Beyaz Gemi (Cengiz Aytmatov) Kitap özeti

KİTABIN KONUSU

Roman, SanTaş Vadisi ’nde etrafındaki beşaltı insanla yaşamak zorunda olan, dedesinden başka seveni olmayan, hakiki hayatında mutsuz olan lakin hayal dünyasında mutlu olmaya çalışan bir çocuğun psikolojisini konu almakyadır

KİTABIN ÖZETİ

Çocuk SanYaş Vadisi ’nde dedesi, üvey ninesi, Orozkul, Bekey hala, Seydahmet, Gülcemal ve köpeği Beltek ile berabar yaşamaktadır Vadide yalnızca üç ev vardır Ilk evde dedesi ve üvey ninesi ile çocuk;ikincide Mümin dedenin büyük kızı Bekey hala ile kocası korucubaşı Orozkul; üçüncüde ise tembel emekçi Seydahmet ile karısı Gülcemal ve minik kızları yaşamaktadırlarÇocuk bu küçük dünyada mutlu olmaya çalışmaktadır Hiç arkadaşı yoktur ve okula demin başlamamıştır En büyük zevkleri dedesinin kendisine dere kıyısında yaptığı gölette yüzmek; “Deve, Kurt, Eyer ve Tank isimlerini verdiği kayalarıyla konuşmak; dedesinden masal dinlemek ve dağa çıkıp dedesinin dürbünüyle kasabaya, Isık Göl ’e ve SanTaş Vadisi ’ne daha yakından bakmaktır Her akşam eline dürbününü alıp, dağ başına çıkar ve Isık Göl ’de ama beşaltı dakika görünüp kaybolan beyaz gemiye bakar

Annesi ve babası onu çok küçük yaşlarda terketmişlerdir Annesi şehirde kendine yeni bir yaşam kurmuştur Çocuk babsının beyaz geminin kaptanı olduğuna, bir gün başı insan başı olan bir balık olup beyaz gemiye değin yüzeceğine ve babasıyla konuşacağına inanmaktadır Dedesi kalpli, çalışkan,köse bir insandır Çevresindekiler ona Kıvrak Mümin lakabını takmışlardır Damadı Orozkul ’un yanında çalışır ve onun emirlerini yerine getirir Orozkul şişman, koca kafalı alkol içmeyi çok seven, ivedi sinirlenen bir korucubaşıdır Mümin ’in kızı ve Orozkul ’un karısı olan Bekey kısır bir kadındır Orozkul bunu Bekey ’in suçu olarak bilir ve her akşam içip onu döver Orozkul ara sıra arkadaşlarıyla içmeye gider ve ayyaş olunca yanındakilere birer tomruk sözü verir Tomruğu kesip dağdan indirme, çayın karşısına geçirme ve kamyona doldurma zamanı gelince de verdiği söze pişman olur fakat meslek işten geçmiştir nadiren vadiye şehirden “Maşin Mağaza denilen içi ıvır zıvır dolu bir araba kazanç Bir gün yine Maşin Mağaza geldiğinde dedesi çocuğa bir okul çantası alır Ertesi sene çocuk okula başlar Çocuk dedesinden masal dinlemeye bayılır Her akşam artık ezberlediği “Boynuzlu Maral Başlıca masalını dinler Dedesine tarafından tümü Boynuzlu Maral Asıl ’nın soyundan gelmektedirler Çocuk da buna inanmaktadır Masala göre maral asıl SanTaş Vadisi ’ni terketmiştir fakat onları aralıksız korumaktadır Mümin çocuğu her gün atıyla okula göyürüp getirmektedir Okul fazla uzaktadır fakat hiç geç kalmamıştır

Çocuk bir gün yol kenarındaki kayalarıyla oynarken SanTaş yakınlarından kuru ot almaya gelen beşaltı kamyonluk bir konvoy görmüştür Çocuk en öndeki kamyonun peşine takılıp koşmaya başlar Çocuğu görebilen sürücü durur ve çocukla birazcık konuşur Sürücü genç ve yakışıklı biridir Adı Kulubeg ’dir Çocuğa dedesini tanıdığını, kendisinin de Boynuzlu Maral Asıl ’nın soyundan geldiğini söyler ve ayrılır
Ertesi gün Mümin dede ile Orozkul tekrar dağdan bir ağaç indirirler Bu sırada uzun zamandan beri ormanda görülmeyen maralları görürler ama işleri olduğundan onlarla ilgilenemezler Akşam olmuştur Dede, Orozkul ’a söyleyip çocuğu okuldan almaya gitmek ister ama Orozkul ağacı indirmeleri gerektiğini söyleyip müsade vermez Tomruğu çaydan geçirirlerken tomruk çayda kayalara takılır Dışlamak için çok uğraşırlar lakin çıkaramazlar Büyükbaba vaktin fazla ilerlediğini farkeder, daha fazla dayanamaz ve daha önce hiç yapmadığı bir şey yapıp Orozkul ’dan müsade almadan çocuğu almaya gider Çocuk akşama değin okulun kapısında dedesini beklemiş ve ağlamaktan gözleri şişmiştir Büyükbaba yolda çocukla öğretmenine rastlar Çocuğu öğretmeni eve getirmektedir Dede öğretmenden özür dileyip çocuğu alır ve yola koyulurlar Çocuk dedesine küsmüştür Hiç konuşmamaktadır Dede çocuğun gönlünü edinmek için Boynuzlu Maral Ana ’yı gördüğünü söyler Çocuk bu habere fazla sevinir Dedesine ormana gitmek için yalvarır fakat akşam olduğu için eve dönerler Eve geldiklerinde Orozkul ’u sabahki olaydan nedeniyle çok sinirlenmiş bulurlar Orozkul o gün Bekey halayı tekrar dövmüştür Çocuk evin bu durumuna çok üzülür ve yatmaya gider

