Uyku bozuklugu

Uyku bozuklugu Uyku, insan yaşamının 13’ ünden fazlasını kaplayan fizyolojik bir gereksinimdir Uyku bozuklukları, pekçok ruhsal hastalığa eşlik edebildiği gibi, birincil olarak sadece uyku bozukluğu gelişebilir Fakat uyku sadece zihinsel yaşamın önemli bir parçası yok, bununla birlikte hormrnal düzenlemede de manâlı rol alan bir süreçtir Bu nedenlerle uyku bozukluğu nedeni saptanarak derhal çare altına alınmalıdır ve mutlaka nedene yönelik ilaç tedavisi verilmelidir Bunalım, mani, şizofreni gibi hastalıklar uyku bozukluğu yapabildiklerinden dolayı bu durumlarda uyku bozukluğunun temeli olan hastalığa yönelik ilaç tedavisi verilmelidir Örneğin depresyon nedeniyle uyku bozukluğu gelişen hastada, antidepresan tedavi başlanmalıdır Depresyonun tedavisiyle uyku bozukluğu da bir zaman sonra düzelecektir Kişisel olarak uyku gereksinimi farklılıklar gösterebilir Bir Takım kişilere fazla kısa uyku yeterli gelirken bazı kişiler uzun uyku sürelerine ihtiyaç gösterirler Kısa uyku süreli kişiler çoğunlukla 6 saatten eksik uyudukları halde günlük aktiviteleri ve uyumları bozulmaz Uzun uyku süreli şahısların ise 9 saatten fazla uykuya gereklilik gösterirler Kısa ve uzun uyku süresine gereksinim gösteren bireyler aralarında şahsiyet farklarının olduğu ileri sürülmüştür Kısa uyku süreli kişilerin dinamik, hırslı, sosysl bakımdan düzenli ve girişken kişiler olduğu, uzun uyku süreli kişilerin ise depresif, anksiyeteli, sosyal bakımdan çekinik, enerji sorunu yaşayan karakter özellikleri gösterdiği varsayılmaktadır Uyku zihinsel dinlenme ile beraber bedensel dinlenmeyi de sağlar böylece fiziksel egzesiz, hastalık, hamilelik ve buna aynı durumlar uyku ihtiyacını arttırmaktadır Kliniklerde uyku “polisomnograf denilen aletlerle ölçülür Polisomnograf uyku süresince vücudumuzda olan fizyolojik değişiklikleri değerlendirir ve kayıt eder Mesela, beynimizin elektiriksel aktivitesi (EEG), kalbimizin elektiriksel aktivitesi (KALP GRAFIĞI), solunum sayımız, karoser ısısı, penisteki şansın dönmesi (özellikle ereksiyon), kan oksijen düzeyleri, göz hareketleri gibi değişkenler kayıt altına alınır Bu çalışmalar sonucunda tıp uzmanları kadar uyku esas olarak iki bölüme ayrılmıştır Birincisi REM uykusu, ikincisi de NREM uykusudur Bu uyku dönemi sınıflandırması göz hareketlerine ast olarak yapılmıştır REM (Rapid eye movement), dönemi çabuk göz hareketlerinin olduğu ve rüyaların görüldüğü dönemdir NREM (Nonrapid eye movement) dönemi yavaş göz hareketlerinden oluşur ve çoğunlukla vücutsal değişikliklerin izlendiği derin uyku dönemidir Uyku düzeni denilen olay bu iki dönemin belirli sürelerle birbirlerini takip etmesidir Kişiden kişiye değişmekle beraber 90120 dakika arsında REM+NREM döngüsü tekrarlanır Bu döngü bir gecelik uyku esnasında yaklaşık 45 kere ekrarlanır Kişi kısa uyusa da bu döngünün bittiği dönemlerde uyandırılırsa daha dinlenmiş şekilde kalktığı ileri sürülmüştür Uyku bozuklukları Dissomnialar ve Parasomnialar olmak üzere ikiye ayrılarak incelenirler İNSOMNİA UYKUSUZLUK Uykuya dalma güçlüğüdür Gerçekte bir psikiyatrik teşhis sınıflandırması olup olmadığı durumu epeyce karmaşıktır Araştırmacıların birçok uykuya dalma güçlüğünün diğer psikiyatrik durumlara ikincil olarak ortaya çıktığını ve hastalığın tedavisiyle uykuya dalma güçlüğünün de ortadan kalktığını bahis