Bayan, dünyaya gelir ve ona biçilmiş toplumsal rolleri sırtlanarak tüm bu rollerin tartısı altında birçok çaba içinde yer alır. Değişir, değiştirir, büyür, büyütür, öğrenir, öğretir. Toplumsal, ekonomik ve siyasi olmak üzere birçok alanda yer almakta ve bu alanları kendi vizyonunun ışığında aydınlatmaktadır. Yıllar boyunca tüm bu alanları aydınlatan ışık bir bayan ise, karanlığı tercih edenler bayanı belli kalıplara sokmaya çalışarak yalnızca vücudunu değil niyetlerini de dört duvar ortasına hapsetmişlerdir. Meğer bayanın en büyük hakkı toplumun olmasını istediği kişi değil “kendi istediği” kişi olmaktır.
19. yüzyıla kadar bayanın rolü yalnızca anne olmak ve uygun bir eş olmak ile sonlandırılmış iken fabrikalaşma sürecinin hızlanması, bayana “işçi” sıfatını da yüklemiştir. İş gücüne ziyadesiyle muhtaçlık duyan fabrikalar, bu süreçte bayanların iş gücüne de gereksinim duymuş ve böylece bayanlar ekonomik hayatta yer almaya başlamıştır. Dünyada meydana gelen savaşlar ve erkeklerin bu savaşlarda mecburi olarak yer alması da bu süreçte bayanların iş hayatına girme sürecini hızlandırmıştır. Anne ve eş rolünün dışında “çalışan” rolünü de üstlenen bayanlar gitgide bu rollerin sığlığının farkına varmaya başlamıştır. Bu farkındalık aslında bayan hakları konusundaki bilinçlenmenin birinci kıvılcımlarıdır.
8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Gününün ortaya çıkışı çeşitli olaylar ile ilişkilendirilmiştir. Bunlardan birincisi 1908 yılında bayan emekçilerin New York’ta gerçekleştirdiği sendika ve oy haklarını talep ettikleri mitingtir. Birtakım kaynaklar ise bu günü New York’ta 1911 tarihinde meydana gelen Gömlek Fabrikası yangınında vefat eden çalışanlar ile ilişkilendirmektedir. 1917 yılında Rusya’da yapılan Şubat Devrimi’nin bayan grevleri ile başlamış olmasının da bu günün oluşumuna tesir ettiği belirtilmektedir. Ülkemizde ise 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü, 1921 yılında iki bayanın teşebbüsleri ile kutlanmaya başlamıştır. 1975 yılına kadar 8 Mart kutlamalarına müsaade verilmemiştir. İlerici Bayan Hareketinin faaliyetleri ile birlikte 1975 yılında tekrardan kutlanmaya başlamıştır. Tarihî sürece baktığımızda 8 Mart Dünya Bayanlar Günü’nün kutlanabilmesinin bu kadar güçlü ve uzun bir süreçte gerçekleşmesi bayanların kişisel haklarına ulaşmakta yaşadıkları zorlukların bir örneğidir adeta.
Dünya Bayanlar Günü denilince birçok insan, bugünün bayanların ne kadar bedelli canlılar olduğunu belirtme ve onları yüceltme emeli taşıdığını düşünmektedir. Oysa tam aykırısı, bugün bayanların kendilerini “ikinci sınıf insan” kalıbından çıkarma eforunu temsil etmektedir. Bayanların beklentisinin yüceltilme, daha üst konumlara gelme olduğunu düşünmek büsbütün yanlıştır. Zira insan sadece verdiği emeğin karşılığını almak ister. Düşünün ki birebir eğitim süreçlerinden geçtiğiniz, iş yerinde eşit ölçüde mesai harcayıp eşit emek verdiğiniz bir bireyden yalnızca cinsiyet farklılığınız ve cinsiyetinize yüklenen toplumsal kısıtlamalar sebebiyle düşük maaş alıyorsunuz. Tek bir cümle içinde söz edebildiğimiz bu haksızlık, binlerce bayanın sayfalara sığmayan haksızlık hikayelerinin yalnızca minik ve çağdaş bir örneğidir. 8 Mart günlerinde bayanlara ne kadar pahalı olduklarını söyleyip “Onlar birer çiçektir” usulündeki tabirlerle onları onore etmek, bu günün mana ve ehemmiyetine epeyce zıt düşmektedir. Bayanların beklentisi müspet bir ayrımcılık değil, ayrımcılığın ortadan kalkmasıdır.
Bayan herkes kadar yorulur, herkes kadar eforlar ancak herkes kadar kazanmaz. Var oluşunun birinci anından itibaren toplumda hak ettiği kıymeti görmek için savaş vermek zorunda kalan bayanların günüdür 8 Mart. Bu çaba ister sokaklarda pankartlarla, ister bir tartışma ortamında cümlelerle verilmiş olsun, gayesinden asla şaşmaz. 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü, yapacağımız birkaç tanımlamadan çok daha fazlasını tabir etmektedir. Yer aldığı toplumun işleyişinde kelam sahibi olmak ve oy kullanmak istediği için savaşan bayanların yerini işyerinde verdiği emeğin karşılığını almak için çaba eden bayanlar almıştır. Figürler, maksatlar değişse de gayret daima birebirdir. Günümüzde 8 Mart Günü ülkemizde her yıl kutlanmaktadır. Dışarıdan bakıldığında toplumdaki farkındalık artmış üzere görünmektedir. Lakin gösterilen ve gerçekte olan her vakit birebir mıdır? Örneğin bayan hem anne olmak hem de bir iş bayanı olarak mesleğinde ilerlemek istediğinde önüne birçok kurumsal mahzur çıkar. Bayan, hava karardıktan sonra konutuna gitmek istediğinde yürürken içinde daima bir kaygı ve kaygı taşır. Bayan, toplumun “erkek mesleği” olarak nitelendirdiği bir mesleğe ilgi duyar, ilerlerken her adımında daha büyük bir önyargı önüne çıkar. Bu örnekler günümüzde bayanların sıklıkla deneyimlediği meselelerden sadece bazılarıdır ve hala katedilmesi gereken değerli yollar olduğunu bizlere göstermektedir.
Gerek yıllarca süren eğitimler sonrasında büyük bir şirkette yöneticilik yapan bayan, gerek konutta yaptığı patikleri kermeste satan bayan gerekse bir canlıya annelik yapan bayan “emekçi kadın” kavramının naçizane örneklerini oluşturur. Hali hazırda sahip olmanız gereken haklar için olumsuz getirilerine karşın savaşabilmek ve “toplumsal cinsiyet rolleri” kutusunda hapsolmamak için gerekli anahtarın içinizde olduğunu fark etmek, yıllarca bu yolda çaba vermiş ve hala uğraşa devam eden bayanlara dayanak olmak demektir. Unutmayalım ki hiçbir çiçek buketi bu takviyenin yerini tutamaz.