Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Cumhuriyet Sonrası Türk Resim Sanatı Hakkında Data
Cumhuriyet Dönemi Türk Resim Sanatı
Cumhuriyetimiz geçmişindeki altı yüzyıllık bir devletin maddî ve manevî deneyimlerinden yararlanarak çok sağlam temellere oturtulmuştur Bu şart, devletin kuruluşundan günümüze birlik ve beraberliğe verdiği önemden, çağdaş uygarlıklar düzeyi ve ötesi hedeflere odaklanmasından, bütün insanların uzlaşma ve refahı namına seçmiş olduğu tam demokrasi yolundan ve öteki ülkelerle uzlaşma üstüne temellendirdiği ilkelerden de anlaşılmaktadır Modern dünyada sanat eğitimi, bundan böyle hükümetlerden öte devletin bir politikası olarak desteklenmektedir Çünkü sanat eğitimi, genel eğitim içinde kayda değer bir yere sahiptir Milletlerin tarihine bakıldığında da tekrar bu reel ayrım edilecektir bu nedenle günümüz insanının “ömür boyu eğitime gereksinimini belirtirken, sanat eğitimini bu eğitimin odağında dikkate almak durumundayız Huysuz takdirde yaşam damarlarından biri kopmuş olan bir milletin ne denli yaşayabileceği kuşkuludur Konuya ilişkin gerçekleştirilen literatür incelemesinde, Türkiye ’deki sanat eğitimi uygulamalarının, uluslar arası standartlara fazla yakın olmadığı anlaşılmıştır Oysa, dünden bugüne gelinen noktanın da küçümsenmemesi ve gelişim seyrinin bilinmesiyle bu ivmenin daha da yükseleceği gerçeğine de inanılmaktadır
Osmanlıda resim sanatının kendini hissettirmesinden önce sanat alanındaki hareketler süslemecilik ile sınırlıydı Bu dönemde süslemecilik böylece ileri gitmişti ama 3 Ahmet zamanında Sebi isimli ressam çekmeceleri lakeli manzaralarla bezemişti Çeşitli dönemlerde sanatçılar en minik objeyi bile fotoğraf yaparak dekor yoluna gitmiştir Süslemecilik ve duvar resimlerinin sonradan tuval resimlerine bırakması fazla da kolay olmamıştır Resmin temelini yaratıcı minyatür devlete ait zamanını doldurmuş ama Osmanlı resmi için önemini devam ettirmiştir Ve zamanla yerini modern resme bırakmaya başlamıştır1Resim sanatımızdaki birincil primitiflerle birlikte pentür, yağlı boya ressamları da sanat tarihimizdeki yerini alarak şimdiki çağdaş Türk resim sanatının temelini atmışlardır 15 yüzyılda Fatih Sultan Mehmet, İtalyan sanatkâr Gentile Bellini ’yi bugün Londra National Gallery ’de sergilenen kendi portresini yaptırtmak üzere çağırmasına rağmen Batı tarzı resim, Osmanlı İmparatorluğu ’nda benimsenmemiş bunun yerini çoğunlukla minyatür sanatı almıştır Geçen süre zarfında Osmanlı İmparatorluğu ’na gelerek çalışmalarda bulunan Batılı bazı sanatçıların olduğu bilinse de bu sanatçıların saray ve çevresinden büyük yardım gördükleri dönem, Osmanlı ’nın Avrupa ile ilişkilerini arttırdığı Batılılaşma dönemi olmuştur Ayrıca Osmanlı minyatür sanatının geleneksel çizgisinden ayrılmaya başlaması da yeniden aynı döneme rastlamaktadır 18 yüzyıl, Osmanlı sanatı açısından bir dönüm noktasını açıklama etmektedir Bu yüzyılda ülkemizde tanıdık olmayan sanatçıların fotoğraf ve mimari alanında etkinlikleri sürerken III Selim (17891807) dönemi ıslahatları aralarında Batı yöntemlerine yerinde eğitim yapan askeri okulların kurulması kararlaştırılmıştır Bunlardan 1794 yılında eğitime başlayan Mühendishanei Berîi Hümayun adını taşıyan askeri