Yaramazlık yapan çocuklara nasıl davranılır

Yaramazlık yapan çocuklara nasıl davranılır geçimsiz çocuğa nasıl davranmalı geçimsiz çocuğa dua yatıştırıcı dualar bebekler için dua 1 yaşındaki bebeğe nasıl davranılmalı Çocuğa hangi davranışlarının iyi, hangi davranışları yapmaması gerektiğini aydınlatmak ebeveynlerin görevidir Bunların çocuğa öğretilmesi fiilen sanıldığı değin zor değildir, ancak azıcık tahammül gerektirir Özellikle minik çocukların öğrenmesi vakit aldığından, yanlış bir davranışı başkalaştırmak genel olarak birkaç haftalık bir çalışmayı gerektirir Bunun için telaş edip anında ümitsizliğe kapılmamalıdır Çocuk eğitiminde cezanın yeri Terbiye etmek denilince öyle çok kişinin aklına hemencecik cezalandırma kazanç “Dayak cennetten çıkmadır ya da Kızını dövmeyen dizini döver gibi atasözleri, ülkemizde cezalandırmanın çocuk eğitiminin bir parçası olarak asırlarca kullanıldığının bir kanıtı olarak dilimizde yer etmiştir Terbiye etmek ve cezalandırmak birbirinden çok öbür kavramlardır Edep, çocuğa olumlu davranışların, kendini nasıl denetleme etmesi gerektiğinin öğretildiği ve içinde ödüllendirmenin de yer aldığı bir sistemdir Cezalandırma ise daha olumsuz bir amaç taşır; çocuğun yaptığı ya da yapmadığı bir davranışın peşinde gelen bir sonuçtur “Nezaket etmek bizim geleneklerimizde genellikle cezayı çağrıştırdığından, “eğitmek kavramının kullanılması daha yerinde olacaktır Çocuk yalnızca hatalı yaptığı zamanlarda yok, öteki zamanlarda da davranışları konusunda eğitilmelidir Hatalı davrandıkları zaman çocuklara kızma ve azarlama yerine, olumlu davrandıklarında cesaret verme ve takdir etme, onların yanlış davranışlarını daha kolay değiştirmelerini sağlayacaktır Çocuklar kendilerine değer verildiğini gördükçe kendilerini daha iyi hissedecek, çevredekileri daha pozitif dinlemeye gayret edecektir İyi davranışların takdir edilmesi Çocuğun ilerideki davranışlarının temeli daha doğumdan itibaren biçimlenmeye başlar Mesela, bebek altını kirlettiği ya da acıktığı zaman ağlayarak isteklerini belirtir Anne hemencecik onun yanına gidip isteğini karşıladığında, bebek annesinin yanında olduğunu bilerek ona güven duyar Bebek iki aylık olduğu vakit, kendi kendine uykuya dalmasına izin verilmelidir Bu aydan itibaren, bebeğin uyku, beslenme ve oyun zamanları aileye düzen sağlayacak biçimde belirtilmiş bir düzene konulmaya çalışılmalıdır Bebek emeklemeye ve yürümeye başladıktan sonra gereken emniyet önlemleri alınmalı, onun için tehlikeli olabilecek cisimler ortalıkta bırakılmamalıdır Çocuk için tehlikeli olmayacak eşyalar ise, merakını gidermesi açısından onun ulaşabileceği yerlere konulmalıdır Örneğin, ağır tencere ve çaydanlık gibi çocuğun yaralanmasına neden olabilecek eşyalar dolapta kilitli tutulurken, daha hafif olan tabaklar ve plastik eşyaların konulduğu dolaplar açık tutulabilir Çocuğun hareketlenmeye başladığı bu dönem, ona en fazla uyarı gösterilmesi gereken dönemdir Örneğin, bebek soba veya elektrik ocağı gibi sıcak bir eşyaya yaklaştığında, “hayır, sıcak! gibi ifadelerle oradan uzaklaştırılmaya çalışılmalı ve oynaması için eline bir oyuncak verilmelidir Başlangıçta bebek bunun bir oyun olduğunu zannedip gülse bile, birkaç hafta daha sonra onun zararlı bir şey olduğunu öğrenecektir Çocuk 18 aylık olduğunda çocuğun yoklama edilmesi biraz