ederek hastaları polisomnografik incelemeye göndermemektedir Buna karşı çıkan manzara ise uyku bozukluğunun birincil olduğunu ve öteki klinik tablolardan bazılarının uyku bozukluğuna ikincil olarak geliştiğini söylemektedir Ama bu tartışmaların arasından gerçeği bulabilme şansımızın bugünkü teknolojik olanaklarımızla mümkün olmadığı görülmektedir İnsomnia günlük yaşantımızda epeyce sık karşımıza çıkmaktadır Hastaların büyük bür kısmı hekime başvurmamaktadır Çoğunlukla insomnia kendiliğinden düzelme eğiliminde olsa da altta yatan daha önemli bir psikiyatrik hastalığın ilk habercilerinden olabilir böylece dikkatlice izlemek gerekebilir Ilk insomniaların tedavisinde ise kısa etkili benzodiazepinler tercih edilmelidir Fakat bağımlılık olasılığı gözden kaçırılmamalıdır HİPERSOMNİA AŞIRI UYUMA Bu hastalık fazla uyuma ve gündüzleri uyuklama olarak ikiye ayrılır Kelime anlamı çok uyuma olan hipersomnia genellikle diğer psikiyatrik hastalıklara eşlik eder Ara Sıra kimsesiz bulunarak birincil hipersomnia adını alır Bu durumda uyarıcı ilaçlar kullanılır Bağımlılık riski fazladır Hipersomnia daima patolojik olmayabilir Şahsiyet özelliklerinin veya ailesel yatkınlığın hipersomniaya yol açtığı kabul edilmektedir Keza ileri derecede akciğer, karaciğer hastalıklarında, beyin lezyonlarında ve yürek etmezliklerinde de hipersomnia bulgusu olabileceğinden nedeniyle, hipersomnialı hastalar mutlaka hekime götürülmelidir RÜYA SIKINTI BOZUKLUĞU Uyku sırasında normalde her kişi korkutucu rüyalar görebilir Ama normal olan tipinde bu rüyalar kişiyi başlıca uyandırmaz ve yineleme eğiliminde değildir Oysa rüya bezginlik bozukluğunda birey uyku sırasındaki adi uykusunun yanı sıra korkutucu rüya ve karabasanlar görüp nefret içinde uykudan uyanır Birey uyandığında bunun bir rüya olduğunu hemencecik anlar Bu durum başlıca gecenin ileride REM dönemlerinde ortaya çıkar Kişinin uyumunu bozabilir, tekrarlama eğilimindedir KARABASAN Şiddetli korkutucu, panikletici bir durumdur Genelde uykunun NREM dönemlerinde çığlık ve nefret içerisinde uykudan uykudan kalkma ile kendini gösterir Çocuklarda erişkinlere oranla daha sıktır Yoğun bir sıkıntıyla beraber kişinin kafası karışır, rüyayı kısa bir süre gerçekle karıştırır ve nerede olduğunu bilemeyebilir Özel bir çare biçimi yoktur UYURGEZERLIK cazibeli bir hastalıktır Çoğunlukla uykuya daldıktan derhal daha sonra görülür Uykunun ilk 13′lük döneminde ve NREM döneminde ortaya çıkar Çoğunlukla 10′lu yaşlara değin görülür Birey ansızın yataktan kalkara bazı otomatik hareketleri yapar Bunlar yürüme, giyinme, tuvalete gitme, araba kullanma gibi hareketler olabilir Altta yatan bir beyin patolojisi ileri sürülmüş olsa da herhangi bir semptom saptanamamıştır UYANIKLIK DÖNGÜSÜNDEKİ BOZUKLUKLAR Burada en işaret nitelik hastaların herhangi bir zamanda uyuyabildikleri halde, istedikleri zaman,genelde, uyuyamamalarıdır Bu hasta grubunda kronik yeti yitimi ve sosyal düzen sorunu yaratıcı hastalıkların dışlanmasıdır ( örn şizofreni) Hastaların uyku kurnazlık döngüsü bozulduğundan nedeniyle hekime uyuklama veya uyuyamama yakınmaları ile gelebilirler Geceleri vardiya usulü çalışan personelde, uzun hatlarda çalışan uçak personelinde bu bozukluk sık görülmektedir Başlıca uyuma ve uyanma saatlerine sınırlama getirildiğinde kendiliğinden düzelmektedir tebesircom