O gece mükemmel bir dipi çıkar Gece yarısı Kulubeg ve arkadaşları yolda kaldıkları için Mümin dedenin evine sığınırlar Kulubeg ve arkadaşlarının gelmesiyle evdeki hava birazcık yumuşar Sabahtan kamyoncular evden ayrılırlar Benzer gün Orozkul ’un tomruk sözü verdiği arkadaşı tomruğu edinmek için kazanç Adı Koketay ’dır Kocaman yapılı, esmer biridir Tomruk ise hala önceki gün bıraktılları yerde çayın içinde beklemektedir Tomruğu olmak için Orozkul, Koketay ve Seydahmet yola koyulurlar Dede de Orozkul ’un kendini affedeceği düşüncesiyle peşlerine takılır Orozkul kıyıda emirler yağdırırken Mümin büyükbaba, Seydahmet ve Koketay tomruğu çıkarmaya çalışmaktadırlar O sırada çayın karşı birkaç tane maral görürler lakin işlerini bırakamayacaklarından marallarla ilgilenemezler Biraz uğraştıktan sonradan tomruğu çıkarıp kamyona yüklerler

Çocuk o gün hastadır ve önceki gün akşamdan beri evde yatmaktadır Akşam üzeri kahkaha sesleriyle uyanır ve bahçeye çıkar Cümbür Cemaat neşe içindedir ve hepsi de sarhoştur Dede ise et doymuş bir kazanın yanında çökmüş sessizce kazanın altındaki ateşle oynamaktadır Çocuk anında dedesinin yanına gider Ona seslenir ama büyükbaba duymaz Birkaç kez daha seslenir lakin büyükbaba hiç yanıt vermez Çocuk kötü birşeyler olduğu hissine kapılır Az ilerde Bekey ’i, Seydahmet ’i,Gülcemal ’i ve Koketay ’ı görür Hepsi de yiyip içmekte ve eğlenmektedirler Çocuk önce neler olduğunu anlamaz Avlunun açık havada henüz kanı kurumamış geyik derisini, bağırsak eşeleyen Beltek ’i ve elindeki baltayla Maral Ana ’nın boynuzlarını kırmaya çalışan Orozkul ’u görür görmez neler olduğunu varsayım eder Çocuk bu dehşet gösterme aleyhinde dayanamayıp içeri kaçar ve yorganın altına girip ağlamaya başlar bu vesileyle Kulubeg ’in gelip onu kurtaracağını ve Orozkul ’a haddini bildireceğini düş etmektedir Az sonradan sofra içeri kurulur Çocuk hayalinden yine kahkahalarla uyanır O sırada Seydahmet olanları anlatmaktadır Çocuğun bir türlü amaç veremediği olaylar şöyle cereyan etmiştir: Tomruğu çıkardıktan daha sonra Seydahmet ile Mümin büyükbaba ormana çalışmaya giderler giderken maralları tekrar görürler Seydahmet onları vurmak ister, dede ise buna karşı çıkar Seydahmet dedeyi dinlemeyip maralların peşine düşer Dede de Seydahmet ’in ardındaki gider Seydahmet maralları vuracaktır fakat sarhoş olduğu için nişan alamaz ve tüfeği dedeye verip maralları vurması gerektiğini, vurmazlarsa kaçıracaklarını ve Orozkul ’un dedeyi affetmeyeceğini söyleyip dedeyi kandırır Büyükbaba ise maralları vurursa Orozkul ’un onu affedeceğini ve herşeyin düzeleceğini düşünerek marallardan birini gönülsüzce vurur

Çocuk bunları duyunca çıldıracakmış gibi olur ve dışarı kaçarDedesini yerde toz toprak içinde yatarken bulur Ona birkaç defa yeniden seslenir lakin dede yine duymaz Olanlara dede kendi de inanamamaktadır Çocuk dedesinden bir tepki alamayınca dalgıç olup babasına ulaşacağını düşünerek koşar ve kendini dereye atar Hızla akan su çocuğu alıp götürür fakat çocuk hiç bir süre balık olmayacaktır

KİTABIN BAŞLICA FİKRİ

İnsanları cılız veya oldukları için ezmeye çalışmamalı ve ufak çıkarlar uğrunda doğaya zarar vermemeliyiz *