daha zorlaşır Bu yaşlarda çocuk kendi gücünün sınırlarını öğrenmek ister Bu dönemde, anne, baba birlikte, onun hangi davranışlarına izin verip hangilerine vermeyeceklerini kararlaştırmalıdırlar Bu Nedenle çocuk da bir ikileme düşmemiş olur Ebeveynin nasıl davranması gerektiği konusunda altında bir takım ipuçları verilmiştir: a Çocuğa öbür seçenekler arzetmek Açıklanmış sınırlamalar getirirken, aynı zamanda belirtilmiş bir serbestlik de ünlü olur Örneğin “Oyuncaklarını kendin mi toplamak istersin, yoksa sana destek edeyim mi? denilebilir b Yapılması istenen davranışı bir oyuna dönüştürmek Eğer çocuktan istenen tutum garip bir ışık halkası getirilirse çocuk bundan şımartma alacaktır Mesela, ona “Hadi bakalım yarış yapalım, hangimiz daha çabuk elbisesini giyecek? denilebilir c İleriye dönük plan yapmak Çocuk hep benzer olumsuz davranışları yineliyorsa, mesela, bakkala gidildiği süre aralıksız bir şeyler istiyor, tatsızlık çıkarıyorsa, diğer bir zamanda bunun içten olmadığı ona öğretilmelidir Bunun için, çocuğun karnının tok olduğu bir vakit bakkala götürülerek alıştırılmaya çalışılmalıdır Sıkılmaması için de çocuğun yanında oyuncak ya da kitap vb götürülebilir d Olumlu davranışını takdir etmek Çocuk olumlu bir tutum gösterdiğinde bu davranışı sebebiyle onurlandırılmalıdır Bu, tekrar tekrar çocuğa armağan alınması anlamına gelmez; ona sarılıp “Bugünkü güzel davranışından nedeniyle çok mutlu oldum, teşekkür ederim çağrıda bulunmak de onu çok mutlu edecek, ilerideki davranışları için yüreklendirecektir Ama ara sıra işler yolunda gitmeyebilir Eninde sonunda, çocuk anne ya da babasını dinlemediğinde, onların nasıl davranacağını, gerçekte söylediklerini yapıp yapmayacaklarını sınamak isteyecektir Eğer çocuk ebeveynleri dinlemiyor ise, bu durumda başvurulacak bir takım yöntemler vardır: 1 Doğal sonuçlar Çocuk yaptığı hareketin doğal sonuçlarına katlanmasını öğrenmelidir Oysa bu sonuçlar çocuk için herhangi bir risk yaratmamalıdır Mesela, çocuk sütünü bile bile dökmüşse, o öğünde baştan süt içemeyecek veya eğer oyuncağını kırmışsa artık o oyuncakla oynayamayacaktırBu kendisinin yaptığı davranışların bir sonucu olduğu için de anne ya da babayı suçlamayacaktır (kendi düşen ağlamaz kuralı) Bu Nedenle çocuk sütünü yeniden dökmemesini, oyuncağı ile daha itinalı oynamasını kısa zamanda öğrenecektir 2 Rasyonel sonuçlar Çocuğun doğal sonuçlarla öğrenmesi en iyisidir Oysa bu daima işe yaramayabilir Örneğin, anne çocuğa oyuncaklarını toplamasını söylemişse ve çocuk da bunu yapmıyorsa ne yapılabilir? İşte bu durumda, çocuğun hareketiyle ilgili bir netice yaratılabilir Anne, eğer çocuk oyuncaklarını toplamazsa onları kaldıracağını ve akşama değin oyuncaklarla oynayamayacağını ona söyleyebilir Bunu söylerken annenin söylediği şeyi aslında yaparak önemli olduğunu çocuğa göstermesi gerekir Fakat bunu bağırarak yok, yumuşak bir ses tonu ile söylemelidir id 3 Çocuğun çok istediği bir şeyi sınırlama getirmek Akılcı bir netice içeri almamak her zaman muhtemel olmayabilir Çocuk ebeveyni dinlememekte ısrar ediyorsa, çocuğa fazla istediği başka bir şeyin kısıtlanacağı söylenebilir Fakat bu usul uygulanırken bir takım noktalara uyarı edilmelidir: Beslenme gibi çocuğun gerçekten gereksinimi olan şeyler ısıtlanmamalıdır Bu yöntemin etkin olabilmesi için kısıtlanacak şey