Bu kafayla mumkun degil

Bu kafayla mumkun degil

EKREM DUMANLI
Zaman0810 2007


Ilimli Islam, modern Islam, radikal Islam, siyasal Islam Uzayip gidiyor liste Hicbiri de bize ait en azindan bizde uretilmis kavramlar degil; hepsi calinti, hepsi alinti; biraz da kasinti Kavramlar iceriden olmayinca bakislar yabanci, soguk, hakikatten uzak

Hal boyle olunca, sabahlara kadar konusulsa ne yazar Islam hakkinda bir seyler soyleniyor surekli; ancak kullanilan terminoloji, dusunce sinirlarimizi ta bastan belirlemis Secilen kelimeler yanlis, uretilen kavramlar hatali Yapilan mukayeseler eksIk Cik cikabilirsen isin icinden

Neye benziyor durumumuz biliyor musunuz? Hic unutmam; Ingilizce ogrenmek icin uzun seneler emek sarf eden birisi uzun bir cumle kurarak arkadasina sordu 'Nasil olmus yabanci dilim?' Adam saskinlik icinde dedi ki 'Butun kelimeler Ingilizce, ama cumle Turkce!' Gercekten de oyleydi Bugun butun kelimeleri Turkce oldugu halde Ingilizce konusanlar var bu ulkede Butun kelimelerin bir dile ait olmasi, o dilden konustugunuz anlamina gelmez Dusunceler de boyledir; cunku her toplum kendi ruh ve mana kokune uygun kavramlar uretir Kelimeler, deyimler, terimler, mecazlar, kavramlar Her kelime nes'et ettigi biricik dunyanin kundaginda buyur; sonraki seyahatiyle kendini tekrar ber tekrar tadil eder O kundakta herkesin duydugu ninni farklidir Damak tadinin ulkeden ulkeye fark etmesi gibi insan tabiatinin biyolojik yapisini bile zorlayan bir gercek ortada dururken calinti kelimelerin rehberliginde hakikat aramak cogu kez abesle istigal manasina geliyor

Islam Islam'dirdendiginde

Belki de bu carpik duruma binaen birilerine Islam'i begendirmek mumkun olmuyor 'Ilimli'sini da istemiyor 'ilimsiz'ini da, 'modern' olanini da istemiyor 'geleneksel' olanini da Adama 'Islamlardan Islam begen' desen, soyleyecek yeni sozu de yok Bekliyor ki disarida bir kavram daha uretilsin ve kendisine servis edilsin Islam'i bu kadar yaban tanimlara mahpus hale getirip bir de hepsine itiraz serhi koyunca, bu kadar yazar, gazeteci, aydin hakkinda bir algi hatasi da olusuyor Belki de genis bir kitle soyle diyor: 'Bu insanlarin Islam'in filan cesidiyle falan turuyle degil, Islam'in kendisiyle problemi var!' Haydi simdi cik cikabilirsen bu kordugumun icinden

Islam hakkinda surekli yazi yazan, ya da hemen her TV kanalina cikip konusan insanlarin kendileri icin olusturdugu imaj negatiftir cogu kez; ancak bunun farkinda degiller Zira bu kisilere 'Islam Islam'dir; ilimlisi ilimsizi olmaz' dediginizde de sonuc degismiyor Yanlis tanimlar uzerine yapilan dogru elestiriler de gume gidiyor o zaman Tikanmanin iyice hissedilir hale geldigi bu noktada tanimlar hep disaridan yapilinca meseleyi iceriden gormek ya da her iki bakis acisini da kusatacak bir nazari kull ile hadiseyi ihata etmek mumkun olmuyor Iste tam bu noktada kor dovusunu andiran bir demagoji yiginagi insa ediliyor ve mesele, feci bir medeniyet krizine dogru surukleniyor

Buraya kadar yapilan ozetin ozetine bakarak diyebilirsiniz ki: 'Tamam yaban kavramlarla yeni olusum ve degisimler dogru analiz edilemiyor; asli oneri nedir ki boslukta dolasa dolasa yorgun dusecek muphem bir cembere teslim olmayalim?' Cikis yolu var aslinda: Uzerine kafa yorulan kavramlar sayet bizim dusunce dunyamiza yonelikse bu kavramlarin bizdeki dogru karsiliklarina bakip onlarin acilimlarini guncellemek gerekiyor, bu bir Ikincisi, sosyal bilimlerin urettigi anlayislari bizdeki farkliligi gozeterek bir daha okumak sart; cunku sosyal yapilardaki farklilik kesyapistir kolayciligini reddediyor

