Zehirlenmelerde ilkyardım

Zehirlenmelerde ilk destek,Zehirlenme ilk takviye,Zehirlenme belirtileri,Zehirlenmelerde birincil destek nasıl olmalıdır?

Zehirlenme Nedir?
Herhangi bir kimyasal, organik veya somut madde vücuda girdikten sonradan özelliğine tarafından lokal veya genel hasar meydana getirerek, ölüme neden olabiliyorsa bu maddeye ZEHİR, olaya ise ZEHİRLENME denir

Lokal belirtiler:

Sokulan, ısırılan, bağlantı eden yerde kızarıklık, şişlik, gerginlik, sızı ve kaşıntı

Genel belirtiler:

Cisim ısısının yükselmesi (alev),

Bütün vücutta kızarıklık, döküntü, kaşıntı,

Solunum sıkıntısı, seri ve zayıf atan nabız,

Baş ağrısı, kulak çınlaması,

Halsizlik, kendinden geçme, artan bilinç kaybı,

Şok, ölüm

Zehir, vücuda kasıtlı olarak (kasti) ya da bilinmeden(tesadüfen), dört yoldan alınabilir:

1Sindirim,
2Solunum,
3Cilt ve
4Kan aracılığıyla

Sindirim Yolu Zehirlenmeleri

Ağız yoluyla alınan her türlü zehir etkisi yapan maddelerle meydana gelirler; bayat besinler, ilaçlar, alkol, korozif (yakıcı, tahriş edici) maddeler veya alerjik etki yapan maddeler vb


İlkyardım:

* Eğer zehrin alınması üzerinden demin 30 dakika geçmemişse, o zaman kusturulur



KUSTURMAK İÇİN:

Seçim edilen kişinin kendi parmağı ile ufak dilini dolayısıyla da öğürme refleksini uyararak kusmasını sağlamaktır,

Sıcağa yakın ılık su içirerek de kusturma sağlanabilir (birey bardağı kendisi tutarak içmelidir! başkası göre içirilmemelidir!)


KUSTURULMAYACAK DURUMLAR:

Asit ya da bazik madde (korozif madde) içeren sıvılar içilmişse,

Petrol ürünleri içilmişse,

Bilinci kapalı ise


* Kusturulduktan sonra soğuk ya da sıcak olmayan su içirilir, kusturulmayacak durumlarda da yine su içirilir

* Hastaneye götürülür, özellikle korozif madde içmiş kişilerin mutlaka hastane tedavisine gereksinimleri vardır:

* Ne yapılacağına karar verilemeyen durumlarda mutlaka ZEHİR DANIŞMA MERKEZİ aranmalıdır Merkez aranmadan önce aşağıdaki bilgiler toplanmalıdır:

Zehirlenme ne ile meydana geldi, kutu veya prospektüs varsa yanınızda olmalı,

Kutudaki şişedeki miktar ne değin kalmış, daha önce ne kadarmış, çevreye saçılmış mı?

Zehir ne süre dargın, hastanın durumu nasıl?


BESIN ZEHİRLENMELERİ

Bakteri veya bakteri salgıları (toksinleri ) ile oluşan zehirlenmelerdir Bulantıkusma, kramp biçiminde karın ağrısı ve ishal (diyare) ile seyrederler Bunlar:

SALMONELLA:

Kontamine (enfeksiyonla bulaşmış) et, süt ve yumurta ile bulaşır Yendikten 1224 saat sonradan ani bulantıkusma, karın ağrısı, ishal ile kendini gösterir

Tedavi: Herhangi bir tedavisi yoktur 23 günde kendiliğinden geçer Antibiyotik verilmez

* Aşırı ishal ve kusmaya yan olarak dehidratasyon gelişmişse içecek şeyler verilerek kaybedilen akışkan yerine konur

* Yemek hazırlanırken kapların pak olmasına dikkat edilir ve iyi pişirilirse salmonella enfeksiyonu önlenebilir

STAFİLOKOK:

En sık rastlanan besin zehirlenmesidir Karbonhidratlı, sütlü ve şekerli yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülür Mesela: muhallebi, dondurma, mayonez gibi Yendikten 26 saat daha sonra bulantıkusma ile kendini gösterir (ishal nadiren görülür)

