En İyi Müşterilerini Kaybeden Rusya, Eline Çantayı Alıp Pazarlamaya Çıkar mı?

Rusya, Avrupa ile bağlarında yaptırımlara rağmen güç alışverişi sürerken, uzun vadede bu işin sonlanmasına rağmen Rusya'nın yeni pazarlara gereksinim duyduğu konuşuluyor.


Avrupa, güç pazarında Rusya’nın en uygun müşterisiydi.



Rusya’nın petrol ve doğal gaz pazarında dünyadaki yerini muhafazası için yeni pazarlara açılması gerekiyor lakin durum biraz düşünceli görünüyor.

Rusya doğal gaz ve petrol ihracatında dünya başkanı pozisyonunda bulunurken, Memleketler arası Güç Ajansı’nın (EIA) bilgilerine nazaran 2021 yılı bütçesinde gelirlerin yüzde 45'ini petrol ve doğal gaz oluşturdu.

DW Türkçe haberine göre, Avrupa Birliği (AB), Rusya’nın uzun müddettir en düzgün müşterisi olurken, Amerikan Güç Bilgi İdare Yönetimi (EIA) Ekim 2021 datalarında Rus petrolünün yarısının Avrupalı OECD ülkelerine satıldığını gösteriyor.

Doğal gazda daha da önde: EIA’ya nazaran Rusya doğal gazının yaklaşık yüzde 75'i Avrupa ülkelerine satılıyor.



Rusya’nın Ukrayna’yı işgali etmesi sonrası savaş kabahati argümanları da AB'nin Rus güç kaynaklarından uzaklaşma planlarını hızlandırmasına yol açtı. Bilhassa doğal gaz kelam konusu olunca Almanya ve İtalya başta olmak üzere AB'deki ülkelerin ne kadar süratli olabileceği de tartışılıyor. 

Avrupa Komitesi geçenlerde açıkladığı '2030'dan çok önce' Rus gücüne bağımlılığını sonlandırırsa Rusya'nın yeni müşterilere muhtaçlığı olacak.

Peki bu müşteriler kim olabilir?



Rusya, Çin üzere yaptırımlara katılmayan halihazırda ticaret ilgisi olan müşterilerine yönelecektir. Petrol konusunda, Çin Avrupa'dan sonra Rusya'nı en büyük müşterisi olurken, Rusya’nın 2021’de Asya ve Okyanusya ihracatının yüzde 38'i Çin'e gitti. 

Çin, en çok petrolü Suudi Arabistan’dan alırken, ikinci sırada da Rusya bulunuyor. Uzmanlar, Moskova'nın gayesinin birinci sıraya yükselmek olduğunun altını çiziyor.

Jeopolitik risk analisti Fernando Ferreia, 'Bu yıl güç piyasalarında izleyeceğimiz en değişik rekabet Rusya'nın uzun müddettir devam eden ticari alakalarını Ortadoğu’dan Doğu Asya’ya kaydırmaya çalışması olacaktır' dedi.

Moskova’nın bir başka büyük amacı de Hindistan! 1,38 milyar nüfuslu ülke dünyanın üçüncü büyük petrol tüketicisi.



2021 yılında Hindistan'ın Irak, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'nden petrol alırken, Rusya’dan aldığı petrol gereksiniminin yüzde 2'si oldu. Hindistan'ın Rusya'nın Ukrayna işgalini kınamaması Rusya'ya umut verirken, satın alımını da Mart ve Nisan aylarında artırdı.

Hindistan'ın sıkıntısı biraz da indirim olurken, Harvard Üniversitesi'nde öğretim üyesi Margarita Balmaceda, Hindistan'daki iki büyük rafineriye yakın vakitte Rusya’dan büyük ölçüde petrol nakliyatı yapıldığına dikkati çekti.

Hindistan ve Çin, Avrupa'nın yerini doldurabilecek mi?



Fernando Ferreia, Ortadoğu ülkelerinin, Çin ve Hindistan ile petrol ticaretii geliştirmelerinin çok uzun yıllar sürdüğünü hatırlatarak, 'Bence hem Hindistan hem Çin, Ortadoğu ülkelerine kapıyı büsbütün kapatmak konusunda temkinli olacaktır' dedi. Ferreia, yaptırımlar yüzünden Rusya'nın petrol üretiminde gerekli olan teknolojiyi almasının da zorlaşacağına dikkat çekerek, 'Rusya, Batı teknolojilerine erişim olmadan arz düzeylerini korumakta zorlanacak' dedi.

Rusya’nın doğal gaza kıyasla petrolüne yeni pazarlar bulma konusunda daha az problem yaşayacağı iddia ediliyor.



Petrol fizikî olarak yeni pazarlara nispeten kolay bir biçimde taşınabilirken, doğal gazın boru sınırına muhtaçlığı var; ya da sıvılaştırılarak taşınması gerekiyor. Rusya’nın LNG (sıvılaştırılmış doğal gaz) üretim kapasitesi hala rakiplerinin çok gerisinde.

Rusya, Avrupa yerine doğal gaza yeni pazar aramak zorunda kalacaksa bu tekrar Çin olacak. 

Rusya öteki yandan Pakistan’la da yakın münasebetler kurdu. Moskova, 2 milyar dolar maliyeti olan Pakistan Akımı isimli boru çizgisi projesini üstlendi. Komşu ülke Hindistan üzere Pakistan da Rusya'nın Ukrayna’yı işgalini kınamadı.

Rusya, Çin ve Hindistan'a doğal gaz sevkiyatı sağlamak için gelecekte yeni boru sınırları inşa edebilir.



Balmaceda, doğal gaz ihracatını Batı’dan Doğu’ya kaydırma konusundaki Rus telaffuzunun mümkünlüğü aştığını belirterek, 'Gerçek şu ki, bu projelerin büyük finansmana gereksinimi var, finansman yoksa bunlar yapılamaz' derken, bunların devasa yatırımlar olduğu ve Moskova’nın ekonomik vaziyeti düşünüldüğünde durumun pek de gerçekçi olmadığını da vurguluyor.

Ferreira’ya nazaran, doğal gaz için Rusya'nın Asya’daki terk gerçekçi seçeneği Çin ile Batı Sibirya ortasındaki mevcut yahut yeni boru çizgileri olabilir. Bunun biraz vakit alacağını belirten uzman, 'Dolayısıyla Rus gazı için kısa vadeli bir tahlil yok' söyleminde bulundu.

Rusya global güç piyasalarındaki kıymetli rolünü yitirebilir.



Ferreira, '(Rusya) bugünkü üzere bir güç merkezi olamayacak' derken, bunun rezervleri olmadığı için değil, satabilecekleri pazar ya da teknolojileri olmadığı için olacağını öngörüyor.

Balmaceda ise, Rus güç kaynaklarına karşı olan kümeler, örneğin kömür üreticileri, yenilenebilir güç yanlıları yahut LNG üreticileri, hükümetleri bilakis ikna edemediği takdirde Moskova, yeniden Avrupa'ya girebilir. Aksi takdirde yalnızca bu nakliyat için döşenen boru sınırlarına yatırılan paranın boşa gideceği görüşü savunabilir.

Macaristan ve Sırbistan üzere ülkelerin de Rusya'dan doğal gaz alacağına dair net sinyaller görülürken, Macaristan geçen yıl Rusya ile, Karadeniz’den geçen TürkAkım boru çizgisi üzerinden doğal gaz sevkiyatı öngören bir mutabakat imzalamıştı.