Acele Destek Ve Ilk Takviye

Birincil yardım, Herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda, sağlık durumu görevlilerinin tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini durdurmak amacıyla durum uygun, tıbbi malzeme aranmaksızın mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalardır

Amaçlar
Hayati fonksiyonların sürdürülmesini temin etmek, Hasta ya da yaralının durumunun kötüleşmesini alıkoymak, İyileştirmeyi kolaylaştırmak Ilk yardım temel uygulamaları



Ilk yardımda temel uygulamalar, koruma, bildirme ve kurtarma (KBK) olarak üçe ayrılmaktadır


Koruma



Olay uygun olası tehlikeleri belirleyerek güvenli bir çevre oluşturmaktır


Olay trafik kazası ise;


Kazaya uğrayan araç mümkünse tehlikesiz bir alana alınmalıdır Durum yeri görünebilir biçimde işaretlenmelidir Meraklı kişiler uzaklaştırılmalıdır Kazaya uğrayan aracın motoru kontak anahtarından durdurulup el fireni çekilmelidir Vasıta yakınında sigara içilmemelidir Durum uygun gaz ya da gaz kokusu var ise, patlama ve zehirlenmelerin önlenmesi için;


Gaz tüpünün vanası kapatılmalı, ortam havalandırılmalıdır Kıvılcım oluşturacak ışıklandırma ya da çağrı araçlarının kullanımına müsade verilmemelidir Her türlü olayda;



Ilk Kez durum yeri güvenliği sağlanmalıdır Olay yeri güvenliği sağlanabiliniyor ise, hasta veya yaralılar kuşkusuz yerlerinden kımıldatılmamalıdır Hasta veya yaralılar hayat bulguları yönünden değerlendirilmelidir Bilinç kaybı olanlar ile solunum, dolaşım, kanama problemi olan hasta veya yaralılar belirlenerek, ilk olarak müdahale edilmelidir Kanamalı durumlarda Karaciğer Iltihabı B, C, ve HIVAIDS gibi hastalıklara karşı korunmak için müdahaleden önce mutlaka elen giyilmelidir Bildirme;



Kaza ya da acele hastalık durumunda, tıbbi destek için 112, kurtarma ve yangın için itfaiye (110), zehirlenmelerde zehir danışma merkezi (114), emniyet için Polisişi, hangi göstermelik aradığı, nasıl bir destek alındığı ya da durum yerindeki olanaklar açıklanmalıdır
Aslında doğada her zaman bir adet düdük bulundurmalıdır







Kurtarma

Olay yerinde hasta yaralılara müdahale; hızlı oysa ağırbaşlı ve bilinçli bir şekilde yapılmalıdır Hasta veya yaralının durumunun değerlendirilmesine tabi olarak birincil yardım yapılmalıdır Eğer birincil takviye bilinmiyorsa asla hasta veya yaralıya dokunulmamalı ve zarar görmüş kımıldatılmamalıdır




Birincil yardımda yapılması gerekenler



Hasta ya da yaralının aciliyet durumunu değerlendirmek (bilinç ve solunum) Hasta ya da yaralının dehşet ve endişelerini gidermek, Hasta veya yaralıya müdahalede muavin olacak kişileri organize etmek, Hasta ya da yaralının durumunun ağırlaşmasını alıkoymak için zorunlu müdahalede bulunmak, Hasta veya yaralıların en yerinde yöntemlerle en yakın afiyet kuruluşuna sevkini sağlamak (112), Olay yeri güvenliği açısından herhangi bir risk yok ise, hasta veya yaralıyı kuşkusuz yerinden kımıldatmamak, kırık, çıkık, burkulma gibi durumlarda yerinde müdahalede bulunarak kazazedeyi tehlikesiz şekilde afiyet kurumuna nakletmek





Solunum yolu tıkanıklıkları



Solunum yolunun, solunumu gerçekleştirmesi için gerekli havanın geçmesine engel olacak şekilde tıkanmasıdır İki türlü tıkanıklık vardır:
Kısmi tıkanma: Az da olsa, bir tedarik hava geçişinin olduğu duruma kısmi tıkanıklık denir Kısmi tıkanma durumunda; kişi öksürür, nefes alabilir, konuşabilir Birincil destek olarak, kişiye dokunulmaz ve öksürmeye özendirme edilir
Tam tıkanıklık: Hava girişinin tamamen engellendiği duruma bütün tıkanma denir Bütün tıkanıklık durumunda; kişi nefes alamaz, acı çeker gibi ellerini boynuna götürür, konuşamaz, rengi morarmıştır ilk olarak hastanın bilinci denetleme edilir, Heimlich Manevrası yapılır Yetişkin ve Çocuklarda Heimlich Manevrası;
Hastaya ayaktayken ya da oturur durumda arkadan sarılarak gövdesi kavranır
Bir el yumruk yapılarak, başparmak çıkıntısı midenin üstteki kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yerleştirilir Diğer el ile yumruk yapılan el kavranır