okulda askeri amaçlı ilk fotoğraf dersleri verilmeye başlanmış, lakin bu dersler içinde bakış açısı, ışıkgölge gibi kurallar da yer almıştır III Selim ’in başlattığı ıslahata II Mahmud (18081839) devam etmiş ve yine modern anlamda eğitim veren Harbiye, Tıbbiye, Bahriye gibi askeri okullar açılmıştır II Mahmud, aynı zamanda kendi resmini çoğaltarak devlet dairelerine astırarak yeni bir geleneğin başlatıcısı da olmuştur Askeri okullarda eğitim görebilen ve resim yapmaya alaka duymuş olan sanatçılarımız çağdaş Türk resim sanatının bir bakıma öncülüğünü yapmışlardır genel olarak Asker Ressamlar Kuşağı olarak adlandırılan bu dönem ressamları aralarında en etkin olanları Kolağası Hüsnü Yusuf Bey, Ferik Tevfik Paşa, Osman Nuri Paşa, Ferik İbrahim Paşa, Hüseyin Zekâi Paşa, Şeker Ahmet Paşa, Süleyman Seyyid Bey, Hoca Ali Rıza ve Halil Paşa ’dır Resimlerinde genel olarak peyzaj, natürmort gibi konulara yük veren asker ressamlardan Şeker Ahmet Paşa ’nın kendini paleti ve fırçasıyla resmetmiş olduğu Kendi Portresi ise bu dönem için figür alanında üretilmiş en manâlı çalışmadır bu arada İstanbul ’da reel anlamda ilk fotoğraf sergisi Şeker Ahmet Paşa ’nın çabalarıyla 27 Nisan 1873 tarihinde açılmıştır
Atatürk bir Ortaçağ imparatorluğundan, modern bir ulusal devlet yaratma çabasını simgelemiştir Atatürk ’ün tarih, dil ve güzel sanatlara ağırlık vermesinin sebebi de bunun içine girer Bu toplumunda kültürünü oluşturan temel öğeler ise milli beraberliği sağlayan dili, tarihi ve sanatıdır Sanat bir toplumun kültürünün ürünüdür Kültür kelimesi “Bir toplumun yaşam düzeyini oluşturan bilgi, duygu, akıl, dil, sanat ve yaşayış biçimlerinin hepsidür Kısacası tek sözcükle “Uygarlıktır Atatürk düşünce sistemi Cumhuriyet ile birlikte yeni kültür döneminin başlamasıdır Atatürk Türk toplumunun Batı dünyasınca kabul edilmiş kültürel değerlere kavuşmasını istiyordu Kültürleşme boyunca güzel sanatlara önem veren Atatürk, 1923 yılında Cumhuriyet bildiri edilişinden 1938 tarihine kadar son nefesini verinceye değin, 15 yıl Türkiye Cumhuriyeti ’ni ekonomik, siyasal ve kültürel alanlarda her yönü ile çağdaş bir devlet olması için çabalamıştır 1924 ’de resim konusunda yetiştirilmek üzere, Güzel Sanatlar Akademisinden Avrupa sınavını kazanan beş sanatçı Paris ’e gönderilmiştir Bunlar Cevat Dereli (19001989), Mahmut Cuda (19041988), Refik Teçhizat (19021974), Muhittin Sebati (19911935) ve Şeref Akdik (18981972) ’dir Akademiden ayrılıp Münih ’e gidenler 1922 ’de Mahmut Cuda ve Ali Çelebi (1904) olmuştur 1923 ’de Zeki Kocamemi (19001959) Türk Ocağı göre Münih ’e gönderilmiştir 1925 ’de Hale Asaf (19021938) izlemiştir 1924 ’den itibaren, her sene Yüksekokul Fotoğraf ve Heykel bölümü mezunlarından Avrupa sınavını kazananlar, Avrupa sanat merkezlerine gönderilmişti Birincil grup sanatçılar, 19271928 ’de Türkiye ’ye döndüler
Çağdaş Sanat Eğilimleri
