Zihin Sağlığımız ve Egzersiz

Us Sağlığımız ve Çalışma

Evimiz yeni yapılan camiye yakındı Bir Takım tanıdıklarımız, evleri yakın olduğu hâlde camiye arabayla gelmeyi tercih ediyordu Ben ise, yürüye yürüye gidiyordum Namaz çıkışı bazen beni arabalarına ağırlama ediyorlar ve mecburen arabayla eve geri dönüyorduk Ben de onlara yürümenin son derece yararlı olduğunu anlatıyordum İlâhiyatçı bir arkadaşımız ise, uzaktan mesafelerden yürüye yürüye camiye gelmenin daha sevap olduğunu anlattı Günümüz teknolojisi, insanlığa arabaları, metro gibi toplu nakliye araçlarını, asansörleri, yürüyen merenleri ve bantları armağan etti Bunların hepsi de, son derece yararlı ve gerekli; oysa vaktimiz varken aylaklık ederek aralıksız bunların kullanılması, ayrıca enerji israfına sebep oluyor, hem de özellikle beyin sağlığımıza zarar veriyor

Çok yakın zamanlara kadar bilim insanları, beyin hücrelerinin (nöron) doğumdan bir müddet daha sonra, büyüme kapasitelerinin kaybolduğunu söylerdi ve bu değişmeyen bir data (dogma) olarak kabul edilirdi Ama çoğunlukla unutulan ya da ihmalkârlık edilen bir reel vardır ancak, bugün dürüst bildiğimiz ilmî veri, yarın yanlış olabilir Buna en iyi misâl, beyin hücreleriyle ilgili bildiklerimizdir Son incelemeler, yetişkin dönemlerde de, beyin hücrelerimizin çoğaldığını ve bu konuda en zinde uyaranın da çalışma olduğunu ortaya koydu

Spor yapan gençlerde adale kuvvetleri arttıkça, beynin tepkime hızının (data işlem hızı) arttığı saptandı Meselâ Erzurum ’da ortaöğretim talebelerinde yapılan bir çalışmada, bir okul takımında oynamanın veya spor yapmanın tepkime zamanı ve görme ile amaca uygun akıl üstünde müspet tesire sebep olduğu bulundu Bilim insanları, zekâyı beynin veriişlem hızının bir göstergesi olarak tarif etmiştir Reaksiyon zamanı da, beynin veriişlem hızının bir ifadesidir Bir başka çalışmada ise, spor yapmanın görme fonksiyonlarına tesiri araştırıldı Spor yapanların görme keskinliğinde yapmayanlara tarafından, artış tespit edildi Sinir hücrelerinin uyarma potansiyelleri, egzersizle gelişiyordu Koşan orta öğretim öğrencilerinde, koşudan sonradan reaksiyon hızı, sözcük öğrenme ve ezberleme kabiliyetlerinde iyileşmeler görüldü Ayrıca 1525 yaşları arasında spor yapmış olma ile yaşlılıktaki data operasyon hızı arasında fazla temas olduğu ortaya kondu Normalde yaşlandıkça beyin korteksi ve hipokampusta küçülme ve incelme (atrofi) ve buna bağlı olarak da akıl fonksiyonları azalır Eğer yaşam boyu çalışma yapılırsa, yaşlanmaya yan bu zararlı tesirlerin önüne geçilebilir

Bir diğer çalışmada ise, spor yapmanın akciğer kapasitelerinde artışa vesile olduğu gözlendi Bu artışın neticesi, beyne daha fazla oksijen gittiği, bu yüzden spor yapan talebelerde akıl (IQ) puanlarının daha yüksek olduğu rapor edildi Aerobik egzersizler, kalb ve solunum sistemi organlarında iyileşmeye vesile olarak, öğrenme, akıl gibi beyin fonksiyonlarını geliştirmektedir Hem, görmeye ve işitmeye dayalı dikkati geliştirmekte ve uzun süreli hafızada artışa vesile olmaktadır Bu mânâda dokunma, masaj, akupunktur, refleksoloji ve faal ve faizsiz egzersizler, beynimizin fonksiyonlarının iyileşmesinde faydalıdır Bugün hekimler, çoğu nörolojik ve psikiyatrik hastalığın tedavisinde hareket ve egzersizi nasihat etmektedir Alıştırma ile hususiyetle eklemlerden kalkan sinyaller, beynimizde faydalı tesirlere vesile olmaktadır Bu yardımsever sinyallere, beynin besin dışı besin kaynakları denmektedir

