Yeme bozuklukları, tanı ve tedavisi

Çocukluk çağında görülen en önemli yeme bozuklukları çocukluk çağı obezitesi, pika, ruminasyon bozukluğu, post travmatik yeme bozukluğu, çok beslenme, seçici azık reddi, anoreksiya nervoza ve bulimiya nevrozadır. Çocukluk ve ergenlik devrinde görülen yeme bozuklukları evlatların ömürlerini birçok açıdan olumsuz etkilemekte, velev bazen hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilmektedirler, bu yüzden erken devirde tanı ve tedavi çok değerlidir.

Kimi yeme bozukluğu olgularında psikososyal nedenler, uyaran azlığı, duygusal ve fizikî ihmal, ana pederde ruhsal patoloji üzere çevresel nedenler bildirilirken kimi olgularda ise yeme bozukluğunun organik yanına dikkat çekilmektedir.

Erken devir ana bebek münasebeti bebeklik periyodu ve ilerleyen yıllarda yeme bozukluklarının gelişiminde kıymetli bir taban oluşturur. Yeme yedirme ilgisinin bebeklik periyodu ile başlayan süreci ve ebeveyn tavırlarının kıymetlendirilmesi gerekir. Ebeveynlerin, evlatlarının beslenme sorunu ile ilgili kendi hislerini da denetim etmede desteğe gereksinimleri vardır. Kimi valideler yeterli ana olmayı evladını güzel beslemekle eş meblağ ve tüm dikkatlerini yeme-yedirme bağına veririler. Evladın neyi, nerede, nasıl yemesinden çok ne kadar yemesini önemseyerek öğün vakitlerinde münasebette gerginlikler yaşarlar. Beslenme hikayesinin alınması, soruna yol açan mümkün dinamiklerin belirlenmesi açısından çok değerlidir.

Bebeklik periyodunda ölçüsüz beslenme ve obezite yanısıra bebeklik anoreksiyası olguları da bildirilmektedir lakin anoreksiya nevroza ve bulimiya nevroza umumiyetle ergenlik devrinde görülen yeme bozuklukları içinde birinci sıralarda mekan alır. Her iki problemde da vücut yükü ile haddinden fazla uğraş olmakta lakin bulimik olgularda engellenemeyen tıkınırcasına yeme atakları ve kilo almayı denetim etmeye yönelik kusma ve çok egzersiz üzere davranışlar görülmektedir.

Obezite ise bütün yerkürede ergen ve çocuklarda epidemik bir mesele olacak biçimde artmaktadır. Obez hastalar, çalışmalarda ekseriyetle tıkınırcasına yeme bozukluğu olan obezler ve tıkınırcasına yeme bozukluğu olmayan obezler biçiminde iki alt kümeye ayrılmaktadır. Tıkınırcasına yeme bozukluğu olan obezlerin kiloları çokça yemeleri ile bağlıdır ve başka kümeye nazaran psikopatolojileri de ziyadedir. Tıkınırcasına yemesi olanlarda münhasıran depresyon nispetleri yüksektir. Dürtüsellik, saldırganlık ve öfke; yeme bozukluğu olan hastalarda görülen değerli psikopatolojik özellikler arasındadır. Bilhassa tıkınırcasına yeme bozukluğu olanlarda dürtüsel özellikler yüksek bulunmuştur. Dürtüsel evlatların lezzetli yiyeceklere karşı daha yatkın oldukları, bu nedenle de diyet programlarına daha ziyade dikkat etmek gerektiği bilinmektedir. Yeme bozukluğu olgularının kapsamlı olarak ruhsal durum değerlendirmelerinin yapılması ve yeme bozukluğuna yatkınlık sağlayan dertler varsa tedavisi kıymetlidir.

Çocuklardaki obezite tedavisinin sonuçları erişkinlere nazaran daha olumludur. Aile desteği alabilmeleri, alışkanlıklarını erişkinlere nazaran daha çabuk değiştirebilmeleri, egzersiz için daha elverişli olmaları, vücut yapılarının değişime açık olması üzere nedenler çocuklardaki tedavi muvaffakiyetini arttırmaktadır.

Yeme bozukluklarının tedavisinde ferdî psikoterapi, aile terapisi, ilaç terapisi ve gerektiğinde hastanede yatarak tedavi yollarına başvurulmaktadır. Mahsusen anoreksiya nevroza üzere hayatı tehdit edebilen ve umumî tıbbi durumun bozulduğu olguların yataklı servis hizmeti almaları kıymetlidir.