Bugüne dek olan kısa vakit diliminde Türk resminin çağdaş devresi, hareket ve mana itibari ile dikkate değerleri göstermekte ve resim tarihimizin en varlıklı bir kısmını teşkil eder Bunun neden böyle olduğunu bilmek için resim sanatının sosyal yapımız içinde yüzyılına yakın bir zamanda göz önünde bulundurmak gerekir Türk resminde en kayda değer gelişme, 1928 kuşağı sanatçılarının uyguladıkları Kübizm ve Ekspresyonizm (Dışavurumculuk) sanat akımlarıyla meydana gelmiştir Türk resminde 1927 ’den daha sonra görülebilmiştir Münih ’ten dönen Akıllı Kocamemi ve Ali Çelebi, Avrupa çağdaş sanat akımlarını getiren iki öncü ressam olmuşlardır Fotoğraf sanatımızda ilk düşünsel eğilim onlarla başlamıştır Çalışmalarında görülen desen (sert, neşelendirici ve eğri çizgilerle geometrik kuruluş, biçim ve planların değerlendirilişi ile ortaya meydana çıkan konstrüksiyon, Türk resmine katkıda bulunmuştur Zeki Kocamemi Kübist anlayışında hacimlerinin geometrik düzenini aradı Tabloda derinliği; yakın uzakta planlarının ve kitlelerin birbiri ile olan ilişkisini, çizginin yönlerinde zıtlıklar ve renklerle vermeye çalışmıştır Ali Çelebi ise Kübist düşüncede, nesneleri niteliklerini kaybettirmeden geometrik anlayışta betimlerken; kübizmin geometrik inşacı yanı ile Ekspresyonist anlayışı kişiliğine kadar başarılı olarak birleştirmiştir Ali Çelebi ve Akıllı Kocamemi ’nin getirdiği çağdaş sanat akımları, bu gruptan Cemal Tollu (18991964), Refik Epikman, Mühittin Sebati ile 1924 ’de Paris ’deri sonra Münih ’te Hofmanın ile çalışan Ayla Asaf ve daha ileriki yıllarda Cevat Dereli göre uygulanmaya başlanılmıştır Zeki Kocamemi Kübist anlayışında hacimlerinin geometrik düzenini aradı Tabloda derinliği; yakın uzak planlarının ve kitlelerin birbiri ile olan ilişkisini, çizginin yönlerinde zıtlıklar ve renklerle vermeye çalışmıştır Ali Çelebi ise Kübist düşüncede, nesneleri niteliklerini kaybettirmeden geometrik anlayışta betimlerken; kübizmin geometrik inşacı yanı ile Dışavurumcu anlayışı kişiliğine göre başarılı olarak birleştirmiştir Ali Çelebi ve Zeki Kocamemi ’nin getirdiği çağdaş sanat akımları, bu gruptan Cemal Tollu (18991964), Refik Epikman, Mühittin Sebati ile 1924 ’de Paris ’deri sonra Münih ’te Hofmanın ile çalışan Ülkü Asaf ve daha iler fakat yıllarda Cevat Dereli tarafından uygulanmaya başlanılmıştır
Müstakil Usta ve Heykeltıraşlar Birliği (1929)
Modern Türk resim sanatının gelişmesinde sanatkâr gruplarının, birlik ve desteklerinin çok kayda değer rolü vardır
Bu dönem, resim sanatında kayda değer hareketlere şahit olagelmektedir Avrupa sanatının modern akımlarına paralel eğilimler, D grubu adı altında toplanan ressamların karma ve tek sergilerinde göze çarpmaya başlar Lakin uyarı edilirse, Cumhuriyet dönemi ressamlarında idealist bir şekilde de olsa, Anadolu halkına ve rengine bir yaklaşım görülür Birçoklarını, folklor sorunlarıyla atbaşı dışarı giden bir nakış ilgisi sarar 1950'lere değin Cumhuriyet döneminin önemli ressamları Turgut Zaim (19061974), Zeki Kocamemi (19011959), Cemal Tollu (18991968), Nurullah Berk (19061982), Bedri Rahmi Eyüboğlu (19131975), Sabri Berkel (1909), Cevat Dereli (19011989), Ali Avni Çelebi (1904), Eşref Üren (18971984), Muhittin Sebati (19011935), Işık Halkası Asaf (19051938) ve Akıllı Faik İzer (19051989)'dir Bu sanatçılar aralarında Batı resminin etkilerini lokal bir duyuşla karşılaması ve Anadolu temalarındaki başarısıyla Turgut Zaim, kazandığı ünü adalet etmiştir Resimde folklorcu eğilimleri fazla ölçüde gerçekleştiren Bedri Rahmi Eyüboğlu ise gücü gelişen değil azalan bir gelişme