Ağız Lehçe Şive Nedir

Ağız Lehçe Şive Nedir
Ağız tanımı nedir
lehçe tanımı nedir
Şive tanımı nedir


Lehçe

Bir dilin tarihi, bölgesel, siyasi sebeplerden nedeniyle ses, inşa ve söz dizimi özellikleriyle ayrılan kolu Yada bir dilin, tarihî gelişim sürecinde, bilinen dönemlerden önce o dilden bölünmüş ve bambaşka biçimde gelişmiş kolları

Lehçe kendi sözcük dağarcığı ve grameri olan sözel (sözlü ya da işaretli olan fakat mutlaka yazılmış olmayabilen) bir iletisim sistemidir; ağız da denmektedir Genel Olarak lehçe, vurgu, ağız terimleri birbirine karıştırılmaktadır Lehçelerdeki öbür özellikler, ayrılış dönemleri bilinemediği için açıklanamamaktadır Mesela, Türk dilinden bilinmez bir dönemde ayrılan Yakutça ve Çuvaşça iki öbür lehçedir Üçüncü lehçeyse Çağatayca, Kıpçakça, Azerice, Türkiye Türkçesi gibi tanıdık şiveleri kapsamaktadır Hem Kırgız Lehçesi ve Kazak Lehçesi de misal verilebilir

Örnek: Türkçe'de : Ulaşmakkelimesi;

Azeri Türkçesinde : Galmak,
Kazak Türçesinde : Kelüv,
Özbek Türkçesinde : Kelmak
Uygur Türkçesinde kalmak



Ağız

Ağız, bir şive içinde oluşan, ses ve söyleyiş değişikliklerine dayanan ufak kollara, bir ülkenin dağıtılmış alan, il veya ilçelerinin sözcükleri söyleyiş bakımından birbirinden ayrı olan konuşmalarına verilen ad Aksan Mesela; Ege Ağzı'nda çoğunlukla biliyorumsözcüğü yerine biliyomkullanılır

Günlük kullanımda vurgu ile ağız birbirine karıştırılmaktadır Oysa ağız, tanımda da görüldüğü gibi, vurgu içinde ele alınmaktadır Somut bir örnek belirlemek icabında, Türkiye Türkçesi bir şivenin, Konya ağzı ise, bu Türkçe içinde, bir bölgede görülen söyleyiş farklarının adıdır Söyleyiş farkları da salt bölgeler veya kentler aralarında görülmez Köyler arasında bile bu nesil ayrılıklara rastlanabilir Söz konusu olan, biçimsel bir başkalık değil, bir ses değişimidir Laf gelimi, Karadeniz ağzında gsesinin cgibi çıkarıldığı görülür: Celdum, cittum Benzer ağızda, ekteki düz seslinin ı, yuvarlak sesli uolması da bir ağız özelliğidir Ağız dediğimiz bu söyleyiş farklarının oluşumunda, kişilerin hitabe ve işitme organlarından coğrafî özelliklere, toplumsal yaşayışa dek dağıtılmış etkenler söz konusudur Kesin ve karşılıklı bir eğitimden geçen kişilerin, konuşmalarındaki yöresel söyleyiş ayrımlarını düzeltmeseler bile, benzer yazı dilini kullandıkları görülür

Türk edebiyatında da, çoğunlukla tiyatro, roman ve öyküde, kişileri konuştururken ağıza başvurulmaktadır Bu, konularını toplumsal olaylardan bölge ve belirlenmiş bir bölgede geçen yapıtlarda yaygın bir biçimsel özelliktir

Vurgu

Bir dil ya da lehçenin daha az söylev farkları bildiren ve bölgeden bölgeye ya da şehirden şehire değişebilen ufak kollarına denir Bir dilin kültür düzeylerine tarafından gösterdiği değişim Aksan şive olarak da adlandırılabilir Özet Olarak bir dilin yöresel telafuz tarzıdır

Gitmekeyleminin gelecek süre çekimli örneğinde;
Karadeniz; cideceğum, İç Anadolu; gidecem, Trakya; gitçem *