TÜrkİye’de Ruh HekİmlİĞİnİn Yasal Konulari

TÜrkİye’de Ruh HekİmlİĞİnİn Yasal Konulari ​ Ulus Düzenini Bozma ve Kabahat İşleme Olasılığı : Ruh hastalarınınsuç işleme olasılığının, “sıradan aşina toplum kesiminkinden daha yüksek olduğu kanıtlanmamıştırAncak ruh hastalarında suçluluk oranı yüksek olmasa bile, ruhsal bozukluk sırasında kabahat işlenmesi özellik taşırHastanın işlediği suçun yasal ve hümanist yönlerden iyi değerlendirilmesi ve hastayı diğer nesil suçlulardan ayırdetmek gerekirYasaya tarafından ağır bir ruhsal bozukluk geçirmekte iken veya ağır bir ruhsal bozukluk nedeniyle kabahat işleyen kişi canice yerine tedavi görmelidirBirçok Batı ülkesinde, bir ruh hastası, doktor raporu ve mahkeme kararı ile bir süre gerekli olarak hastaneye yatırılabilmektedir Daha önce de belirttiğimiz gibi, ruh hastaları arasındaki suç işleme oranının “adi olarak aşina kişiler arasındaki kabahat işleme oranından keskin derecede yüksek olduğu gösterilememiştirÖzellikle cinayete ve suça niçin olan özgül bir ruhsal bozukluk yokturAncak şizofreni, paranoid psikoz, mani nöbeti, epileptik psikoz, geri zekalılık ve bunama gibi ruhsal bozukluklarda seyrek de olsa ağır veya hafif suç eylemleri görülebilir Hukuki açıdan akıl hastalığı sebebiyle bir kişinin işlediği suçtan sorumlu olup olmadığının değerlendirilmesi siklet taşırYasa, bu değerlendirmeyi psikiyatriye ve adli tıbba bırakmıştırSuçu işleyen kişinin, kabahat işlediği sırda ağır bir psikoz içinde olduğu, yani bilişsel yetilerinin, şehvetli tepkileri ve hareketlerinin ileri derecede bozulmuş olduğu saptanırsa, yasal açıdan bu birey işlediği suçtan sorumlu olmayacak ve bütün iyleşme olduğunu belirten bir rapor düzenleninceye değin hastaneden çıkmayacaktır Türk Ceza Kanunu’nun bu konu ile ilgili maddeleri Madde 46, 47 ve 48’dir TCK’nın 46 Maddesinde sözü edilen kişinin “Fiili işlediği vakit şuurunun veya harekatının serbestisini iyice kaldıracak surette düşünce hastalığı durumunda davranış bilinçli denetimin etkisinden çıkmış; kişinin istençli ve mantıklı “harekatı kalmamış; eylemleri denetimsiz dürtüsel nitelik kazanmıştırBöyle bir deformasyon, bunamalarda, ağır şizofrenik ve paranoid bozukluklarda, manik taşkınlık nöbetinde, epileptik psikozlarda, ağır geri zekalılıkta ve toksik maddelerin etkisi aşağıda ortaya çıkabilirBöyle bir hastada TCK’nın 46 Maddesine göre kadar verilir Yasanın bu maddesi hastanın işlediği suçun amaç ve sonuçlarını seziş ve suçlama yetisini yitirmiş olduğunu kabul etmekte ve hastaya suç oluşturan sorumluluğu tanımamaktadır Böyle bir hasta TCK’nun 12 maddesi uyarınca iyileşinceye kadar idam edilemez 47 madde ise kişinin bilinç ve davrnışlarını iyice yok, önemli ölçüde bozan ruhsal bozukluk durumları ile ilgilidirBunlarda canice sorumluluğu vardır, ama cezalar yasanın tanımladığı biçimde hafifletilmiştir TCK’nun 48 Maddesi geçici ruhsal bozukluklarla ilgilidirÖrneğin, manik epizod, epileptik psikoz nöbeti gibiBu durumlarda yapılan değerlendirmeye göre, 46 veya 47 Madde hükümleri uygulanır Medeni Yasa ile İlgili Sorunlar : Bir kimse bilişsel yetileri ileri derecede bozulursa kendi kendini yönetecek ve çevreye armoni sağlayacak durumda olamazBöyle bir kimse hekimin raporu ve mahkeme kararı ile “hacir altına alınır, yani uygar hakları kısıtlanır ve bu hakları hasta namına kullanacak (imza atma, vekaletname verme gibi) bir vasi mahkemece tahsis edilirMedeni Kanun’un adli psikiyatriyi ilgilendiren maddeleri 10, 11, 12, 13 ve 14 Maddeleridir Medeni Yasa’nın 89 Maddesi “düşünce hastalarının evlenemeyeceğini belirlerİleri derecede kronikleşmiş, uyumu bozulmuş ruh hastalarında aileye hastanın evlendirilmemesi için tavsiyeler yapılmalıdırBir rapor gerektiğinde, kuşkusuz, hekim hastaya evlenebilir raporu veremez asgari üç yıldan beri süregelen tedavi ile düzelme göstermemiş ve iyilişmeyeceği elbette anlaşılmış bir ruh hastalığı saptandığında, böyle bir şart boşanma nedeni olabilir 1 Kolb, LC, Brodie, HKH (1982) Modern Clinical Psychiatry 2 Redlich, FC, Friedman, DX (1986) The Theory and Practice of Psychiatry id