Şiddetle arkaya ve yukarı içten bastırılır Bu hareket 57 kere yabancı beden çıkıncaya değin tekrarlanılır Birey eğer bayılıp bilincini kaybederse, boynu derhal hiperekstansiyon pozisyonuna getirilir ve 112 Acil servis aranır
Bak Dinle Hisset yöntemiyle kişinin solunum ve dolaşım sistemi denetleme edilir Kişinin bayılma nedeni tıkanma sebebiyle kesilen solunum ise erken müdahale ile yürek çalışmaya başlar Kurtarıcı kazazedeye ilk olarak nefes vermeden önce eliyle kazazedenin boğazını teftiş eder Yabancı maddeye ulaşılmaya çalışılır, eğer ulaşılamıyorsa iki adet kurtarıcı nefes verilir ve derhal kazazedenin karın kısmına inilerek göbek deliğinin iki parmak üstüne eller üst üste yumruk yapılarak konulur Diyafram yukarı doğru ittirilir Her beş basınç sonrası ağız kontrol edilir ve cisime ulaşılmaya çalışılır, eğer ulaşılamadıysa iki adet nefes verilir ve ardındaki baştan karına basınç yapılır Benzer prosedür çocuklarda da uygulanır Bebeklerdeyse koşul farklıdır Bebek kol üstünde sırt üstü çevrilir, iki kürek kemiğinin arasına üç kez vurulur, sonra ağız kontrolü yapılır ve ağız boşluğundaki hava bebeğin ağzına dürüst verilir Burada eğer bebeğin kalbi duracak olursa göze çarpan, orta ve yüzük parmakları birleştirilip bebeğin göğüs kafesine zorlama yapılarak kalp masajı uygulanır Bu söylenen işlemler kişi kendine gelene değin, kişinin boğazındaki yabancı madde çıkana kadar ya da afiyet ekipleri gelene kadar devam eder
HEİMLİCH MANEVRASI VİDEO





Bilinç kaybında birincil takviye


Bilinç kaybı, çok sık karşılaşılan bir durumdur Nedenleri: istek, kan basıncı, aşırı gerginlik, herhangi bir ilacın bağlı etkisi, beyinsel bozukluklar vb
Bilinç kaybı olan bir kişiye önce Nasılsın?vb sorularla sözel ve omuzlarından kibarca sarsarak fiziksel olarak bilinç kontrolü yapılır Yanıt vermiyorsa ÖNCE 112 Aranarak Acil servis ekiplerine haber verilir SONRA Havayolu (A) açılması için pozisyon verilir ve solunumu (B) Bak, Dinle, Hisset yöntemiyle teftiş edilir Solunumu olmayan hastaya Temel Yaşam Desteği başlatılır Muavin biliyorsa nabız kontrolü yapar
Kişinin solunum ve dolaşımı uygun fakat bilinci kapalıysa solunum ve dolaşımın sıcacık sürdürülebileceği alt yerleştirme pozisyonuna alınır profesyonel ekiplerin gelmesi beklenir
Sanki baygın bir kişiyse yine 112 Acil servis aranır ve birey iyileşme pozisyonuna alınır profesyonel ekiplerin gelmesi beklenir
Birey kendine gelene değin ya da 112 Acil servis ekipleri gelene dek başından ayrılınmamalıdır Kişiyle konuşurken ulaşılabilecek bir yakınının ev veya cep telefonunun numarası alınmaya çalışılır
Bilinç kaybı geçiren kişiye bilinci en ince ayrıntısına kadar yerine gelinceye herhangi bir akıcı ya da katı yiyecek ağız yoluyla verilmez

Bayılmalarda birincil destek




Bilinç kaybı, çok sık karşılaşılan bir durumdur Nedenleri: arzu, tansiyon, fazla stres, herhangi bir ilacın emrindeki etkisi, beyinsel bozukluklar vb
Bilinç kaybı olan bir kişiye önce Nasılsın?vb sorularla sözel ve omuzlarından nazikçe sarsarak bedenen bilinç kontrolü yapılır Cevap vermiyorsa ÖNCE 112 Aranarak Ivedi servis ekiplerine haber verilir SONRADAN Havayolu (A) açılması için pozisyon verilir ve solunumu (B) Bak, Dinle, Hisset yöntemiyle denetim edilir Solunumu olmayan hastaya Esas Yaşam Desteği başlatılır Tezgâhtar biliyorsa nabız kontrolü yapar
Kişinin solunum ve dolaşımı uygun ama bilinci kapalıysa solunum ve dolaşımın sıcacık sürdürülebileceği yan sıralama pozisyonuna alınır profesyonel ekiplerin gelmesi beklenir
Sözde baygın bir kişiyse tekrar 112 Acil servis aranır ve kişi iyileşme pozisyonuna alınır profesyonel ekiplerin gelmesi beklenir
Birey kendine gelene dek veya 112 Ivedi servis ekipleri gelene kadar başından ayrılınmamalıdır Kişiyle konuşurken ulaşılabilecek bir yakınının ev ya da cep telefonunun numarası alınmaya çalışılır
Bilinç kaybı geçiren kişiye bilinci adamakıllı yerine gelinceye herhangi bir değişken veya katı yiyecek ağız aracılığıyla verilmez




Bayılmalarda birincil destek
Etraftaki meraklılar uzaklaştırılır, Hasta ya da yaralı sırt üstü yatırılır ve ayakları 30 cm yukarı kaldırılır (Şok pozisyonu)


Solunum yolu açıklığı kontrol edilir ve korunur, Sıkan giysiler gevşetilir, Kusma varsa emrindeki pozisyonda tutulur,
Bilincin kapalı olması durumunda birincil takviye



Olay yeri güvenliği sağlanır, Solunum yolu açıklığı sağlanır,




Hasta veya yaralının solunumu değerlendirilir Koma pozisyonu verilir,
Tıbbi yardım istenir (112) Sağlık ekipleri gelene dek hasta ya da yaralının her 23 dk bir solunumu denetim edilir



Şok durumunda birincil destek
Hasta ya da yaralının üzüntü ve korkuları giderilir Olası olduğunca temiz hava soluması sağlanır Hava yolunun açıklığı sağlanır Kanama varsa hemencecik durdurulur Şok pozisyonu verilir
Hasta veya yaralı sıcak tutulur gereksiz yere hasta ya da yaralı hareket ettirilmez Tıbbi takviye istenir (112)



Kanamalar


Damar bütünlüğünün bozulması sonucu kanın damar dışına ( ceset içine veya dışına ) akmasına kanama denir


Dış kanamalarda birincil destek



Gaye: Kanamayı kısa zamanda denetleme altına olmak ve yarayı pak tutmaktır!


