Zeytindağı'nı Anlamak

Babaoğlu o kadar bir yazı yazdı oysa

Bizim medyanın bazı yıllanmış kalemleri var ancak İsrail'in kanlı operasyonunu kınayan iki kelime olsun yazmamak için Haşmet Babaoğlu yazdı

Zeytindağı'nı bin kez okusalar, anlamazlar!

Haşmet Babaoğlu ’nun dünkü köşe yazısı dikkatimi çekti; hakvermemek elde değil… Önce Babaoğlu ’nun bu ilginç yazısını (basından) okuyun arkasında Zeytindağı ’nı…

Zeytindağı fazla önceleri okuduğum bir roman… Suriye ve Filistin nasıl elden çıkmış, kimlerin rolü olmuş, İngilizlere nasıl teslim edilmiş, bakalım

Ve bugün yaşanılanlarla geçmişi bir irdeleyin, bir benzerlik var mı? Yorum sizin…

İşte Falih Rıfkı Atay ’ın o Zeytindağı Romanının özeti:

Kitapta Osmanlı saltanatının son günlerinden Türkiye Cumhuriyetinin ilk günlerine kadarki bir vakit dilimi anlatılmaktadır Yazan bir devir sebebiyle Cemal Paşa ’nın karargâhına yani Zeytindağı ’na gitmiştir Burada yaşamış olduğu olayları ve anılarını bulunduğu tarihin manâlı olaylarını da içine alacak şekilde anlatmıştır

Kitabın ismi, Cemal Paşa ’nın karargâhının (4 Karargâh) bulunduğu Kudüs ’e yakın bir dağın isminden gelmektedir

Birinci Dünya Harbi patlak verdiğinde Falih Rıfkı protez subay olarak orduya alınır ve Cemal Paşa ’nın karargâhına ödev olur Cemal Paşa ile ilişkileri de burada gelişir
Kitabın birincil kısımlarında İttihat ve Terakki ’den laf edilmiştir İttihat ve Terakki içerisinde Cemal Paşa, Talat Paşa ve Enver Paşa en manâlı simalardır Cemal Paşa yenilikçiliği ile tanınmaktadır Enver ve Talat Paşalar ise muhafazakâr bir karakter sergilemektedir Enver Paşa ’nın Turancılık fikirleri güçlüdür Falih Rıfkı, Enver Paşa ’nın bu fikirlerini benimsememekte ve Enver Paşa ’yı yazdıran kimse olarak nitelemektedir Türkiye ’nin kurtuluşunun Enver Paşa gibilerden kurtulmakla olası olduğu düşüncesindedir İttihat ve Terakki kendi içerisinde bölünmüş bir inşa sergilemektedir Bir birlik ve birliktelik söz konusu değildir Her liderin bir grubu vardır Falih Rıfkı ’da Cemal Paşa ’nın adamı damgasını taşımaktadır Falih Rıfkı, İttihat ve Terakkinin bu yönünü yani zihin birliğinin bulunmayışını eleştirmektedir Çünkü yaşanılan buhrandan kurtuluş ama birlik ve beraberlikle mümkündür Buna karşın bilinçsiz yaklaşımlar, bireysel hesaplaşmalar İttihat ve Terakkiyi kendi kendisiyle uğraşan bir duruma düşürmüştür

Falih Rıfkı, Cemal Paşa ile beraber çalışmaya başladıktan sonradan, olayları daha açık ve net bir şekilde görebilmektedir Bir dönem, bir imparatorluk yok olmaktadır Yazar bunu sezinleyebilmektedir Suriye, Filistin ve Hicaz ’da yaşayan oldukları bir devrin çöküşünü gözler önüne sermektedir

Falih Rıfkı, Osmanlının bir kukla devlet olduğunu söylemektedir Örneğin şöyle bir olay anlatılmakta; “Mahmut Şevket Paşa ’yı öldüren Kavaklı Mustafa, memleketten kaçmayı başarmıştı Bir Rus vapuruna binmişti ama Osmanlının Rus sancağı içeren bir vapurdan bir kişiyi almaya hakkı yoktu Bunun üstüne bir Osmanlı hükümeti görevlisi, Kavaklı Mustafa ’yı gemiden kaçırır ve boğdurur Bu olayı haber alan Ruslar, Kavaklı Mustafa ’yı kaçıran zatı görevden aldırır ve artık devlet hizmetinde kullanılmamasını isterler ve istedikleri de olur

Osmanlı, ümmetçilik fikri nedeniyle hemen hemen üç kıtada hakim olmuştu Bu coğrafyanın büyük bir kısmını Arapların yaşadıkları ülkeler kapsamaktaydı Kudüs, Şam, Filistin, Hicaz gibi… Osmanlı sadece coğrafyada büyüyebilmişti Çünkü bu kazanılan toprakların hiçbirinin kültürlerine, dillerine, ticaretlerine ve maddiyatlarına dominant olunamamıştı Hatta Osmanlı, Arapları Türkleştireceğine oradaki Türkler Araplaşmıştı
“Bu kıtaları ne sömürgeleştirmiş, ne de vatanlaştırmıştık