2010 yılında egzersizin öğrenme ve fikir üstüne olumlu tesirleriyle konu ile ilgili önemli araştırmalar yapıldı Egzersizin beynin bazı bölgelerinde hacim artışına vesile olduğu gösterildi Beynin büyümesi; hafızanın genişlemesi ve öğrenmenin artması mânâsına da kazanç Düzenli alıştırma hafızayı iyileştirir Beyin hücreleri için öldürücü zehir olan reaktif oksijen radikalleri, çalışma yaptıkça azalır Hem egzersizler, BDNF (brainderived neurotrophic factor) ve NGF (nerve growth factor) denen bazı gözenekli olan çoğalmasını uyarıcı proteinlerin üretilmesine vesile olur BDNF ve NGF ise, sinir hücrelerinde ve asap hücreleri arasındaki sinapslarda (iletişim kavşakları) sayıca artışa vesile olur Bu da beynin fonksiyonlarını geliştirir Egzersiz, asap hücresi ve sinir hücrelerindeki bağlantı artışına, kısmen de damar artışına vesile olur Hipokampus hususiyetle yeni düşünce üretilmesinde önemlidir Koşma egzersizi hipokampusta yeni nöron üretimini 34 kat ve hattâ daha pozitif artırmaktadır Egzersizin hipokampusta yeni hücre üretilmesinde müspet tesirinin olduğu, yaşlılıkta ya da Alzheimer hastalığında ortaya meydana çıkan hafıza kayıplarının önlenmesine katkı sağladığı bilinmektedir

Son yıllarda yapılan ilmî çalışmalara dayanarak bilim insanları beyin üstünde müspet tesiri olan iki faktör üzerinde durmaktadır: çalışma ve tabiî gıda Bu iki etmen, beyinde üç öbür müspet tesire vesile olmaktadır:

1 Nöron sayısında yükselme (nörogenez), oysa bu beynin büyümesi mânâsına da kazanç,
2 Sinaps sayısında çoğalma, ancak bu durumda asap hücreleri arasındaki bağlantı sayısı artmaktadır Kalıcı hafızanın sinaps sayısı ile münasebetinin olduğu unutulmamalıdır,
3 Beyindeki damar sayısında çoğalma (anjiogenez), ancak bu durumda, beyne dışarı giden kan, oksijen ve beslenme maddesi miktarı daha pozitif olur Tüm bunlar, beyin fonksiyonlarının daha iyi bir şekilde gerçekleşmesine vesile olur Bu açıdan bakıldığında, ayrıca tabiî beslenmenin keza de ahenkli egzersiz yapmanın, sağlığımız açısından ne değin yardımsever olduğu dobra dobra ortaya çıkar

Hareket tedavisi, tıpta şahsın sosyal ve psikolojik bütünlüğünü karşılamak için kullanılmaktadır Ritmik hareketler, ruhun vücutta estetik bir yansıması olarak görülür ve bu hareket zekâsı olarak adlandırılır Bazı bilim insanları ise, maharetli hareketlerin düşünmenin bir çeşidi olduğunu söylemektedir Entelektüel faaliyetlerimizde (ders anlatırken, konferans verirken) elkol hareketlerine, mimiklere gereksinim duyarız Bu açıdan beyin, hafıza ve ruh sağlığı için çalışma, fazla yardımsever ve gereklidir Okullarımızda spor faaliyetlerine yalnızca kabiliyetli çocuklar yönlendirilmektedir Hâlbuki tüm çocuklar, alıştırma yapmalı ve spora yönlendirilmelidir Çocuklar o kadar bir eğitim almalı ama, yaşam boyu çalışma yapmayı, diş fırçalamak gibi bir gereklilik olarak hissetmelidir Aralıksız televizyon ve internet başında vaktini hareketsiz bir şekilde vermek, gençlerimizi spordan alıkoymakta ve onların sağlığını olumsuz bir şekilde etkilemektedir

Bütün dinlerde ibadetler kayda değer bir yer tutar Birçok ibadette ahenkli birtakım hareketler uyarı çeker Meselâ abdest elde etmek, camiye gitmek, namaz kılmak ve hac yerine getirmek gibi bedenî ibadetler dağıtılmış egzersizleri ihtiva eder Lakin ibadetler, sadece Allah emrettiği için ve O ’nun rızasını kazanmak niyetiyle yapılır Eğer ibadet, tedavi veya başka bir avantaj için yapılırsa, ibadet olmaz İbadetler faydaları gözetilerek yapılmaz aynı zamanda dinimizde abdest alma, namaz kılma gibi hareket ihtiva eden ibadetlerin sağlığa çok yararlı olduğu aşina bir gerçektir

Sonuç olarak, eğer ibadetlerimizi eksiksiz yerine getirsek, sağlığımız için zorunlu egzersizlerin kayda değer bir kısmını yapmış oluruz Bu da dinimizin sadece uhrevî refah ve mutluluğumuzun yok, aynı zamanda dünyevî kolaylık ve sağlığımızın da kaynağı olduğunu açıkça ortaya koyar *