Yara üzerine pak bir kumaş parçası veya gazlı bezle doğrudan doğruya baskı uygulanır, Kanama durmazsa; birinci bezi kaldırmadan ikinci bir kumaş konarak basınç arttırılır, Icabında bandaj ile sarılarak kanlanmış bezler kaldırılmadan basınç artırılarak sürdürülür, Kanayan bölgeye en yakın basınç noktasına bası uygulanır, Kanama kol ya da bacaklardaysa ve kırık şüphesi yoksa, kanama bölgesini yürek hizasından yukarıda tutulur, Şok pozisyonu verilir, çoğu kez hayat bulguları teftiş edilir ( 23 dk arayla )



İç kanamalarda ilk takviye

Hasta ya da yaralının bilinci ve solunumu değerlendirilir
Hasta veya yaralı sırt üstü yatırılarak üzeri örtülür ve ayakları 30 cm kaldırılır ( şok pozisyonu)
Katiyen ağızdan erzak VERİLMEZ Kapalı kırık varsa, kan damarlarının yaralanmasını önlemek ve bir iç kanamaya sebep olmamak için hasta veya yaralının hareketsiz kalması sağlanır Hasta veya yaralının hayati değişimleri izlenir Tıbbi yardım istenir (112)


Burun kanamasında birincil takviye

Ilk Kez sakin olunmalıdır Hemencecik hasta ya da yaralının başı öne dürüst eğilir Hasta ya da yaralının mümkünse oturması sağlanır Hasta veya yaralının burun kanatları iki parmakla sıkıştırılır Bu işleme takriben 5 dk kadar devam edilir Kanamanın durmaması halinde hasta ya da yaralının en yakın sağlık kuruluşuna götürülmesi sağlanır

Kulak kanamasında birincil destek

Kanama hafifse:
Temiz bir bezle temizlenir Kanama önemli ise;
Kulak tıkanmadan gazlı bezle kapatılır Hasta ya da yaralının uyuşuk olarak, kanayan kulak üstüne ast yatması sağlanır Tıbbi yardım istenir (112) Unutulmamalıdır fakat; kulak kanaması olası bir beyin kanamasının habercisi olabilir



Yanıklar


Ateş, radyasyon, kavgalı cisim vb değişik fiziksel ve yakıcı kimyasal etkenlere maruz kalma sonucu oluşan doku bozulmasına yanık denir





1Derece yanıklar
Derinin yüzeyinde, kızarıklık (pembe, kırmızı arası renk) şeklinde görülen doku hasarı vardır Sancı vericidir Yanan bölgede hafif şişkinlik vardır Genelde 48 saat içinde kendiliğinden iyileşir





2Derece yanıklar
Derinin 1 ve 2 tabakası etkilenmiştir En bariz özelliği deride içi su batmış kabarcıklar ( bül ) oluşmasıdır Çok ağrılıdır



3Derece yanıklar
Derinin bütün tabakaları etkilenir Kaslar, sinirler, damarlar etkilenebilir Yanık bölgede beyaz kuru yaradan, siyah renge kadaraşamaları vardır Ağrısızdır, çünkü bütün sinirler zarar görmüştür



Yanığın vücutta oluşturduğu olumsuz etkileri
Derinliğine, yaygınlığına ve oluştuğu bölgeye emrindeki olarak, organ ve sistemlerde işleyiş bozukluğuna yol açar Sızı ve akışkan kaybına emrindeki olarak şok meydana kazanç Hasta ya da yaralının kendi vücudunda yer alan mikrop ve toksinlerle enfeksiyon riski oluşur



Isı ile oluşan yanıklarda birincil takviye
Kişi hala yanıyorsa, paniğe engel olunur, koşması engellenir Hasta veya zarar görmüş ıslak battaniye vb ile sarılır ya da yuvarlanması sağlanarak yanma durdurulmaya çalışılır Hasta veya yaralının hava yolu açıklığı ve solunumu (AB) değerlendirilir Yanık çok yaygın değilse yanan alan minimum 20 dktazyiksiz ve bol soğuk su altında tutulur Şişkinlik oluşabileceğinden saat, yüzük, bilezik vb takılar çıkarılır Yanan bölgedeki giysiler çıkarılır (giysi yanan bölgeye yapışmışsa etrafından kesilerek çıkarılması gerekir) Yanan alan sabunlu su ile dikkatlice temizlenir Su toplayan yerler patlatılmaz Yanan bölgelere (el,etap gibi) birlikte sargı yapılmaz Yanık üzeri temiz ve nemli bezle örtülür, yanık üstüne hiçbir madde sürülmez Hasta veya yaralı battaniye vb ile örtülür Yanan beden bölgesi geniş ve sağlık durumu kurumu uzaksa, kusma yahut, bilinci açıksa; akıcı kaybını tamir etmek amacıyla hasta veya yaralıya hazırlanan akışkan (1 lt su+ 1 çay kaşığı karbonat + 1 nehir kaşığı tuz), maden suyu vb içirilir Tıbbi takviye istenir ( 112 )





Kimyasal yanıklarda ilk takviye
Yanan bölgedeki giysiler çıkarılarak, kimyasal maddenin deriyle teması kesilir Yanan alan bol, tazyiksiz akıcı suyla, minimum 2025 dk yıkanır Hasta veya zarar görmüş battaniye vb ile örtülür Tıbbi yardım istenir ( 112 )







Elektrik yanıklarında ilk destek
Olabildiğince sakin ve ağırbaşlı olunur Hasta veya yaralıya dokunmadan önce elektrik akımı kesilir Akımı kesme imkânı yahut yalıtkan bir maddeyle (tahta, plastik) kişinin elektrikle teması engellenir Hasta ya da yaralının solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilmelidir Hasta veya yaralı kımıldatılmamalıdır Hasar görebilen gövde bölgesi örtülür Hasta ya da yaralının bilinci açık ve kendini iyi hissediyorsa deha tıbbi takviye istenir