gösterir Bu dönem boyunca Avrupada kalıp o hava içinde çalışmakta direnen sanatçılar aralarında yalnız bir tanesine, Fikret Muallâ (19031967) büyük basarı göstermiş ve hayatı memleketinden uzaktan bir acıyla sona ermiştir Fikret Muallâ modern dünya resmini Türk görsel duyarlığının katkısıyla yorumlamıştır 1950'den sonrası, yeni eğilimleri gerçekleştiren fotoğraf sanatçılarının dönemidir Nuri İyem (1915), Neşet Günal (1923) gibi toplumcu eğilimde görülen sanatçıların yanı sıra Orhan Peker (19271978), Nedim Günsür (1924), Adnan Çöker (1928) bireysel üsluplarını başarıyla ortaya koyan sanatçılardır Bu sanatçılara Eren Eyüboglu (19131989), Aliye Berger (19061974), İhsan Cemal Karaburçak (18971969), Leyla Kaygısız (1921) gibi, fotoğraf ilgilerini eşsiz biçimlerde geliştiren ressamları da kuşak farkına rağmen katmak gereklidir Ama şüphesiz, 1959'dan sonraki Türk fotoğraf sanatında eşsiz kişilikleriyle layık şampiyon birkaç sanatçıyı unutmamak, hatta bu resim yükünün o kadar çoğunu onların omuzlarında bakmak de kaçınılmazdır Cihat Burak (1915), Yüksel Arslan (1933), Ömer Uluç (1931), lokal bir resim anlayışını başarıyla ortaya koyan kişiliklerdir (Fotoğraf Sanatının Tarihi, Sezer Tansağ, sy; 161,162,163)
Resimde Yeni Üslup Arayışı
1975 yılından bu yanlamasına, XX yüzyılın son çeyreğindeki ana eğilimler, yansıtan çabalar, resim sanatı alanında ürün veren gençlerle temsil olunmaktadır Daha önce asıl çizgileri belirlenmeye çalışılan figür ve görünmeyen resim yaklaşımları, kavramsal sanata dönük biçim araştırmaları bir yana bırakılırsa, müşterek ilintileri bolca sürdüren bir yaradılış içinde bulunmaktadırlar Ahmet Öktem, Serhat Kiraz, Alpaslan Baloğlu gibi genç sanatçılar kavramsal düzenlemelerinde resim, resim ve diğer objelerin yer aldıklar, yerleştirildikleri veya installé edildikleri, mekanı, da değerlendiren bir özellik taşımasına itina göstermektedirler Çevrenin sanatsal bir yönde düzenlenmesi, sorununa, ancak geçici bir katkı maddesi, olma özelliği taşıyan bu çalışmaların kendilerini,zihinsel bir içerik bağlamında temellendirme istekleri de görülmektedir Serhat Kiraz'ın 1984 başında düzenlediği bir sergide kavramsal ilişkilere sokulan yüzey ve nesne biçimlerinin açıklanabilmesi için şu türden kaynak metinlere de başvuruluyordu:
Kendisini algılayan biri bulunduğu sürece, dinamik bir ufuktur dünyamız; bizim algıladığımız veya tasarladığımız dünyadır, nesnel ve değişmeyen bir dünya değil; kesin bir anda, emin birinin dünyası olmayan dünya yoktur Bunun sonucu olarak, dünya konusunda her türlü bilginin en azından üç etkenin işlevi olduğu söylenebilir; dünyanın kendisi (uzam), onu ele bölge özne (kesin biri) ve her ikisinin de yer aldığı vakit (belli bir an) Bu üç öğeden birinde en minik bir değiştirme olmuşsa, dünya benzer dünya değildir bundan böyle İster bizi çevreleyen gerçek kâinat söz konusu olsun, ister betimlenmiş ya da düşlenmiş öyküsel bir âlem, üç öğeden biri için doğru olan, değişik ikisi için de doğrudur; yerlerin evrensel tarihe veya bireyin özgeçmişine göre tekrar tekrar bir tarihselliği olduğundan, uzam içindeki her yer, değiştirme, zamansal yapının bitmiş düzenlenmesini gerektirecek benzer biçimde, zaman içinde her yer değişim de uzamsal ve bireysel yapıların bitmiş düzenlenmesini zorunlu kıldı*
