (%1-3)
3- Mide lenf kanseri (malt lenfoma) gelişimi (%1-3)
4-Kronik gastrit, atrofik gastrit ve intestinal metaplazi (İntestinal metaplazi, mide mukozasında barsak tipi mukoza adacıklarının ortaya çıkmasıdır ve kimi çeşitleri kansere dönüşüm göstermesi nedeniyle yakından takip gerektirir)
5-Ağrı, gaz, şişkinlik, bulantı, yemek sonrası dolgunluk hissi, geğirme, ağız kokusu üzere dispeptik yakınmalar Hp ile bağlıdır.

Helikobakter Pilori ile enfekte olma riskini artıran faktörler

* Kirli besin ve su tüketimi
* Düşük sosyoekonomik durum
* Geniş aileler ve kalabalık hayat koşulları
* Sıhhatsiz ömür koşulları
* Organizmayı taşıyan insanların mide içeriğine maruz kalmak
(Sağlık çalışanları ve eşler arasında geçiş)

Helikobakter pilori tanısında kullanılan testler

Endoskopi (Gastroskopi) yapılması gerekli olan hastalarda endoskopi sırasında alınacak doku örneğinin (biyopsi) süratli üreaz testi (CLO test) kullanılarak yahut histopatolojik inceleme yapılarak incelenmesi ile mide de H.pilori olup olmadığı anlaşılır. Süratli üreaz testinde (CLO test) alınan biyopside renk değişikliğine bakarak HP varlığı yahut yokluğu tespit edilir. CLO test, mide dokusunda bulunan atrofi, intestinal metaplazi, inflamasyon (iltihap) şiddeti üzere histolojik durumları bildirmez. Halbuki patolojiye gönderilen biyopside Helikobakter pilori dışında atrofi, intestinal metaplazi, inflamasyon (iltihap) üzere vesair tanıları da gösterir. Kesin teşhis için en muteber metot, endoskopi ile yapılan inceleme ve bu sırada alınan biyopside bakterinin patolojik olarak araştırılmasıdır.

Endoskopi yapılması gerekmiyorsa öbür bir prosedür olan Üre-Nefes Testi yahut kanda bu bakteriye karşı oluşmuş antikorların saptanmasına yönelik serolojik testler uygulanabilir. Üre-nefes testinin yapılabilmesi için son 15 gün antibiyotik yahut mide asidini azaltmaya yönelik bir ilaç kullanmamış olmak gerekir. Kanda H. piloriye karşı oluşmuş antikorların saptanması yalnızca kişinin bu bakteri ile rastgele bir devirde karşılaşmış olduğunu gösterir, bakterinin tedavi edilip edilmediği hakkında haber vermez. Bunların dışında dışkıda H. pilori antijeni varlığı araştırılabilir.

Helikobakter Pilori tedavisinin kesin olarak önerildiği durumlar:

1- Peptik ülser illeti

2- MALToma (malt lenfoma)

3- Atrofik gastrit, intestinal metaplazi

4-Mide kanseri ameliyatı sonrasında kalan midede enfeksiyon varlığı

5-Birinci aşama akrabasında mide kanseri bulunan hastalar

6-Hastanın kendi isteğiyle Hp için tedaviyi istek ediyorsa

Helikobakter Pilori tedavisinin tavsiye edildiği durumlar:

1- Hp olumlu bulunan fonksiyonel dispepsi (Ağrı, gaz, şişkinlik, bulantı, yemek sonrası dolgunluk hissi, geğirme vb. belirtilerle kendisini gösteren ve altta yatan bir organik marazın gösterilemediği durum)

2- Uzun vadeli ilaç tedavisi gereken gastro-özofagial reflü marazı

3-Aspirin ve/veya steroid olmayan antiromatizmal ilaçların uzun vadeli tasarrufunun gerektiği durumlar

4-Nedeni saptanamayan demir eksikliği anemisi

5-Fonksiyonel dispepsi (nonülser dispepsi)

6-Uzun müddetli PPI (asit önleyici ilaç) tedavisi

7-Uzun periyodik antiromatizmal ilaç (NSAİİ) tedavisi

8-Halitosis (Ağız kokusu)

9-ITP (İdyopatik trombositopenik purpura)

Tedavi

Rastgele bir usulle mahsusen endoskopik biyopsinin patolojisi neticesinde midede Helikobakter Pilori enfeksiyonu varlığı gösterildiğinde yol açabileceği muhtemel illetler nedeniyle enfeksiyonun tedavi edilmesi münasebetli bir yaklaşım olur. Tedavinin temelini mide asit salgısını baskılayan bir ilaç ve en az iki çeşit antibiyotiğin birlikte 10-14 gün mühletle kullanılması oluşturur. Bakterinin antibiyotiklere hassas olduğu pH aralığı 6-8 arasında olduğundan tedavi sırasında mide asit salgısının faal bir formda basınçlanması gerekir. Iyi tedavi verildiği halde eradikasyon sağlanamayan hastalarda değişik tedavi kürleri uygulanmalıdır. Bu hususta gastroenterolog bir doktora başvurmanız, size yardımcı olacaktır.