Sıcak çarpmasında birincil yardım
Hasta serin ve havadar bir yere alınır Hastanın giysileri çıkarılır Hasta sırt üstü yatırılarak, kol ve bacaklar yükseltilir Bulantı yahut ve bilinci açıksa; su ve tuzlu kaybını onarmak için hastaya su, tuzlu, karbonatla hazırlanan akıcı ya da maden suyu içirilir







Donmalar

Aşırı soğuk nedeni ile soğuğa maruz kalan bölgeye yeterince kan gitmemesi ve kanın pıhtılaşmasıyla dokularda hasar oluşmasına donma denir




Birinci derece donmalar:
En hafif şeklidir Deride solukluk, soğukluk şehvetli Uyuşukluk, halsizlik sonra kızarıklık ve karıncalanma duygusal görülür İkinci derece donmalar:
Hasar gören bölgede stres duygusal, Şişlik, ağrı, içi su batmış kabarcıklar, Su toplanması, iyileşirken siyah kabuklara dönüşür



Üçüncü derece donmalar:
Dokuların geriye dönülmez biçimde hasara uğramasıdır Canlı ve sağlıklı deriden belirlenmiş hatları ile ayrılan siyah bir alan oluşur



Donmalarda ilk destek
Hasta veya yaralı ılık bir ortama alınarak soğukla teması kesilir Donmaya maruz kalan birey sakinleştirilir Donan kişi hareket ettirilmez, belirlenmiş istirahat etmesi sağlanır Kuru giysiler giydirilir Bilinci açık ise sıcak, şekerli içecekler verilir Su toplamış bölgeler katiyen patlatılmaz, üstü örtülür Donuk alan katiyen ovulmaz, kendiliğinden ısınması veya çözünmesi sağlanır El ve ayaklar doğal pozisyonda tutulur Hala halsizlik varsa bezle bandaj yapılır Tıbbi destek istenir(112)



Kırıklar

Kırık: kemik bütünlüğünün bozulmasıdır Kırıklar, darbe sonucu veya ileri derece kemik hastalıklarında kendiliğinden oluşabilir



Kırık çeşitleri
Kapalı kırık: Kemik bütünlüğü bozulmuştur ama deri sağlamdır Açık kırık: Cilt bütünlüğü bozulmuştur Kemik uçları dışarı çıkmıştır, beraberinde kanama ve enfeksiyon riski taşırlar Parçalı kırık: Kemik pat diye pozitif yerden kırılmıştır



Kırık belirtileri
Bölgenin hareket ettirilmesi ile çoğalan yoğun sancı, biçimsizlik ( Diğer sağlam organ ile karşılaştırılır ), Bölgede şişkinlik ve kanama sonucu morarma, İşlev kaybı, Hareketlerde kısıtlanma,



Kırığın yol açabileceği olumsuz durumlar
Kırık yakınındaki damar, asap, kaslarda yaralanma ve sıkışma ( Kırık bölgede nabız alınamaması, soğukluk, solukluk, fazla hassasiyet ) Kanamaya alt şok Açık kırıklarda enfeksiyon riski görülebilir



Kırıklarda birincil destek
Yaşamı tehdit eden başka yaralanma varsa ona öncelik verilir Hasta veya yaralı hareket ettirilmez Ani hareketlerden kaçınılır, kırık kemik düzeltilmeye çalışılmaz Kırık kolda ise; şişkinlik oluşacağından yüzük, saat vb takılar veya eşyalar çıkartılır Kırık bölge hareket ettirilmez Açık kırık varsa; tespitten önce yara üzeri temiz bir bezle kapatılır Kırık olan bölge, bir üstteki ve bir daha alçak eklemi de içine alacak şekilde karton, tahta vb sert cisimle tespit edilir (sağlık durumu ekiplerinin ulaşamayacakları ve taşıma yapılması gereken durumlarda) Tespit edilen alan yukarıda tutularak dinlenmeye alınır Kırık bölgede 35 dk aralıklarla nabız ve deri rengi teftiş edilir Hasta sıcak tutulur Tıbbi takviye istenir ( 112 )





Burkulmalar

Burkulma: Burkulma; eklem yüzeylerinin anlık olarak ayrılmasıdır


Burkulmalarda ilk takviye
Sıkıştırıcı bir bandajla burkulan eklem, dolaşımı engellemeyecek şekilde tespit edilir Şişliği azaltmak için bölge yukarı kaldırılır Soğuk kullanım yapılır Hareket ettirilmez Uzun süre geçmiyorsa, tıbbi takviye sağlanır Çıkıklar

Çıkık: Çıkık; eklem yüzeylerinin daimi olarak ayrılmasıdır




Çıkıklarda ilk destek
Eklem bulunduğu şekilde saptama edilir (sağlık ekiplerinin ulaşamayacakları ve taşıma yapılması gereken durumlarda) Çıkık yerine asla oturtulmaya çalışılmaz Hasta veya yaralıya ağızdan hiçbir şey verilmez Çıkık bölgesinde; nabız, cilt rengi, ısı teftiş edilir Tıbbi yardım istenir ( 112 ) Hayvan Isırıkları ve Haşere Sokmaları

Hayvan ısırmalarının önemi


Kedi köpek vb hayvanların dişleri sivri ve keskindir Ağızlarında ise daima mikrop vardır Isırmaları halinde derindeki dokulara kadar mikropların ulaşmasına niçin olurlar Keza birden fazla ısırmalarında önemli yaralanmalara yol açabilirler



Kedi köpek ısırmalarında birincil yardım Hafif yaralanmalarda;
Bere 5 dk süreyle sabun ve soğuk suyla yıkanır Yaranın üzeri temiz bir bezle kapatılır