Osmanlı İmparatorluğu buralarda, ücretsiz tarla ve sokak bekçisi idi Eğer, medrese ve şuursuzluk devam etmiş olsaydı, Araplığın Anadolu içlerine değin gireceğine belirsizlik yoktu Osmanlı şu ana akıl üzerinde resmileşmiş bir düş idi “ Türk milleti kendi başına devlet yapamaz! “

Osmanlı, Arap topraklarını alarak oraları bir bakıma imar ediyordu Çünkü Arap şeyhleri arasındaki kanlı savaşlar sonucunda Arap halkı mağdur oluyor ve fiziki olarak da çöküntüye uğruyordu Osmanlı geldiğinde ise bu şeyhleri uzlaştırıp sükûneti sağlıyor ve onlara belirli ayrıcalıklar veriyordu Bir bakıma Osmanlı onlar için bir kurtuluş gibiydi Buna rağmen Osmanlının zayıf duruma düşmesini fırsat bilip anında İngilizlerle, Fransızlarla anlaşmışlar ve Osmanlı ’yı arkadan vurmuşlardır Osmanlı ’ya karşısında görünürde bağımlı olan Araplar tekrar tekrar kendi halifeliklerini istiyordu Müslüman Araplar aralarında Arap Halifeliği hükümeti arkasından olanlar vardı ve 1 Dünya Savaşı çıktığında bu düşüncelerini gerçekleştirmek için ve İngilizlerin vereceklerini vaadettikleri imtiyazlardan dolayı Osmanlı ’ya ihanet etmişlerdi

Osmanlının Araplara vermiş olduğu haklar, onların küçük bir anlaşmazlıkta bile ayaklanma etmelerini sağlıyordu Cemal Paşa vaktinde çıkmış olan bir kanun ile komutanlara eğer vatan müdafaası için mecburi görülürse idam hükümlerini yerine getirmesi yetkisi verilmişti Yani isyanlar bundan böyle kanla bastırılıyordu

Cemal Paşa ’nın bir amacı da Suriye ’yi Osmanlılaştırmaktır Bu düşüncesini gerçekleştirmek için Suriye ’de çağdaş okullar açtırmıştır Bunun yanına üstelik hicret eden Ermenileri, Suriye içlerine dağıtarak güçlenen Araplılığa aleyhinde bir teminat olarak kullanıyordu Hatta Ermenileri güçlendirmek için konut ve toprak bile verilmiştir

Falih Rıfkı Atay, Arapları anlatırken din sömürüsü konusuna da değinmiştir Falih Rıfkı ’ya göre din sömürüsü tüm dinler için geçerlidir “Medine dini mallaştırmış ve maddeleştirmiş bir Asya pazarıdır Kudüs dini oyunlaştırmış bir Garp tiyatrosudur Araplar fazla fakirdir Kendi ülkelerinde; cet topraklarında hizmetçi konumuna düşmüşlerdir Filistin ikiye ayrılmıştır Eski Filistin Arapların, yani hizmetçilerin; yeni Filistin ise tüm güzelliği ve ihtişamıyla Yahudilerin Din satışa sunulmaktadır Hac dönemlerinde Araplar ve Yahudiler büyük gelir olmak peşindedir

Osmanlı Devleti ’nin Almanlarla beraber savaşa girmesinin en büyük nedeni İttihat ve Terakki yöneticilerinden Enver Paşa ’nın Alman hayranı olmasından kaynaklanıyordu
Birinci Dünya harbi sonucunda Tuna yukarısındaki iki imparatorluk, Akdeniz kıyısındaki bir imparatorluk ve Tuna kenarındaki bir krallık devrilmek üzereydi

Suriye ve Filistin ’de Almanların durduramadığı İngiliz seli yine bir Türk, fakat bu sefer öz bir kumandan, Mustafa Kemal tarafından Halep aşağısında tutulmuştur Mustafa Kemal ’in orada seçtiği savunma hattı, Milli Misak ’taki Türkiye sınırıdır

Cemal Paşa ’nın yerine, Suriye ’ de silahlı kuvvetlerin başına geçen Alman Fon Falkenhein bozgunu durduramadı ve Kudüs İngilizlerin eline geçti
Artık yalnız Anadolu ve İstanbul düşünülür İmparatorluğa ve onun rüyalarına “Allahaısmarladık! “ denir

Bundan Böyle Şam ’dan terketmek zamanı gelmiştir Cemal Paşa İstanbul ’da istifa edecektir
Cemal Paşa mahvolmuş Anadolu topraklarını gördükçe:
“Keşke vazifem buralarda olsaydı, keşke o altın sağanağı ve enerji fırtınası, bu durgun, anlamsız ve terkedilmiş vatan parçası üstünden geçseydi Anadolu hepimize hınç ve güvensizlikle bakıyordu Yüz binlerce çocuğunu memesinden sökerek alıp “ürdüğümüz bu anaya şimdi kendimiz pişmanlığımızı getiriyoruz Kumar oynadık ve kaybettik diye düşünmektedir
Cemal Paşa ’ya sorulan :
Paşam bu harbe neden girdik? sorusuna yanıt ilginçtir
Aylık vermemek için! Define tamtakırdı Para bulabilmek için ya bir tarafa boyun eğmeli, ya öbür tarafla birleşmeli idik *