Unutma ve unutkanlık arasında önemli farklılıklar var

Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, unutma ve unutkanlık ortasında değerli farklılıklar olduğunu, bunların kesinlikle birbirinden ayrılması gerektiğini söyledi.

"Unutma ve unutkanlık ortasındaki farkın bariz hale getirilmesi çok önemli” diyen Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, "Bozukluğa unutkanlık diyebilmek için öncelikle unutma dediğimiz olayı bundan farklılaştırmak gerekiyor. Unutma dediğimiz olay, öğrenme üzere doğal, fizyolojik bir fonksiyon kabul ediliyor. Unutma olağan hayatımızın bir modülüdür.” dedi.



Beyin yeni öğrenilenlere yer açıyor

Unutmanın iki özelliği olduğunu belirten Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, "Bunlardan bir tanesi geçicilik özelliğidir. Vakit içinde birtakım bilgilerin unutulmasıdır. Hepimizin başına gelen bir şeydir. Bu durumun âlâ bir manası bile olabilir, beyin bu yolla kullanılmayan bilgilerin unutulması yoluyla yeni öğrenilenlere yer açıyor olabilir. İkincisi de dalgınlık faktörüdür. Bu bireye nazaran çok değişken olabilen faktördür. Öğrenilen birtakım bilgilere gereğince kıymet vermemekten kaynaklanabilir. Hepimiz bilmekten ve yapmaktan hoşlandığımız bilgileri daha kolay mecburî tutulduğumuz ve empatik alaka kuramadığımız şeyleri daha güç öğreniriz. Ayrıyeten hepimizin zekası farklı tiptendir. Kimi beşerler matematiksel-mantıksal bilgiyi daha kolay öğrenirken kimimiz bize his uyandıran bilgileri kimimiz ise jest ve mimiklerle ilgili tabirleri daha kolay öğreniriz.

Herkesin öğrenme biçimi ve suratı farklı olduğu için unuttuğu hususlar da farklıdır. Kimimiz isimleri kimimiz yüzleri kimimiz marifet gerektiren hareketleri daha kolay unuturuz. Hepimizin farklı bir kişilik yapısı vardır ve bu kişilik yapısı öğrenmeyle ve unutmayla ilgili farklı biçimler doğurur. Obsesif şahıslar daha kolay öğrenir ve sıkıntı unuturken depresif mizaca sahip şahıslar daha güç öğrenir daha kolay unutur. Unutma dediğimiz olaya eşlik eden bu özelliklere eşlik eden tıbbi bir belirti çoklukla yoktur. Evvelce bu unutma biçimlerine uygun huylu unutkanlık ismi veriliyordu.” diye konuştu.

Unutkanlığın ise "unutmanın tekrar eden ve dikkati çeken bir davranış biçimi” olarak ortaya çıktığına dikkat çeken Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, "Bu durum kişinin kendisinin de dikkatini çekebilir, etrafının de dikkatini çekebilir. Çok değerli bir özellik, kişinin unuttuğunu unutması ve tıpkı bilgileri tekrar etmesi yahut kendine söylenen kelamları duymamış üzere algılaması ve bu bilgilerin tekrarı sırasında da yeni bilgi üzere, yeni duyuyor üzere bunu algılamasıdır” dedi.



Unutkanlığa eşlik edebilirler

Unutma ve unutkanlığın her vakit net biçimde ayrılmayabileceğini belirten Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, "Önerilen ölçütler dışında insan faktörü devreye girebilir. Bu durumda unutkanlık olduğu halde bunun unutma olduğunu söyleyen hastalar, yakınları ve hekimler olabildiği üzere; unutma olduğu halde bunun unutkanlık olduğunu söyleyen klşiler, yakınları ve hekimler ortaya çıkabilir. Hasebiyle doktora unutma ya da unutkanlık nedeniyle getirilen kişi ısrarla 'Bunlar bende hiç yok' ya da 'Ben de herkes üzere unutuyorum' diyebilir. Unutma – unutkanlık belirginliği olmayan bir kişi ısrarla 'Ben çok unutuyorum ya da bende Alzheimer var' diyebilir” dedi.

Hayat uzunluğu unutma-unutkanlık profilleri olduğunu da belirten Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, "Araştırmalarda 4 tip ayırdedilmiştir. Bunlar; Sağlıklı unutma dediğimiz 60 yaş ve üzerinde artan olağan bir unutma ve unutkanlık profili; Metabolik, dahili, damarsal faktörler eşliğinde ortaya çıkan, erken beyin yaşlanmasının neden olduğu profil; Erken beyin yaşlanmasının neden olduğu unutkanlık (ki bu 30-40 yaşlarından itibaren başlayabilir) profili; Genetik, gelişimsel faktörlerle bir arada oluşan ve tüm hayat uzunluğu tesiri hissedilebilen unutkanlık profili olabilir (ki bu 10-20 yaş üzere çok erken yaşlarda kendini aşikâr edebilir) ve erişkinlikte oluşan travma enfeksiyon üzere nedenlerle hızlanmış bir unutkanlık profili olabilir” dedi.

Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, unutma ve unutkanlık tahlillerinde data tabanı usullerinin kıymetine işaret etti. Unutma ve unutkanlık ayrımında "sonucu bildiğini düşünme” eğiliminden sakınılması gerektiğini belirten Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, "Veri tabanlı düşünmeyi önplana almamız gerekiyor. Bize gelen hastalar ve yakınlarından görüyoruz ki unutkanlık ya da unutma hastasını gören doktorların birçok, sonucu bildiğini düşünmek eğilimine bağlı olarak görüş belirtiyor, karar veriyor ve reçete yazıyor. Buna karşılık bilgi tabanlı düşünme yolunu seçen doktorlar de var. Onları da yaptıkları tetkiklerden ve belge içeriğinden anlıyoruz. Bilgi tabanlı yaklaşım içinde nörolojik ve psikiyatrik muayeneler, biyokimyasal tahliller, yapısal data tabanı için Kranyal MR, elektromanyetik bilgi tabanı için bilgisayarlı EEG (qEEG), fonksiyonel data tabanı için Nöropsikolojik Testler (NPT), genetik bilgi tabanı için kan ve Beyin-Omurilik Sıvısı (BOS) tahlilleri yapılıyor” diye konuştu.



Data tabanlı düşünme formülleri, periyodik kontrol sağlar

Data tabanlı düşünme formülünün, unutma kuşkusunda yaş ve eğitim denetimli yapısal ve fonksiyonel normları ortaya koyduğunu kaydeden Prof. Dr. Oğuz Tanrıdağ, "Veri tabanlı düşünme yolu, olağan unutma profilinin periyodik denetmini sağlar. Unutkanlık kuşkusunda ise unutkanlık davranışının ve eşlik eden bulguların nörolojik, psikiyatrik ve öbür tıbbi nedenlerini ve evre bilgilerini ortaya koyar. Unutkanlık profillerinin periyodik denetmini sağlar” diye konuştu. Günümüzün kıymetli bir sıhhat sorunu olan Alzheimer Hastalığı'nın müdahalesiz ilerleyici evrelere gelmesinde data tabanlı yaklaşımın kullanılmaması değerli bir etkendir. Buna rağmen, hastalığın erken tanısı için tek bilimsel ve gerçek yaklaşım data tabanı tahliline dayanan Beyin Taramaları (Beyin Check-up) nın yapılmasıdır” diye konuştu.