Ciddi yaralanma ve kanama varsa;
Yaraya temiz bir bezle basınç uygulanarak kanama durdurulur Hemen tıbbi destek sağlanır ( 112 ) Hasta kuduz aşısı için uyarılır





Arı sokmasında ilk yardım
Arının soktuğu alan yıkanır Derinin üzerinden arının iğnesi görünüyorsa çıkarılır Soğuk başvuru formu yapılır ( soğuk su ) Amonyak vb kullanılmaz Eğer ağızdan sokmuşsa, solunumu güçleştiriyorsa kişinin buz emmesi sağlanır Ağız içi sokmalarında ve alerjisi olanlar için tıbbi takviye istenir



Akrep sokmasında ilk destek
Hasta sakinleştirilir Sokmanın olduğu alan hareket ettirilmez Hasta ya da yaralı yatar pozisyonda tutulur Sokulan bölgeye soğuk başvuru yapılır Sokulan yerin dört parmak üstteki bölümüne dolaşımı engellemeyecek şekilde bandaj uygulanır Turnike uygulanmaz Bere üstüne hiçbir girişimde bulunulmaz ( kesilmez, emilmez, vb) Tıbbi destek istenir (112)



Yılan sokma ısırmalarında birincil destek
Hasta sakinleştirilip, dinlenmesi sağlanır Yara soğuk su ile yıkanır Yaraya yakın bölgedeki baskı yapabilecek takı ya da eşyalar çıkarılır ( yüzük, bilezik, saat vb) Yaraya soğuk başvuru yapılır Yaralanan bölgenin dört parmak üst bölümüne dolaşımı engellemeyecek şekilde sargı uygulanır Turnike uygulanmaz Zarar Görmüş olası olduğunca hareket ettirilmez Bere üzerine hiçbir girişimde bulunulmaz ( kesilmez, emilmez, vb ) Yaralının hayat bulguları izlenir Tıbbi destek istenir (112)



Deniz canlıları sokmasında ilk destek
Birey hareket ettirilmez Bağlantı eden veya etkilenen beden bölgesi ovulmaz Batan diken varsa ve görünüyorsa çıkarılır Bu hayvanların enzimleri sıcağa karşı dayanıksız olduğundan, bağlantı edilen veya etkilenen bölgeye sıcak uygulama yapılır Kişi sağlık durumu kuruluşuna sevk edilir





Yaralanmalar

Şehirlerde ya da çevresinde hamle durumunda yüksek sesle polis diye bağırmalı ve çabuk hareketlerle kavgacı agresifleştirilmeden uzaktan tutulmalıdır
Bere; kesici delici aletlerle veya dövme, çarpma gibi künt travmalar sonucu deri veya cilt altı dokusunun bütünlüğünün bozulmasıdır
Enfekte yara: Derin ve benekli yaralar, ısırma, sokma sonucu olan yaralardır


Yaralanma belirtileri;*Sızı, *Morarma, *Kanama, *Bere kenarlarının ayrılması vb durumlardır



Yaralanmalarda birincil takviye
Kanama varsa durdurulur Boğucu bandaj (turnike) kullanımı Sıhhat Bakanlığı'nın Birincil Destek Yönetmeliğigereğince yasaklanmıştır Bunun sebebi o kadar çok olayda boğucu sargının unutulması sonucu insanların uzuvlarını tamamen kaybetmiş olmasıdır Kanamayı önlemek için bere üzerine gazlı kumaş (eğer bulunmuyor ise herhangi bir bez yaralının kan kaybından ölmemesi mikrop kapmasından daha önemlidir!) konarak parmak ya da aya ile hafif zorlama uygulanır Kanama durmuyor ise yara üzerine konan bandaj bezi kaldırılmadan üstüne bir yenisi eklenerek hafif baskı uygulamaya devam edilir Batan karoser varsa çıkarılmaz Yaralının sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır Yaralı tetanozdan korunmak için uyarılır Delici göğüs yaralanmalarında; ilk olarak göğüsteki açık yara birkaç kat pak kumaş veya plastik araç gereç ile kapatılır Yaralının bilinci yerindeyse, sözde oturur şekilde oturması sağlanarak sırtı desteklenir ve ayakları 30 cm yükseltilerek şok pozisyonu verilir Delici karın yaralanmalarında hasta sırt üstü yatırılır Dışarı çıkmış organlar cilt altına ittirilmez, yara üzerinde toplanarak üzeri pak ve ıslak bezle örtülür Tıbbi takviye istenir (112)



Zehirlenmeler

Zehirlenme: Zehirleyici maddenin vücuda girmesi sonucu normal ceset fonksiyonlarının bozulmasıdır
Zehirlenmelerde etkilenen sistemler ve görülen belirtiler
Sindirim sistemi; bulantı, karın ağrısı, kusma, ishal
Sinir sistemi; rahatsızlık duygusal, hareketlerde bağdaşmazlık, havale, bilinç kaybı
Solunum sistemi; solunum yetmezliği, morarma, solunum durması
Dolaşım sistemi; nabız bozukluğu, yürek durması
Zehirler vücuda; sindirim, solunum ve deri aracılığıyla girmektedir
Sindirim yolu zehirlenmesi: Ev ya da bahçede kullanılan kimyasal maddeler, zehirli mantarlar, bozuk besinler, aşırı hap ve içki alınması sonucu oluşur
Solunum yolu zehirlenmesi: Genellikle karbon monoksit gazı ( tüp kaçakları, şofben, sobalar ) lağım çukurunda biriken karbondioksit, klor, yapıştırıcılar, boyalar, konut temizleyicileri vb maddelerin solunması sonucu oluşur
Cilt yolu zehirlenmesi: Zehirli madde vücuda deri aracılığıyla girer Hap enjeksiyonu, zehirli bitkilere bağlantı, zirai ilaçlar, zehirli hayvanların ısırması ve sokması sonucu oluşur