Cumhuriyet Dönemi Türk Resim Sanatı
Cumhuriyetimiz geçmişindeki altı yüzyıllık bir devletin maddî ve manevî deneyimlerinden yararlanarak çok sağlam temellere oturtulmuştur Bu şart, devletin kuruluşundan günümüze birlik ve beraberliğe verdiği önemden, çağdaş uygarlıklar düzeyi ve ötesi hedeflere odaklanmasından, bütün insanların uzlaşma ve refahı namına seçmiş olduğu tam demokrasi yolundan ve öteki ülkelerle uzlaşma üstüne temellendirdiği ilkelerden de anlaşılmaktadır Modern dünyada sanat eğitimi, bundan böyle hükümetlerden öte devletin bir politikası olarak desteklenmektedir Çünkü sanat eğitimi, genel eğitim içinde kayda değer bir yere sahiptir Milletlerin tarihine bakıldığında da tekrar bu reel ayrım edilecektir bu nedenle günümüz insanının “ömür boyu eğitime gereksinimini belirtirken, sanat eğitimini bu eğitimin odağında dikkate almak durumundayız Huysuz takdirde yaşam damarlarından biri kopmuş olan bir milletin ne denli yaşayabileceği kuşkuludur Konuya ilişkin gerçekleştirilen literatür incelemesinde, Türkiye ’deki sanat eğitimi uygulamalarının, uluslar arası standartlara fazla yakın olmadığı anlaşılmıştır Oysa, dünden bugüne gelinen noktanın da küçümsenmemesi ve gelişim seyrinin bilinmesiyle bu ivmenin daha da yükseleceği gerçeğine de inanılmaktadır
Osmanlıda resim sanatının kendini hissettirmesinden önce sanat alanındaki hareketler süslemecilik ile sınırlıydı Bu dönemde süslemecilik böylece ileri gitmişti ama 3 Ahmet zamanında Sebi isimli ressam çekmeceleri lakeli manzaralarla bezemişti Çeşitli dönemlerde sanatçılar en minik objeyi bile fotoğraf yaparak dekor yoluna gitmiştir Süslemecilik ve duvar resimlerinin sonradan tuval resimlerine bırakması fazla da kolay olmamıştır Resmin temelini yaratıcı minyatür devlete ait zamanını doldurmuş ama Osmanlı resmi için önemini devam ettirmiştir Ve zamanla yerini modern resme bırakmaya başlamıştır1Resim sanatımızdaki birincil primitiflerle birlikte pentür, yağlı boya ressamları da sanat tarihimizdeki yerini alarak şimdiki çağdaş Türk resim sanatının temelini atmışlardır 15 yüzyılda Fatih Sultan Mehmet, İtalyan sanatkâr Gentile Bellini ’yi bugün Londra National Gallery ’de sergilenen kendi portresini yaptırtmak üzere çağırmasına rağmen Batı tarzı resim, Osmanlı İmparatorluğu ’nda benimsenmemiş bunun yerini çoğunlukla minyatür sanatı almıştır Geçen süre zarfında Osmanlı İmparatorluğu ’na gelerek çalışmalarda bulunan Batılı bazı sanatçıların olduğu bilinse de bu sanatçıların saray ve çevresinden büyük yardım gördükleri dönem, Osmanlı ’nın Avrupa ile ilişkilerini arttırdığı Batılılaşma dönemi olmuştur Ayrıca Osmanlı minyatür sanatının geleneksel çizgisinden ayrılmaya başlaması da yeniden aynı döneme rastlamaktadır 18 yüzyıl, Osmanlı sanatı açısından bir dönüm noktasını açıklama etmektedir Bu yüzyılda ülkemizde tanıdık olmayan sanatçıların fotoğraf ve mimari alanında etkinlikleri sürerken III Selim (17891807) dönemi ıslahatları aralarında Batı yöntemlerine yerinde eğitim yapan askeri okulların kurulması kararlaştırılmıştır Bunlardan 1794 yılında eğitime başlayan Mühendishanei Berîi Hümayun adını taşıyan askeri okulda askeri amaçlı ilk fotoğraf dersleri verilmeye