çocuğun doğrusu çok istediği bir şey olmalıdır Ebeveyn söylediği şeyi fiilen yapmalıdır Örneğin, davranışını düzeltmediği sürece çocuğa dondurma yiyemeyeceği söylenmiş, fakat herhangi olumlu bir gelişme olmadığı halde, anne ya da baba onun gönlünü edinmek için azıcık sonradan dondurma almışsa, bu usul doğaldır fakat işlemeyecektir 4 Belirlenmiş bir vakit bir yerde umma cezası Bu ceza, diğer yöntemler işe yaramadığında en son çare olarak kullanılabilir Bu usul, çocuk diğer çocukları ısırdığında, vurduğunda veya buna aynı durumlarda kullanılabilir Çocuk önce bir kez uyarı edilir, eğer benzer davranışı sürdürürse, ona danışıklı bir odaya ya da odanın bir köşesine gitmesi, orada bir zaman, genelde de bir sandalyede gürültüsüz bir biçimde beklemesi söylenir Eğer oraya gitmemekte direnirse, kucaklanarak oraya götürülür ve bir zaman orada kalması sağlanır Bu cezanın niçin verildiği birkaç tümce ile ona anlatılmalıdır Çocuğun bekletildiği oda ya da yer çocuk açısından herhangi bir risk içermemelidir Çocuğun orada umma süresi terbiyesizce her yaş için 1 dakika olarak belirlenir (Örneğin, 4 yaşında bir çocuk için 4 dakika gibi) Eğer cinayet süresi çok uzun tutulursa, çocuk niçin oraya konulduğunu bir zaman daha sonra unutacaktır Ceza süresi için saat kurulur, saat çaldığında çocuğa cezasının bittiği söylenir Çocuk bu süreyi uslu bir biçimde tamamlarsa, iyi kalpli bir biçimde kucaklanır ve “Tatlım, cezalı olduğun için orada kalmak zorundaydın gibi sözler söylenir ve olay orada kapanır Bu durumu çocuk ile kavga etmek icabında asgari birkaç dakika geçmesi beklenmelidir Eğer ceza süresi içinde çocuk gene bağırır çağırır ve olayı protesto ederse, saat her yerde kurulur ve zaman her yerde başlatılır Bu yöntemle, genel olarak 2 hafta içinde çocuk düzen sağlamayı öğrenecektir Etkin bir eğitim için bazı öneriler Çocuğun neler yapıp neler yapamayacağına karar verilmelidir Her çocuk benzer hızda çoğaltma ve gelişme göstermez Ebeveyn çocuğa bir şey söylediğinde çocuk yapmıyor ise, bu kasıtlı olabileceği gibi çocuk onu anlamadığından ya da yapamadığından da olabilir Ebeveynler konuşmadan önce ayrıntılarıyla düşünmelidir Daha önce çocuğa herhangi bir uyarıda bulunmuş ya da bir kural koymuşlarsa ona uymaları gerekir bununla birlikte, çocuktan beklenen tavır ya da konulan kurallar gerçekçi olmak zorundadır Bir diğer önemli nokta da, ebeveynin daima aynı biçimde davranması, bir gün öbür diğer gün öbür kurallar koymamasıdır Çocuklar ne zaman nasıl davranacaklarını çabuk öğrenirler Bunun için de ara sıra ebeveynin koyduğu kuralları sınarlar ve onun sınırlarını öğrenmeye çalışırlar Örneğin, bakkalda aksilik yapan bir çocuğu yatıştırmak için anne ona sakız, şeker gibi şeyler alırsa, bir daha bakkala gittiğinde çocuk yine aynı biçimde davranacaktırBunu durdurmak için ebeveyn her zaman benzer biçimde davranmalı ve kendi koyduğu kuralları çiğnememelidir Çocuk huysuzlandığında onun duyguları da dikkate alınmalı ve onun neden böylece davrandığını anlamaya çalışmalıdır Eğer davranışın nedeni bulunursa çözüm arkasından gelecektir Ebeveyn onu anladığını çocuğa söylemelidir Örneğin, “Arkadaşın gittiği için üzülüyorsun, biliyorum, fakat yine de oyuncaklarını toplamalısın gibi onu anladıklarını ifade etmek epeyce faydalı olacaktırAnne ve babalar da yaptığı hatalardan ders almasını