Sindirim yolu ile zehirlenmede birincil destek
Kişinin bilinci denetleme edilir Yalnızca ağız zehirli maddeyle bağlantı etmiş ise su ile çalkalanır Zehirli madde el ile bağlantı etmişse, el sabunlu su ile yıkanır Hasta ya da yaralının hayat bulguları değerlendirilir Kusma, bulantı, ishal vb belirtiler değerlendirilir Bilhassa, yakıcı maddenin alındığı ve hasta yaralının ne yiyip içtiğinin bilinmediği durumlarda hasta katiyen kusturulmaz! Bilinç kaybı varsa hasta veya yaralıya koma pozisyonu verilir Hasta veya yaralının üzeri örtülür Tıbbi yardım istenir (112) Olayla ilgili bilgiler toplanarak kaydedilir (Zehirli maddenin türü, birey hap ya da uyuşturucu alıyor mu, hastanın bulunduğu saat, evde ne nesil ilaçlar olduğu, vb)





Solunum aracılığıyla zehirlenmelerde ilk yardım
Olay yeri güvenliği sağlanır (Gaz vanası kapatılır, durum yerine ateşle yaklaşılmaz) Sırça, kapı vb açılarak ortam havalandırılır ya da hasta pak havaya çıkarılır Hastanın bilinci yoklama edilir, solunum yolu açıklığı ve solunumu değerlendirilir Hasta gizli nefes alabilmesi için güya oturur pozisyonda tutulur Hastanın bilinci kapalı ise koma pozisyonu verilir Tıbbi takviye istenir (112)





Cilt yolu ile zehirlenmelerde ilk takviye
Durum yeri güvenliği sağlanır Hayat bulguları değerlendirilir Ellerin zehirli madde ile teması önlenir Zehir bulaşmış giysiler çıkartılır Zehirle bağlantı etmiş cilt 15 20 dk boyunca bol suyla yıkanır Tıbbi destek istenir (112)





'Zehirlenmelerde genel birincil destek uygulamaları
Olay yeri güvenliği sağlanır Hastanın bilinci ve yaşam belirtileri değerlendirilir Zehirlenmeye niçin olan madde olası olduğunca kısa sürede ortamdan uzaklaştırılarak tesir azaltılır Hastanın yaşamsal fonksiyonlarının (solunum, dolaşım) devamı sağlanmaya çalışılır Tıbbi destek istenir (112)





Zehir danışma merkezi (114): Zehir danışma merkezi 24 saat hizmet vermektedir Zehirlenme vakalarında merkez aranarak, yapılabilecekler hakkında data alınabilir




Göze Yabancı Vücut Kaçmasında Ilk Yardım





Göze toz, kirpik gibi madde kaçmış ise
Toz ya da kirpik kaçan göz ışığa çevrilir, daha aşağı ve üstteki göz kapağına bakılır Toz ya da kirpik ıslak, temiz bir bezle çıkartılır Kişiye gözünü kırpıştırması söylenir Göz bol, pak su ile yıkanır Kişiye gözünü ovmaması söylenir Göze kaçan toz veya kirpik çıkmıyorsa, kişinin sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır Göze metal veya bir vücut batmış ise;
Gerekmedikçe hasta kımıldatılmaz Göze hiçbir müdahale yapılmaz Her iki göz üçgen sargı yarı bir malzeme ile sarılarak kapatılır Tıbbi yardım istenir (112) Hastanın göz uzmanlık dalı olan bir sağlık kuruluşuna gitmesi sağlanır Kulağa tanıdık olmayan ceset kaçmasında birincil destek
Kesinlikle sivri ve delici bir cisimle müdahale edilmez Yabancı gövde kaçmış kulağa su değdirilmez Tıbbi yardım istenir (112) Buruna yabancı beden kaçmasında birincil takviye
Burun duvarına bastırarak adaleli bir nefes verme ile cismin atılması sağlanır Çıkmazsa tıbbi destek sağlanır(112) Hasta ve Zarar Görmüş Nakliye



Hasta ya da yaralı taşınmasında genel kurallar:
Genel bir kaide olarak, hasta ya da yaralının yeri değiştirilmemeli ve dokunulmamalıdır! Alışılmış üstü bir risk söz konusu ise (etraf güvenli yok ise veya hasta ya da yaralıya esas yaşam desteği yapılması gerekiyor ise) taşıdığı her türlü riske karşın acele taşıma zorunludur Nakliye gerektiren durumlarda Birincil yardımcı kendi sağlığını katiyen riske sokmamalıdır Geveze baskı ve yeni yaralanmalardan kaçınılmalıdır







Hasta veya yaralı taşınırken uyarı edilmesi gereken kurallar:
Baş boyun beden ekseni başlıca alınmalı, Takım çalışması yapılmalı, Hasta ya da yaralıya yakın mesafede çalışılmalı, Daha uzun ve kuvvetli kas grupları kullanılmalı, Sırtın gerginliğini gözetmek için dizler kalçadan bükülmeli, Yerden destek alacak şekilde, her iki bacak kullanılmalı ve biri diğerinden öne yerleştirilmeli, Omuzlar leğen kemiği hizasında tutulmalı, Tartı kaldırırken karın muntazam tutulup, kalça kasılmalı, Kalkarken siklet kalça kaslarına verilmeli, Yavaş ve düz adımlarla yürünmeli( Adımlar omuzdan geniş olmamalı), Ani dönme ve bükülmelerden kaçınılmalı, hasta veya zarar görmüş olası olduğunca hareket ettirilmemelidir