başlanmış, lakin bu dersler içinde bakış açısı, ışıkgölge gibi kurallar da yer almıştır III Selim ’in başlattığı ıslahata II Mahmud (18081839) devam etmiş ve yine modern anlamda eğitim veren Harbiye, Tıbbiye, Bahriye gibi askeri okullar açılmıştır II Mahmud, aynı zamanda kendi resmini çoğaltarak devlet dairelerine astırarak yeni bir geleneğin başlatıcısı da olmuştur Askeri okullarda eğitim görebilen ve resim yapmaya alaka duymuş olan sanatçılarımız çağdaş Türk resim sanatının bir bakıma öncülüğünü yapmışlardır genel olarak Asker Ressamlar Kuşağı olarak adlandırılan bu dönem ressamları aralarında en etkin olanları Kolağası Hüsnü Yusuf Bey, Ferik Tevfik Paşa, Osman Nuri Paşa, Ferik İbrahim Paşa, Hüseyin Zekâi Paşa, Şeker Ahmet Paşa, Süleyman Seyyid Bey, Hoca Ali Rıza ve Halil Paşa ’dır Resimlerinde genel olarak peyzaj, natürmort gibi konulara yük veren asker ressamlardan Şeker Ahmet Paşa ’nın kendini paleti ve fırçasıyla resmetmiş olduğu Kendi Portresi ise bu dönem için figür alanında üretilmiş en manâlı çalışmadır bu arada İstanbul ’da reel anlamda ilk fotoğraf sergisi Şeker Ahmet Paşa ’nın çabalarıyla 27 Nisan 1873 tarihinde açılmıştır
Atatürk bir Ortaçağ imparatorluğundan, modern bir ulusal devlet yaratma çabasını simgelemiştir Atatürk ’ün tarih, dil ve güzel sanatlara ağırlık vermesinin sebebi de bunun içine girer Bu toplumunda kültürünü oluşturan temel öğeler ise milli beraberliği sağlayan dili, tarihi ve sanatıdır Sanat bir toplumun kültürünün ürünüdür Kültür kelimesi “Bir toplumun yaşam düzeyini oluşturan bilgi, duygu, akıl, dil, sanat ve yaşayış biçimlerinin hepsidür Kısacası tek sözcükle “Uygarlıktır Atatürk düşünce sistemi Cumhuriyet ile birlikte yeni kültür döneminin başlamasıdır Atatürk Türk toplumunun Batı dünyasınca kabul edilmiş kültürel değerlere kavuşmasını istiyordu Kültürleşme boyunca güzel sanatlara önem veren Atatürk, 1923 yılında Cumhuriyet bildiri edilişinden 1938 tarihine kadar son nefesini verinceye değin, 15 yıl Türkiye Cumhuriyeti ’ni ekonomik, siyasal ve kültürel alanlarda her yönü ile çağdaş bir devlet olması için çabalamıştır 1924 ’de resim konusunda yetiştirilmek üzere, Güzel Sanatlar Akademisinden Avrupa sınavını kazanan beş sanatçı Paris ’e gönderilmiştir Bunlar Cevat Dereli (19001989), Mahmut Cuda (19041988), Refik Teçhizat (19021974), Muhittin Sebati (19911935) ve Şeref Akdik (18981972) ’dir Akademiden ayrılıp Münih ’e gidenler 1922 ’de Mahmut Cuda ve Ali Çelebi (1904) olmuştur 1923 ’de Zeki Kocamemi (19001959) Türk Ocağı göre Münih ’e gönderilmiştir 1925 ’de Hale Asaf (19021938) izlemiştir 1924 ’den itibaren, her sene Yüksekokul Fotoğraf ve Heykel bölümü mezunlarından Avrupa sınavını kazananlar, Avrupa sanat merkezlerine gönderilmişti Birincil grup sanatçılar, 19271928 ’de Türkiye ’ye döndüler
Çağdaş Sanat Eğilimleri