Aksi takdirde bu kadar karisIk kafadan bu kadar hiriltili ses cikmasini yadirgamayalim Sonucta olacagi budur Mesela Islam'in kendi kelimeleri, terimleri, mecazlari, tesbihleri, temsilleri vardir; o cercevede olusan kavramlari da vardir Islam dunyasindaki tefekkur burclarinin uzun bir zamandan beri delik desIk oldugu asIkar; ancak devasa bir yazili kulturle karsi karsiya oldugumuz su goturmez bir gercek Oradan baslanacak bazi fikrî girisimler olduguna suphe yok Kesyapistir turunden yapilan analizler, toplumu bir deli gomlegine mahkum ediyor Ve toplum medya yoluyla dayatilan her role direniyor hatta isyan ederek sezgisinin gucunu konusturuyor O yuzden vatandas gazetecinin yorumlarina guvenmiyor, gazeteci de ona 'bidon kafa' diyebiliyor

Koca koca adamlar firliyor ekranlara, basliyor Islam hakkinda konusmaya 'Iyi de guzel kardesim bu konustuklarinin hepsi tevehhum gucuyle olusturulmus hayali bir tecessumden ote bir sey ifade etmiyor' diyemiyorsunuz Deseniz de anlamiyor zaten Bilmem hangi sosyologun bilmem hangi hipotezine binaen kesilen ahkami tartisilmaz bir nassmis gibi goruyor Diyemiyorsun ki gercegin tamamini anlamak icin baskasinin resmettigi manzarayi sadece bir pencereden teyit etmek yetmez Zaten bu yaban bakisla ve carpik aciyla manzaranin tamami gozukmez; cunku bahse medar olan toplum da onun mizac ve karakteri de bambaska gercekleri isaretliyor Donelim meselenin aktuel boyutuna Turk medyasi dondu dolasti yine ayni yere geldi; her meseleyi inanc cercevesinde tartisiyor simdi Itiraf etmek zorundayim ki bizim medya, kendi toplumunun dinini maalesef iyi bilmiyor; bu kafayla ogrenmesi de mumkun gorunmuyor Islam hakkinda konusuluyorsa oncelikle Islam'in kendi urettigi kavramlara yonelmek gerekiyor Islam kendi icinde asiriliga da itidale de isimler vermis mesela Isin dogrusu; Kur'an'dan, hadisten, icma ve kiyas kulturunden suzulen devasa bir terminoloji var karsimizda; ancak kutuphanelere sigmaz bu muhtesem zenginlige tenezzul (!) eden yok 'Sirati mustakim nedir, olculeri nelerdir' deseniz cevap alabilir misiniz mesela? Bu cercevede ifrat, tefrit, firaki dalle, hidayetin mertebeleri gibi kavramlari pesi pesine siralasaniz kim anlar ayrintilarda yatan buyuk farklari? Kendi medeniyet atlasimiza dair tarama sozlugune ulasmak meselenin daha ilk basamagidir, sonrasinda cok daha ic ice girmis halkalar var ki bu topraklarin aydini bu kavram zenginligine henuz ulasabilmis degil Biraz da bu nedenle temel meselelere cozum uretmekte kifayetsiz kaliyor

Kendimize benzeriz; kimseye degil

'Turkiye Malezya olur mu?' deniyor Yazik hem de cok yazik! Bir de kalkip Malezya'ya gidip ahkam kesenler var Sanki birkac gun icinde o toplumu kesfetmisler de, sonra donup bu izlenimlerle Turkiye analizleri yapiyorlar Bir zamanlar 'Turkiye Iran olur mu' sorusuna heba ettik yillarimizi Aydinimiz ulke ulke dolasti bir ara Hatta 'dindar kesim'in bazi saf ve toy delikanlilari da 'Iran, Pakistan, sira sende Musluman' diye bagiriyordu sokaklarda Onlar da tercume kavramlarin isaret levhalarina teslim olmustu aslinda Turkiye ne Iran'dir, ne Misir'dir, ne Suudi Arabistan Olmayacak da Bunu anlamak icin tercume dusuncelerin kumesinde tunemeye gerek yok Cik su toplumun icine ve asirlardir suregelen hayat tarzinin bugunku sentezini anlamaya gayret et Bu ulke kendine benzer; hic kimseye degil Her ulke icin gecerlidir bu soylediklerim Her ulkenin kendi gercekligi o ulkenin kader haritasidir; o haritayi kusatici bir nazarla gormeyenler ithal kavramlarin koynunda olsa olsa fitne uretir, baska bir sey degil

