Cocuklarda tiroid hastalıkları

Cocuklar icin gizli tehlike tiroid
Yenidoğanlarda da tiroid hastalığı
Tiroid hastalığı olan cocuklar
Cocuklarda ne tur tiroid hastalıkları gorulur?

Marmara Universitesi Tıp Fakultesi Cocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı ProfDrAbdullah Bereket troid ile ilgili soruları yanıtladı

imagescocuklardatiroidhastaliklari5ad58e49e1b80

Tiroid bezi boynun alt kısmında yer alan bir ic salgı bezi olup temel gorevi tiroid hormonları uretmektir Tiroid hormonları vucudumuz icin son derece onemli gorevler yapan ve hucrelerde (beyin, kas, yağ vb) metabolik hızı duzenleyen hormonlardır Tiroid bezinin normalden az calışmasına Hipotiroidi, normalden fazla calışmasına ise hipertiroidi diyoruz Tiroid bezinin buyumesine ise guatr adı verilmektedir En sık hipotiroidi gorulur Hipertiroidi daha seyrek gormekteyiz

Tiroid bezi bozuklukları doğumdan itibaren her yaşta ortaya cıkabilmekte olup ulkemizde iyot eksikliğinin ve akraba evliliğinin yaygın olması nedeniyle hipotiroidi ve guatr sıklığı oldukca yuksektir

Yenidoğanlarda da tiroid hastalığı olur mu?
Elbette Ozellikle doğumsal olan hipotiroidi yani tiroid hormonunun yetersizliği yenidoğan bebeğin beyin gelişimini olumsuz yonde etkileyeceği icin erken tanı ve tedavisi yaşamsal oneme sahiptir Bu nedenle ulkemizde de pek cok gelişmiş ulkede olduğu gibi butun yenidoğan bebeklere Sağlık bakanlığı tarafından hipotiroidi tarama testi uygulanmaktadır Taramada hastalık şuphesi olan bebekler daha ileri tanı ve tedavi icin Cocuk Endokrinoloji uzmanlarının bulunduğu hastanelere yonlendirilmektedir Yenidoğan taraması yapılmayan bebeklerde bu hastalık gozden kacabilmekte ve geri donuşu mumkun olmayan beyin hasarına yol acabilmektedir Denebilir ki hipotiroidi zeka geriliklerinin onlenebilen nadir sebeplerinden birisidir

Doğumsal Hipotiroidinin sebebi nedir?
Doğumsal hipotiroidili bebeklerin bir kısmında tiroid bezi anne karnında iken hic oluşmamış veya olması gereknden kucuk kalmış olabilmektedir Yani doğumsal bir organ gelişim kusuru vardır Bazılarında ise tiroid bezi bulunmakla birlikte tiroid bezinin icindeki tiroid hormonu uretiminde gerekli olan bazı enzimlerin calışmaması sozkonusudur Bunun dışında annede iyot yetersizliği, annedeki haşimoto hastalığı nedeniyle bebeğe gecebilen antikorlar gibi nedenlerle de hipotiroidi gorulebilmektedir

Doğumsal Hipotiroidi neden zeka geriliğine yol acıyor?
Cocuklarda beyin gelişimi icin ilk uc yıl ozellikle de ilk 6 ay cok onemlidir Bu donemde beyindeki sinir hucrelerinin sağlıklı gelişimi icin tiroid hormonlarının yeterli duzeyde olması şarttır Hipotiroidi var ise beyin hucrelerinin gelişimi bozulur ve kalıcı zeka geriliği ortaya cıkar Bu hastalara sonradan tiroid hormonu verilse bile gelişmiş olan beyin hasarı geri dondurulemez

Hipotiroidili cocuklarda zeka geriliği oluşması onlenebilir mi?
Kesinlikle evet Hipotiroidinin tedavisi cok basit ve ucuzdur Eğer hipotiroidi tanısı cocuk doğar doğmaz ozellikle ilk haftalar icinde konulup hemen tedavisine başlanır ise bu cocukların zeka duzeyi normal olmaktadırAncak tanı ve tedavideki her 1 aylık gecikme o cocuğun IQ sunda yaklaşık 5 puanlık duşuşe yol acmaktadır

Yenidoğanlarda tiroid hastalığı hangi belirtilerle kendini gosterir?
En onemli belirtisi uzamış sarılıktır Yenidoğanlarda gorulen ve bir haftadan sonra azalan yenidoğan sarılığı bu bebeklerde uzun surer Ayrıca bebekte emme yetersizliği, kalın sesle ağlama, vucut ısısını koruyamama, gucsuzluk, kabızlık gibi belirtiler gorulur