Araç içindeki hasta ya da yaralıyı araçtan çıkarma
Kaza geçirmiş yaralı bir kişi eğer; olay yeri güvenliği sağlanamıyor (yangın, patlama tehlikesi, vb) ya da kişinin solunumu yok ise omuriliğine zarar vermeden çıkarılmalıdır Aksi durumda zarar görmüş kişiler araçtan çıkarılmamalı, olay yeri güvenliği sağlandıktan daha sonra tıbbi destek istenerek, tıbbi yardım gelene dek durum yerinde beklenilmelidir Hasta ya da yaralının araçtan çıkarılmasında Rentek Manevrası olarak adlandırılan teknikten yararlanılır Rentek Manevrası başvuru formu basamakları: 1 Kaza ortamı değerlendirilerek durum yeri güvenlik önlemleri alınır
2 Hasta ya da yaralının bilinci yoklama edilir, bilinç değil ise 112Acil Servis aranır
3 Hasta ya da yaralının solunumu değerlendirilir (Solunum yok ise hasta ya da yaralının araçtan çıkarılmasına karar verilir)
4 Hasta veya yaralının ayaklarının pedallara sıkışıp sıkışmadığı denetim edilir
5 Emniyet kemeri yan ise açılır
6 Hasta veya yaralının karşı taraftaki eli kemer ya da giysilerine sıkıştırılır
7 Hasta ya da yaralıya yan tarafından yaklaşılarak, bir eliyle hasta veya yaralının yakın taraftaki kolu bilekten kavranır, öteki elle çenesi tutularak boynu desteklenir
8 Baş boyun gövde hizası bozulmadan tek hareketle araçtan dışarı çıkarılır
9 Hasta ya da yaralı yavaşça yere ya da sedyeye yerleştirilir



Boğulmalar

Boğulma; vücuttaki dokulara tatmin edici oksijen gitmemesi sonucu dokularda deformasyon meydana gelmesidir Suda boğulma riski tuzlu oranı düşük sularda, akıntıların olduğu yerlerde, su derinliği bilinmiyorsa, kişi yüzme bilmiyor, uzun saçlı ve kemik yoğunluğu yüksek ise orantısal olarak artar Akıntıdan enine ve kıyıya paralel yüzülerek çıkılmalıdır Kurtarıcı yüzme bilmiyorsa can kurtarma halatı, şişme kolluk, simit, deniz yatağı gibi gereçler atarak yardımcı olmaya çalışmalıdır




Boğulmalarda ilk destek
Boğulma nedeni ortadan kaldırılır, Bilinç kontrolü yapılır, Hava yolu açıklığı sağlanır ve solunumu değerlendirilir, Esas Yaşam Desteği sağlanır, Tıbbi yardım istenir (112), hayat bulguları izlenir

Yürek krizi










Kalp krizi, her yaştaki insanda görülebilecek bir durumdur Nedenleri sağlığa zararlı beslenme, kolestrol, aşırı gerginlik, aşırı endişe, bir takım ekstrem durumlarda çarpışma ve ani korkulardır
Kalp krizi şüphesi olan bir kazazedeye birincil müdahaleyi yapmadan önce Bak Dinle Hisset yöntemiyle ön muayene yapılır ve 112 Acil servis aranır Kişinin kalp krizi esnasında duran kalbine yaşına göre uygulanacak basınç periyotları uygulanır: Yetişkinlerde otuz kan basıncına iki nefes, çocuklarda beş kalp basıncına iki nefes, bebeklerde 5 kan basıncına iki ağız boşluğundaki nefes verilir Kriz gelmiş bir kişinin kalbi çalıştırılana ve ileri sıhhat ekipleri gelene değin müdahaleye devam edilir Eğer bu esnada solunum durursa suni solunum ve kalp masajına devam edilir Kişinin kalp sistemi çalışırsa masaja son verilir ve eğer solunumu yahut suni solunuma devam edilir Solunum ve dolaşım geldiği andan itibaren müdahale kesilir ve göz temasıyla birey kontrol altında tutulur



Travma durumları

Travma durumları genel olarak kafa travması şeklinde görülür Bu durumda Bak Dinle Hisset ile kişinin dolaşım ve solunumı, hem açık yara veya kanama kontrolü yapılır Kişinin başı ve boynu stabilize edilir ve 112 Acele servis aranır Kişinin ağzı, dil'in geriye kaçması durumu var mı diye denetleme edilir, birey gözetim altında tutulurSolunum ve dolaşım aralıksız teftiş edilir




Kopmalar

Kopmalar sözde kopma ve bütün kopma olarak ikiye ayrılır:
Sözde kopmalar: Kişinin indirilmiş uzvu, atel yardımıyla desteklenir, basınç noktalarına pres uygulanır ve ileri afiyet ekiplerinin gelmesi beklenir Eğer uzuv tam anlamıyla kopmuş ise, kopan parça temiz bir poşete konup ağzı sıkı sıkıya bağlanır ve soğuk suyla buz batmış ikinci bir poşete ya da vahşi konur Burada dikkat edilecek nokta, kopan parçanın dosdoğru soğuk suya ya da buzun içine atılmamasıdır Bu durumda dokular şişer ve kopan parçanın bitmiş dikimi imkânsız hale gelir Kişinin kopan uzvundan akmakta olan kan, bir bezin şerit haline getirilerek sıkılması suretiyle o noktada kesilir ve bir kağıda ilk boğma işleminin yapıldığı dakika ve saat yazılır Arkasından her yedi dakikada bir boğulan nokta azıcık gevşetilerek dokulara kan gönderilir, ancak dokular ölmesin Bu işleme ileri sıhhat ekipleri gelene dek devam edilir





Öteki Acil Durumlar

Havale: Adalelerin denetim edilemeyen kasılmalarıdır Sinir merkezindeki tahriş sonucu beyinde gerçekleşen elektriksel boşalmalardır








Havalenin Nedenleri
Beyinde yaralanma, Beyinde enfeksiyon, Yüksek alev, Bir Takım hastalıklar (Sara)