Bugüne dek olan kısa vakit diliminde Türk resminin çağdaş devresi, hareket ve mana itibari ile dikkate değerleri göstermekte ve resim tarihimizin en varlıklı bir kısmını teşkil eder Bunun neden böyle olduğunu bilmek için resim sanatının sosyal yapımız içinde yüzyılına yakın bir zamanda göz önünde bulundurmak gerekir Türk resminde en kayda değer gelişme, 1928 kuşağı sanatçılarının uyguladıkları Kübizm ve Ekspresyonizm (Dışavurumculuk) sanat akımlarıyla meydana gelmiştir Türk resminde 1927 ’den daha sonra görülebilmiştir Münih ’ten dönen Akıllı Kocamemi ve Ali Çelebi, Avrupa çağdaş sanat akımlarını getiren iki öncü ressam olmuşlardır Fotoğraf sanatımızda ilk düşünsel eğilim onlarla başlamıştır Çalışmalarında görülen desen (sert, neşelendirici ve eğri çizgilerle geometrik kuruluş, biçim ve planların değerlendirilişi ile ortaya meydana çıkan konstrüksiyon, Türk resmine katkıda bulunmuştur Zeki Kocamemi Kübist anlayışında hacimlerinin geometrik düzenini aradı Tabloda derinliği; yakın uzakta planlarının ve kitlelerin birbiri ile olan ilişkisini, çizginin yönlerinde zıtlıklar ve renklerle vermeye çalışmıştır Ali Çelebi ise Kübist düşüncede, nesneleri niteliklerini kaybettirmeden geometrik anlayışta betimlerken; kübizmin geometrik inşacı yanı ile Ekspresyonist anlayışı kişiliğine kadar başarılı olarak birleştirmiştir Ali Çelebi ve Akıllı Kocamemi ’nin getirdiği çağdaş sanat akımları, bu gruptan Cemal Tollu (18991964), Refik Epikman, Mühittin Sebati ile 1924 ’de Paris ’deri sonra Münih ’te Hofmanın ile çalışan Ayla Asaf ve daha ileriki yıllarda Cevat Dereli göre uygulanmaya başlanılmıştır Zeki Kocamemi Kübist anlayışında hacimlerinin geometrik düzenini aradı Tabloda derinliği; yakın uzak planlarının ve kitlelerin birbiri ile olan ilişkisini, çizginin yönlerinde zıtlıklar ve renklerle vermeye çalışmıştır Ali Çelebi ise Kübist düşüncede, nesneleri niteliklerini kaybettirmeden geometrik anlayışta betimlerken; kübizmin geometrik inşacı yanı ile Dışavurumcu anlayışı kişiliğine göre başarılı olarak birleştirmiştir Ali Çelebi ve Zeki Kocamemi ’nin getirdiği çağdaş sanat akımları, bu gruptan Cemal Tollu (18991964), Refik Epikman, Mühittin Sebati ile 1924 ’de Paris ’deri sonra Münih ’te Hofmanın ile çalışan Ülkü Asaf ve daha iler fakat yıllarda Cevat Dereli tarafından uygulanmaya başlanılmıştır
Müstakil Usta ve Heykeltıraşlar Birliği (1929)
Modern Türk resim sanatının gelişmesinde sanatkâr gruplarının, birlik ve desteklerinin çok kayda değer rolü vardır
Bu dönem, resim sanatında kayda değer hareketlere şahit olagelmektedir Avrupa sanatının modern akımlarına paralel eğilimler, D grubu adı altında toplanan ressamların karma ve tek sergilerinde göze çarpmaya başlar Lakin uyarı edilirse, Cumhuriyet dönemi ressamlarında idealist bir şekilde de olsa, Anadolu halkına ve rengine bir yaklaşım görülür Birçoklarını, folklor sorunlarıyla atbaşı dışarı giden bir nakış ilgisi sarar 1950'lere değin Cumhuriyet döneminin önemli ressamları Turgut Zaim (19061974), Zeki Kocamemi (19011959), Cemal Tollu (18991968), Nurullah Berk (19061982), Bedri Rahmi Eyüboğlu (19131975), Sabri Berkel (1909), Cevat Dereli (19011989), Ali Avni Çelebi (1904), Eşref Üren (18971984), Muhittin Sebati (19011935), Işık Halkası Asaf (19051938) ve Akıllı Faik İzer (19051989)'dir Bu sanatçılar aralarında Batı resminin etkilerini lokal bir duyuşla karşılaması ve Anadolu temalarındaki başarısıyla Turgut Zaim, kazandığı ünü adalet etmiştir Resimde folklorcu eğilimleri fazla ölçüde gerçekleştiren Bedri Rahmi Eyüboğlu ise gücü gelişen değil azalan bir gelişme gösterir Bu dönem boyunca Avrupada kalıp o hava içinde