Yenidoğan doneminden sonra cocukluk cağında ortaya cıkan hipotiroidi ise gelişme geriliği, kilo almaya eğilim, kabızlık, cilt kuruluğu, halsizlik, aşırı uyuma, zihinsel yavaşlama, uşume gibi belirtilerle kendini gosterebilir Tedaviye başladıktan sonra bu belirtiler suratle duzelir Tedaviye erken başlanan hastalarda zeka tamamen normal olarak gelişir

Ulkemizde cocuklarda tiroid hormon bozukluğu sık mıdır?
Her yeni doğan cocuktan 2 bin 500'unde kalıcı tiroid hormonu yetersizliği goruyoruz Gecici hipotiroidileri sayarsanız bu daha da fazla Bu oran dunyada 4000'de 1 Bizde daha yuksek olmasının iki nedeni var: Birincisi, coğrafyamızdaki iyot yetersizliği Toprakta, suda, tarım urunlerinde iyot yetersizliği İkincisi ise, akraba evliliklerine cok sık rastlıyoruz, dolayısıyla tiroid hormonlarının cekinik genetik gecişli doğumsal kusurları daha sık goruluyor Batı toplumlarında akraba evliliği yok gibi, bizde yuzde 20'ler civarındadır

Yenidoğan hipotiroidisinin tedavisi nasıldır?
Vucudun uretemediği tiroid hormonunun birebir aynısı ağızdan gunde 1 kez verilir Ulkemizde sık gorulen gecici hipotiroidilerde doktor kontrolu altında ilac tedavisi azaltılarak zaman icinde kesilebilir Ancak kalıcı hipotiroidi var ise tedavinin omur boyu surmesi gerekir

Buyuk cocuklarda ve ergenlerde ne tur tiroid hastalığı gorulur?
Yenidoğan doneminde gorulen doğumsal hipotiroidi den başka daha ileri yaş cocuklarda ve ozellikle ergenlik yaşındaki kız cocuklarında tiroid bezinin kronik iltihabi bir durumu olan “Haşimoto hastalığı nı sık goruyoruz Bu cocukların genellikle ailelerinde de (annesinde, babasında, halasında vs) Haşimoto hastalığı hikayesi vardır Bu nedenle Haşimoto hastalığı olanların ozellikle kız cocuklarında tiroid hormon duzeyleri ve antikorlarına bakmakta yarar var

Haşimato Hastalığı’nın teşhis ve tedavi yontemleri nelerdir?
Bu hastalıkta vucut tiroid bezini yabancı bir protein gibi gorup buna karşı akyuvarlar vasıtasıyla antikor dediğimiz bağışıklı maddeleri uretir Yani otoimmun dediğimiz bir tur hastalıktır Sonucta tiroid bezi akyuvarlarla istila edilir ve tiroid bezi hem buyur (guatr gelişir) hem de tiroid bezinin hormon uretimi bozulur ve tiroid yetersizliği (hipotiroidi) gelişir Bu durumda ilac tedavisi gerekir Ancak tiroid bezi buyuk değilse ve tiroid hormon duzeyleri normalse bu hastalarda tedavi gerekmez, takip etmek yeterlidir

Bazen buyuk cocuklarda tiroid icinde noduller gelişir, ozellikle boyutu 1 cm nin uzerindeki nodullerin yakın takip edilmesi gerekmektedir Cunku nadir de olsa cocuklarda da tiroid kanserleri gorulebilmektedir

Tiroid bezi bozukluklarının tanısında hormonal testlerin yanısıra sintigrafi ve ultrason gibi bazı yontemlerden de yararlanılmaktadır

Tiroid hormonlarının cocuk buyumesindeki rolu nedir?
Tiroid hormonları (T4 ve T3) nın bebeğin anne karnındaki gelişiminden başlayarak bebeklik doneminde ve butun buyume doneminin tamamlanmasında, yani ergenlik doneminin sonuna kadar buyumede onemli rolleri vardır Buyumeyi sağlayan kemik uclarındaki kıkırdak hucrelerinin gelişimi ve bolunerek coğalması icin tiroid hormonuna ihtiyac vardır Sadece buyumede değil, beyin gelişiminde de cok onemli rolleri var Beyin hucrelerinin gelişimini, bu hucrelerin birbiri ile iletişimini sağlayan miyelin kılıfının gelişimi tiroid hormonlarına bağlıdır Vucudumuzda tiroid hormonunun gereksinmediği hucre grubu yoktur Bu hucrelerin metabolizmasını yani işleyişini duzenleyen en onemli hormondur
Bu nedenle iyi buyumeyen cocuklarda, buyume hormonu testlerinden once rutin tetkikler icinde tiroid hormonunun normal calışıp calışmadığına bakıyoruz, normalse o zaman buyume hormonu testi yapıyoruz Buyume hormonu testine doğru cevap vermesi icin tiroid eksikliği olmaması gerekiyor

Tiroid hastalığı olan cocuklar ne tur tuz kullanmalıdır?
Tiroid hastalığı olsun olmasın tum cocuklar iyotlu tuz kullanmalıdır