Ateş nedenli havale herhangi bir hastalık sonucu vücut sıcaklığının 38 C° ’ nin üstüne çıkmasıyla oluşur

Çoğunlukla 6 ay ve 6 yaş arasındaki çocuklarda rastlanır Ilk destek olarak;
Başta hasta ılık suyla ıslatılmış havlu ya da çarşafa sarılır Alev bu yöntemle düşmüyorsa oda sıcaklığında küvete sokulur, duş alması sağlanır Alev düşmezse tıbbi destek istenir





Sara krizi




Hastada var olmayan koku alma, kas kasılması vb ön haberci denilen belirtiler görülebilir Ara Sıra hasta bağırır, şiddetli ve ani bir şekilde bilincini kaybederek yığılır Yoğun ve genel adale kasılması görülür 10 20 sn değin nefesi kesilir Dudaklarda ve yüzde morarma gözlenir Arkasından kısa ve genel adale kasılması, sesli nefes alma, fazla tükürük salgılanması, altına kaçırma görülebilir Hasta dilini ısırabilir başını yere çarpıp yaralayabilir Aşırı kontrolsüz hareketler gözlenebilir Son aşamada hasta uyanır, şaşkındır, nerede olduğundan habersiz, uyku sersemi hali vardır





Sara krizinde birincil destek



Olayla ilgili emniyet önlemleri alınır Kriz kendi sürecine bırakılır Hasta bağlanmaya çalışılmaz Kilitlenmiş çene açılmaya çalışılmaz Tanıdık Olmayan herhangi bir madde kullanılmaz ( soğan, kolonya vb ) Hastanın kendini yaralamamasına uyarı edilir Etraftaki hasar verebilecek malzemeler uzaklaştırılır Sıkan giysiler gevşetilir Kusma aleyhinde dikkatli olunmalıdır Düşme sonucu yaralanma varsa ilgilenilir Tıbbi yardım istenir(112)





Kan şekeri düşüklüğü;
Herhangi bir nedene ast olarak vücutta kan şekeri eksildiği süre ortaya meydana çıkan durumdur
Kan şekeri düşüklüğü nedenleri;
Şeker hastalığına tabi Uzun süren egzersizler sonrası Uzun zaman aç kalma sonrası Mide bağırsak ameliyatı olmuş kişilerde yemek sonrası Kan şekeri ani düşmüş kişide; terleme, seri nabız, titreme, takâtsizlik, bulantı, aniden acıkma hissi görülür
Kan şekeri yavaş yavaş ve uzun sürede düşerse kişide;
Baş ağrısı, Hitabe güçlüğü, Görme bozukluğu, Uyuşukluk, Kafa karışıklığı, Şuur kaybı görülür



Kan şekeri düşüklüğünde birincil takviye
Hastanın genel durumu değerlendirilir Bilinci yerindeyse; şekerli su verilir Belirtiler 15 20 dakikada geçmiyorsa sıhhat kuruluşuna başvurulur Bilinci kapalı ise; Koma pozisyonu verilerek takviye çağrılır Kan şekeri düşük hastada 2 kesme şekerin alınması yaşam kurtarıcı olabilir Keza kan şekeri yükselmiş hastaya yanlışlıkla verilecek 2 adet kesme şeker kişinin hayat riskini manâlı derecede etkilemez
HİPOGLİSEMİ VİDEO





Ilk Destek ve HIVAIDS



Güvenli bir ilk destek uygulaması için;
Birincil destek uygulamasına başlamadan önce imkânınız varsa elen, yahut poşet giyiniz Ellerinizi birincil yardım uygulamasından sonradan bol su ve sabunla yıkayınız Elinizde açık bere varsa karoser sıvıları ile bağlantı etmemeye çalışınız Zarar Görmüş kişinin yakınındaki cam kırıkları vb maddelere dokunurken çok özenli olunuz Derideki kesici ve delici yaraları mutlaka pak bir bezle kapatınız Kanamalı ve açık yarası olan kişilerle direkt temasta bulunmayınız suni solunum sırasında kullanılabilecek maske vb malzemeyi bulundurunuz ve kullanmayı öğreniniz Kendinizi koruyunuz unutmayın ki hasta olan kişiden alınan mikroplar ömür boyu daimi hastalık haline dönüşebilir Psikolojik Ilk Destek

Herhangi bir kaza, ani rahatsızlık veya afet durumunun şahısların üzerinde yarattığı olumsuz etkileri en üye indirgemek ve onların güçlüklerle baş edebilme ve sıradan yaşamlarını sürdürülebilmelerini temin etmek için; bireylerin, ailelerin ve toplumun psikolojik ve sosyal anlamda güçlendirilmesini amaçlayan müdahalelerdir
Her şeyden önce duygudaşlık (empati) kurun Hasta veya yaralıya kendinizi tanıtın ve ilk yardım uygulamaları için müsade alın Hasta ya da zarar görmüş ile göz teması kurun ve yumuşak ve sıcak bir tavır yapın Hasta veya yaralıya duygusal destek verin Hasta veya yaralıya önyargılı olmadan arkadaş canlısı yaklaşın Hasta ya da yaralıya titiz bir şekilde olayın ne olduğunu ve ne olacağını açıklayın Ondan işbirliği desteği isteyin Hasta veya yaralıyı dinleyin ve cana yakın olun Eğer gerekliyse pratik bilgilerle yardım desteği verin Hasta ya da yaralıya sıhhat görevlileri olay yerine gelinceye değin ağızdan gıda veya meşrubat vermeyin





Acele Durumlarda Aranması Gereken Numaralar

110 İtfaiye 112 Ambulans 114 Zehir Danışma Merkezi (Afiyet Bakanlığı) 155 Polis imdat 156 Jandarma imdat 158 Sahil Güvenlik (Deniz ve göllerde meydana gelen yaralanma ve hastalıklar için)