çalışmakta direnen sanatçılar aralarında yalnız bir tanesine, Fikret Muallâ (19031967) büyük basarı göstermiş ve hayatı memleketinden uzaktan bir acıyla sona ermiştir Fikret Muallâ modern dünya resmini Türk görsel duyarlığının katkısıyla yorumlamıştır 1950'den sonrası, yeni eğilimleri gerçekleştiren fotoğraf sanatçılarının dönemidir Nuri İyem (1915), Neşet Günal (1923) gibi toplumcu eğilimde görülen sanatçıların yanı sıra Orhan Peker (19271978), Nedim Günsür (1924), Adnan Çöker (1928) bireysel üsluplarını başarıyla ortaya koyan sanatçılardır Bu sanatçılara Eren Eyüboglu (19131989), Aliye Berger (19061974), İhsan Cemal Karaburçak (18971969), Leyla Kaygısız (1921) gibi, fotoğraf ilgilerini eşsiz biçimlerde geliştiren ressamları da kuşak farkına rağmen katmak gereklidir Ama şüphesiz, 1959'dan sonraki Türk fotoğraf sanatında eşsiz kişilikleriyle layık şampiyon birkaç sanatçıyı unutmamak, hatta bu resim yükünün o kadar çoğunu onların omuzlarında bakmak de kaçınılmazdır Cihat Burak (1915), Yüksel Arslan (1933), Ömer Uluç (1931), lokal bir resim anlayışını başarıyla ortaya koyan kişiliklerdir (Fotoğraf Sanatının Tarihi, Sezer Tansağ, sy; 161,162,163)
Resimde Yeni Üslup Arayışı
1975 yılından bu yanlamasına, XX yüzyılın son çeyreğindeki ana eğilimler, yansıtan çabalar, resim sanatı alanında ürün veren gençlerle temsil olunmaktadır Daha önce asıl çizgileri belirlenmeye çalışılan figür ve görünmeyen resim yaklaşımları, kavramsal sanata dönük biçim araştırmaları bir yana bırakılırsa, müşterek ilintileri bolca sürdüren bir yaradılış içinde bulunmaktadırlar Ahmet Öktem, Serhat Kiraz, Alpaslan Baloğlu gibi genç sanatçılar kavramsal düzenlemelerinde resim, resim ve diğer objelerin yer aldıklar, yerleştirildikleri veya installé edildikleri, mekanı, da değerlendiren bir özellik taşımasına itina göstermektedirler Çevrenin sanatsal bir yönde düzenlenmesi, sorununa, ancak geçici bir katkı maddesi, olma özelliği taşıyan bu çalışmaların kendilerini,zihinsel bir içerik bağlamında temellendirme istekleri de görülmektedir Serhat Kiraz'ın 1984 başında düzenlediği bir sergide kavramsal ilişkilere sokulan yüzey ve nesne biçimlerinin açıklanabilmesi için şu türden kaynak metinlere de başvuruluyordu:
Kendisini algılayan biri bulunduğu sürece, dinamik bir ufuktur dünyamız; bizim algıladığımız veya tasarladığımız dünyadır, nesnel ve değişmeyen bir dünya değil; kesin bir anda, emin birinin dünyası olmayan dünya yoktur Bunun sonucu olarak, dünya konusunda her türlü bilginin en azından üç etkenin işlevi olduğu söylenebilir; dünyanın kendisi (uzam), onu ele bölge özne (kesin biri) ve her ikisinin de yer aldığı vakit (belli bir an) Bu üç öğeden birinde en minik bir değiştirme olmuşsa, dünya benzer dünya değildir bundan böyle İster bizi çevreleyen gerçek kâinat söz konusu olsun, ister betimlenmiş ya da düşlenmiş öyküsel bir âlem, üç öğeden biri için doğru olan, değişik ikisi için de doğrudur; yerlerin evrensel tarihe veya bireyin özgeçmişine göre tekrar tekrar bir tarihselliği olduğundan, uzam içindeki her yer, değiştirme, zamansal yapının bitmiş düzenlenmesini gerektirecek benzer biçimde, zaman içinde her yer değişim de uzamsal ve bireysel yapıların bitmiş düzenlenmesini zorunlu kıldı*