Tedavi: Herhangi bir tedavisi yoktur 46 saatte kendiliğinden geçer

Önlenebilmesi için; özellikle sütlü tatlılar ve kaynatılmadan pişirilen yemekler hazırlandıktan sonra uzun vakit, fırında veya ısıtma tepsilerinde bekletilmemelidir

CLOSTRİDİUM PERFRİNGENS:

Büyük miktarda hazırlanan yiyeceklerin oda ısısında, etkisiz buharda bekletilmesi ya da yeterince soğuk ortamda muhafaza edilmemesi sonucunda ürer Ya Da mikroorganizmanın bulaştığı balıklarla hastalık ortaya çıkar Yendikten 810 saat sonra bulantı, karında kramp şeklinde sızı ve ishal ile kendini gösterir

Çare: 24 saate kadar kendiliğinden iyileşir

* Dehidratasyon denetleme altına alınır, hastaya, daha öncede bahsedildiği gibi bol sıvı şeyler içirilir ve giderken tuzlu ve elektrolit kaybını yerine düzenlemek için de bir kadeh suya bir arz tuzlu ve yemek karbonatı konarak içirilir ya da bu amaçla kola, tuz ayran, meyve suları, maden suyu içirilebilir Olası olduğunca tüm akıcı kaybı bu içeceklerle karşılanmayıp suyla desteklenmelidir


İYİ YIKANMAMIŞ, YEMEK KAZINTISI KALMIŞ KAPLAR ÇOĞUNLUKLA BESIN ZEHİRLENMESİNE YOL AÇAN EN KAYDA DEĞER FAKTÖRDÜR


BOTULİNUM ( BOTULİSMUS ):

Genelllikle iyi konservelenmemiş yiyeceklerin yenilmesi sonucu görülen en güvenli olmayan (hatta ölümcül) olan beslenme zehirlenmesidir Yenildikten 24 saat sonradan belirtiler görülebilir İshal görülmez, kabızlık (konstipasyon) olabilir Botulismusta, sinirlerden kaslara giden uyarılar engellenmekte ve bunun sonucunda şiddetli halsizlik, paralizi (kuvvet kaybı) ve vefat görülebilmektedir

Belirtileri:

Ağız ve boğaz kuru ve ağrılıdır,

Kişi gözlerini odaklamada güçlük çeker (çift görme, bulanık görme olabilir)

Takâtsizlik, yutma ve söylev güçlüğü

Halsizlik ya da zor kaybı

Göz hareketlerinde kısıtlılık, göz bebeklerinde genişleme

Solunum kaslarında paralizi, solunum güçlüğü

Konuşamama, başın ön kısmında hissedilen baş ağrısı

İlkyardım:

* ABC denetim edilir ve devamlılığı sağlanır

* Ihtimal varsa oksijen verilir

* Gerekiyorsa yapay solunum yapılır

* Şimdi hastaneye götürülmelidir Mutlaka antitoksin yapılması gerekir



DEHİDRATASYON: Aşırı kusma ve ishal sonucu, vücuttan fazla miktarda akıcı ve elektrolit kaybı olur Buna ast olarak deri, dudaklar ve dil kurur Cildin kuruluğunu kavramak üzere el üzerindeki deri, baş parmak ve sinyâl parmağı arasında tutulur, bırakıldığında cilt anında eski halini alıyorsa o vakit sorun yoktur, eğer eski halini alma süresi uzuyorsa, o süre pozitif miktarda değişken kaybı vardır ve hemen tedavi edilmezse hipovolemik şok gelişebilir

Solunum Yolu Zehirlenmeleri

Tüp gaz, egzoz gazı (karbonmonoksit), duman ve öteki zehirli gazların solunması sonucunda görülür Bilhassa renksiz ve kokusuz zehirli gazlarla meydana gelen zehirlenmelerde kişide görülen belirtilerin saptanması yaşam kurtaracaktır

Belirtileri:

Baş ağrısı, baş dönmesi, kulak çınlaması, kendinden geçme, bulantıkusma, deride renk değişimi

İlkyardım:

* Ilk Kez kaynak kapatılır, havalandırma sağlanır, birey temiz havaya çıkartılır

* Yüzüne su serpilebilir, kolları açılıp kapatılabilir,

* Gerekiyorsa yapay solunum ve kalp masajı yapılır,

* Mutlaka hastaneye götürülür




Deri Yolu Zehirlenmeleri

Kremler, tozlar, sıvılar ile bağlantı sonucu, ya da ısırma, sokma, enjeksiyon ile meydana kazanç Etkilenme durumuna tarafından yerel veya genel belirtiler görülebilir

İlkyardım:

* Etmen madde krem veya toz şeklindeyse, bol akan su ile yıkanır; yara varsa üzeri steril gazlı bezle kapatılır

* Lokal belirtiler giderek yayılıyor ve genel belirtiler görülüyorsa, birey hemen bir sağlık durumu kuruluşuna götürülür (Kişide gelişmekte olan alerjik şoka karşı sağlık kuruluşunda semptomatik tedavi uygulanmalıdır, aksi halde kişi kaybedilebilir Hastaneye götürürken bilinç kapanırsa koma pozisyonu verilir veya ABC nin devamlılığı sağlanır)


Kedi ve Köpek Isırmaları: KUDUZ tehlikesi vardır Bu gibi durumlarda ısırılan yer ilk önce bol su ile sabunlanıp köpürtülerek en düşük 5 dakika yıkanır

Aşı yaptırılır Mümkünse hayvan gözetim aşağıda tutulur, eğer 10 gün içinde ölürse aşıya devam edilir, 10 günü geçmesine rağmen hayvan ölmemişse, aşıya lüzum yoktur Hayvan bulunamamışsa, aşı mutlaka yaptırılmalıdır


Yılan Sokması: İki derin diş izi yılanın zehirli olduğunu gösterir Bu durumda sokulan yerin altından ve üstünden venöz turnike yapılarak, zehrin dolaşıma katılımı yavaşlatılır Ağzında yara ve çürük kadınsı olmayan bir birey bere yerinden zehri emip tükürebilir Organ tembel halde ve sarkıtılarak tutulur Kişi muhtemel olduğunca ağırbaşlı tutulmaya çalışılmalıdır Hastaneye götürülmelidir ve tetanos aşısı yaptırılmalıdır

VENÖZ TURNİKE: Enli bez ya da kravat, yılanın soktuğu yerin hemen altından ve üstünden bağlanır Oysa dolaşım engellenmeyecek şekilde bağlanmalıdır Bunun için bacakta ise üçgenin taban olmayan kenarı, kolda ise el parmaklarına bakılır morarma varsa, derhal gevşetilir


Akrep Sokması: Sokulan yere amonyak veya su ile bulamaç üretilmiş yemek yemek karbonatı sürülebilir Venöz turnike uygulanabilir Hastaneye götürülmelidir


Arı Sokması: Sabunlu su ile yıkanabilir veya antiseptik ile silinebilir İğne çıkarılabilecek durumdaysa cımbızla çıkarılır aksi halde, zorlanmaz

Lokal belirtiler genel belirtilere dönüşüyorsa, vakit kaybedilmeden hastaneye götürülmelidir



Deniz Kestanesi Batması: Bu durumda organ (çoğunlukla bacak), yanmayacak şekilde dayanabileceği kadar (45° C) sıcak su içine daldırılarak, 2030 dakika (ağrı dininceye) değin bekletilir Sıcak dikeni eritir

Denizanası Teması: Denizanası ve deniz şakayıklarının nematokist denilen vantuzlarındaki çengellerle cilde tutunurlar, bunların hasar verilmeden uzaklaştırılması için: önce alkol (veya sirke veya deniz suyu) ile yıkanır, sonra üstüne pudra ekilir, varsa çiğ et konarak yumuşatılır ve bıçağın tersi veya tahta çubukla deriden sıyrılır ya da o kısım doğrudan musluk suyu ile yıkanabilir; tatlı su vantuzları patlatacağından birey rahatlayacaktır

ANEKDOT:Yurt dışında haşere sokmaları sebebiyle anaflaktik şok dediğimiz alerjinin ağır seyrettiği kişilerde bu seyri rahatlatmak üzere yanlarında taşıyabilecekleri alerji kutusu (kiti, seti) vardır Hekim kadar önerilen ve yapabilme eğitimini alan kişiler, böcek soktuğunda, derhal enjektördeki hazır ilacı kendileri yaparak ve hapı alarak durumlarının kötüleşmesini önleyebiliyorlar *