öğrenmelidir Herhangi bir biçimde hatalı davrandıkları süre önce sakinleşmeli, icabında çocuktan özür dilenmeli, bundan daha sonra nasıl davranacağını ona söylemelidir Çocuğa içten davranışları bilgi vermek çocuk eğitiminde elbette ki çok önemlidir Fakat, çocuk kendini denetim etmesini ebeveynlere ve diğer büyüklere bakarak daha fazla öğrenir Onun için ebeveynlerin söyledikleri ile yaptıklarının tutarlı olması zorunludur Büyükler gibi (!) çocuklar da ara sıra bazı hatalar yaparlar Manâlı olan, bu hatalı davranışlardan yola çıkarak, doğruların ona iyi kalpli bir biçimde öğretilmesidir Çocuk eğitiminde tokatın yeri var mı? Eskiden ebeveynlerden tokat yemek yemek çocuk terbiyesinin hemen hemen ayrılmaz bir parçasıydı Bu yüzden, şimdiki erişkinler aralarında tokat yemeyen birini bulmak epeyce zordur Günümüzde de özellikle kırsal kesimde ve büyük şehirlerin varoşlarında çocuklar hala büyüklerinden tokat yemektedir Hatta okullarda bile ara sıra öğretmenlerin dayağa başvurduğu tanıdık bir gerçektir Peki bu “cennetten çıkma (!) olduğu cümle parçası edilen dayağın çocuk eğitiminde yeri var mı? Amerikan Pediatri Akademisi tokatın çocuk eğitiminde kullanılmaması gerektiğini, eğer çocuğun cezalandırılması gerekiyorsa ona alternatif öteki yöntemlerin kullanılmasını önermektedir Dayak atmanın çocuk eğitiminde yeri yoktur, çünkü: O an için işe yaramış görünse bile, çocuğun davranışını değiştirmede fiilen daha önce laf edilen bir sandalyede bekleme cezasından daha etkin değildir Tokat atmak çocuğa yükümlülük öğretmez, tersine onun daha da kızmasına ve hırçınlaşmasına niçin olur Ebeveynlerin çoğu, daha sonra tokat attıkları için vicdan azabı duymaktadırlar Aralıksız tokat yiyen çocukta zamanla bu yöntem de bundan böyle işe afacan olacaktır Tokat atmak, şiddetine ast olarak çocukta önemli bedensel hasarlara niçin olabilir Kesintisiz dövülen çocuklarda buhran, içki kullanımı, öteki çocuklara saldırganlık daha sık görülür, hatta erişkin olduklarında kendi benzeşen ve çocuklarını vurma ve kabahat işleme oranları öteki kişilere kadar daha pozitif olmaktadır Yapılan çalışmalar, dayak yiyen çocukların, yetişkin olduklarında diğer kişileri –onları sevseler bile daha çok cezalandırma eğiliminde olduklarını ortaya koymuştur Onun için, hekimler olarak bizler, çocuk eğitimi konusunda ebeveynlere içten yolu göstermeli, sağlıklı bir cins geliştirmek için her türlü şiddetten kaçınmaları gerektiğini onlara olabildiğince öğretmeye çalışmalıyız Son söz olarak, Dorothy Law Nolte’un aşağıdaki satırları bu konuda söylenmesi gerekenleri fazla hoş bir biçimde dile getirmiyor mu? Çocuk yaşadıklarından öğrenir… Eğer bir çocuk eleştiriyle yaşarsa,kınamayı öğrenir Eğer bir çocuk düşmanlıkla yaşarsa, savaşmayı öğrenir Eğer bir çocuk utançla yaşarsa, suçlu hissetmeyi öğrenir Eğer bir çocuk tutku ile yaşarsa, sabırlı olmayı öğrenir Eğer bir çocuk övgüyle yaşarsa, layık vermeyi öğrenir Eğer bir çocuk alayla yaşarsa, utanmayı öğrenir Eğer bir çocuk adaletli yaşarsa, adaleti öğrenir Eğer bir çocuk güvenceyle yaşarsa, inanmayı öğrenir Eğer bir çocuk dürüstlükle yaşarsa, doğruyu öğrenir Eğer bir çocuk yüreklendirmeyle yaşarsa, kendine güvenmeyi öğrenir Eğer bir çocuk arkadaşlıkla yaşarsa, dünyada sevgiyi bulmayı öğrenir Eğer bir çocuk onaylamayla yaşarsa, kendinden hoşlanmayı öğrenir