Turk medyasi kendi toplumuna onyargisiz bakmak zorunda Yeniden, bir daha Bu bakis, baskalarinin elimize tutusturdugu durbunlerle degil, yasayarak, duyarak, dokunarak anlamaya yonelik olmali Kendi kultur kaynaklarimiza dogru yapilacak ciddi bir seyahatin hem toplumu anlama kilavuzu haline gelecegini hem de sosyal bilimlerin tespitlerinin daha makul ve yerinde teshislere donecegini rahatlikla soyleyebiliriz Yoksa bu acul ve cehul tartisma uzun yillar surecege benzer

Eski bir hastalik nuksedince

Malezya tartismalari sirasinda kadim bir hastaligin genlerimize nasil isledigini bir daha gorme imkanina kavustuk: Bazi aydinlarimiz, dunyayi cok ama cok buyuk guclerin sekillendirdigini, onlarin 'yuksek musaadeleri' olmadan yaprak kipirdamadigini dusunuyor Vahim bir durum, zavalli bir yigin psIkolojisi! Bu hastaligin eskiden baska isimler altinda baska yansimalari olurdu simdi tebdili kiyafet yapti bu maraz Eskiden komunizm, fasizm, masonluk, emperyalizm gibi kelimelerle milletin iradesi felc edilirdi Simdi super guc efsaneleriyle insanlarin kalbine korku saliniyor ve tesebbus gucu her gun biraz daha koreltiliyor Neymis, yesil kusak projesi uzre Islam dunyasina sekil verilmis de sonra 11 Eylul sonrasinda bu isin tadinin kactigi anlasilmis da Muslumanlarin ilimli hale getirilmesi istenmis de, BOP projesi dogrultusunda haritalar sekillenirken Islam dunyasi biraz demokrasi, biraz insan haklariyla kusatilmis da

Her seyi anlamak mumkun de su insan iradesi ve toplum bilincini yok saymayi kabullenmek imkânsiz Anlatilanlari dinleyince sanirsiniz ki karsinizda Yunan mitolojilerindeki tanri karakterlerini bile kiskandiracak bir ust irade var ve o super guc nefes almanizi bile kontrol ediyor Mesela adam cikiyor 'Filan partinin basarisini veya hezimetini filan super guc ayarladi' diyor Bunu diyen de bazen siyasetciyim diye kirita kirita geziyor 'Tamam da kardesim sandiga giden kim, onca yonlendirmenize, hatta korku ve dehset uyarmak icin tehaluk gostermenize ragmen baskilariniza boyun egmeyen kim?' Oyle ya; bu milletin iradesini kim ipotek altina alma curetini gosterebilir; o curete kim boyun eger ayrica; Bir gucu bu kadar buyuk gormen anlasilsa bile kendini bu kadar kucuk gormen affedilecek bir hata degil!

Iradesi mefluc zumreler hicbir olusumun yerli, milli ve insani olacagini dusunemiyor O yuzden abuk sabuk beyanlar, sacma sapan kavgalar, yerli yersiz tartismalar korukleniyor surekli Turkiye'nin kendi ic dinamiklerine bakmak gerekiyor her seyden once Imparatorluktan tevarus etmis cogulcu, ozgurlukcu, barisci kimyasinin sosyal ahengini anlamamak bir yana; insanlari birbirine dusurmek icin cirpinip durmak tarihî bir vebaldir Turk medyasinin onemli bir kismi ulkesinde yasanan sosyal degisimlerin gerisinde kaldi Aci ama gercek! Simdi bu aci gercegi ofkeyle bastirmak istiyor kimileri Bu daha yanlis! Temel tercih, aynaya bakmak yerine locadan asagiya tukurmek olmamali