Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Tıp tarihi nedir, Tıp tarihi hakkında veri, Tıp bilimi, tıp bilimi nedir
Tıp, sağlık bilimleri dalı İnsan sağlığının sürdürülmesi ya da bozulan sağlığın yeniden düzeltilmesi için uğraşan, hastalıklara tanı atama, hastalıkları sağaltma (çare etme), ve hastalık ve yaralanmalardan korumaya yönelik çalışmalarda yer alan çoğu daha aşağı bilim dalından oluşan bilimsel disiplinlerin şemsiye adıdır Ayrıca bir data alanı – cisim sistemlerinin ve bunların hastalıklarının ve tedavilerinin bilimi – ayrıca de bu bilginin uygulandığı meslektir
Tıp için kullanılan bir başka sözcük de, bugün eskimiş olan, tababettir MerriamWebster tıbbı şöyle tanımlamıştır:
“Sağlığın korunması ve hastalığın giderilmesi, yatıştırılması veya önlenmesi ile ilgilenen bilim ve sanat (dalı)
Çoğunlukla “tıp; çağdaş (biyo)tıpta, tıbbi bakım, tıbbi profesyoneller (hekimler) ve öteki profesyoneller, örneğin hekim asistanları, hemşireler ve eczacılar, tamamen gerçekleşir Tarihi olarak, sadece tıp doktorasına sahip olan kişilerin tıbbı uyguladığı düşünülmüştür
Tıp birçok daha alçak dala sahip olduğu gibi, mesela kardiyoloji veya nöroloji, farklı alanları da beraberinde bulundurur, mesela ulus sağlığı
Tıp sözcüğü bununla beraber veterinerlik için de kullanılır, zaman zaman bu dala veteriner tıp dendiği de olur Veterinerlik ırk dışındaki hayvan türlerinin sağlığıyla ilgilenen bilim dalıdır
Tıp Sistemleri
Tarih boyunca dünyanın ayrı yerlerinde öbür tıbbi sistemler ortaya atılmıştır Bugün modern biyotıp büyük oranda dünyanın her uygun etkili olan sistem olarak gözükse de, sosyal bilimciler tıbbi bir çoğulluk ve çoğulculuktan (tıbbî pluralizm – medical pluralism) söz etmektedir Çok eski kökene sahip Ayurvedik tıp, Geleneksel Çin tıbbı ve yarı kompleks tıbbi sistemlerin yanı sıra, kabilelerde rastlanan daha basit tıbbi sistemler de bugün varlığını, biyotıpla birlikte, sürdürmektedir Tıp sistemleri açısından çağdaş biyotıp lüzum karakteristikleri gerek gösterdiği yayılma nedeniyle önemlidir ara sıra Batı kaynaklı olduğu için bu tıbbi sistem ve geleneğe “Batı tıbbı (Western medicine) dendiği de olmuşsa, özellikle sosyal bilimciler kadar, bu terimin yerine “biyotıp teriminin kullanılması tercih edilir Bazen bu tıbbi gelenek için “bilimsel tıp ve “Hippokratik tıp deyimlerinin de kullanıldığı olur Batı ülkelerinde de, çağdaş zamanda varlığını sürdüren, bambaşka kaynaklara sahip, değişik tıbbi gelenekler de vardır, mesela naturapatik tıp gibi aynı zamanda Batı ’da çağdaş çağda her yerde varlığını hissettiren bu gibi geleneklerin birçoğunun bilimsel bir arka planı yoktur ve resmi anlamda durumları biyotıp kadar kesinleşmiş değildir
Tıp sistemlerine ve bu sistemlerin karakteristiklerine dair özellikle tıp bilimine dair sosyal çalışmalarda ve sosyaltıp disiplinlerinde (örneğin, tıbbî antropoloji ya da tıbbî sosyoloji gibi) yer verilir Bu çalışmalar tıp sistemlerinin karakteristiklerinin yanı sıra tıp sistemlerine genel bir görüntü ve sınıflandırma amacı da güder Mesela, ünlü tıbbi insanbilim uzmanı Allan Young tıp sistemlerini “içleyici tıp sistemleri (yani içeriye dönük) ve “dışlayıcı tıp sistemleri (yani dışa dönük) olarak ikiye ayırmış, içleyici tıp sistemleri rahatsızlık karşı vücudun içine dönen ve ilgisini buraya yönlendiren, dışlayıcı tıp sistemlerini ise hastalık karşısından vücudun dışına dönen ve cesetdışındaki çevreye ilgisini yönlendiren tıp sistemleri olarak tanımlamıştır(Young) İçleyici tıp sistemlerinin genellikle daha kompleks sosyal ve politik arka plana sahip topluluklarda zamanla ortaya çıktığını, asıl ilgisinin fizyolojik olduğunu belirtir Buna kadar ayurvedik tıp ya da çağdaş biyotıp içleyici tıp sistemlerine misal olarak verilebilir Young ’ın çalışmasına göre dışlayıcı tıp sistemlerine, nispeten daha kolay bir sosyal ve politik arka plana sahip topluluklarda rastlanır, esas ilgisi fizyolojik yok, etyolojiktir Bu sistemlere Gnau topluluğunun geleneksel tıp sistemi örnek olarak verilebilir
Tıp Tarihi
Birçok kültürde tıbbın birincil hali bitkilerin (Herbalizm) ve hayvani bazı unsurların şifa amaçlı kullanılmasına dayanmıştır Bu işlemler ve kavramlar genel olarak, farklılık gösteren bambaşka temellerde, ‘sihir ’ ile ilişkilendirilmişti Cansız nesnelerin de ruhları olduğuna inanılan canlıcılık, ruh kavramına odaklanan ve tanrı veya cet ruhları gibi kavramlara dayanan spiritüliast (ruhçu) yaklaşımlar, belirli bireylerin değişik gizemli güçlerle donanarak şifacı rolünü üstlendiği şamanizm gibi gelenekler bu alıcı ilişkilerin en sık rastlanan örneklerindendir aynı zamanda bu herif gelenekler ayrı olarak değil, bir bütün halinde, ve sırf tıbbî bir anlamda yok, tıbbı da içine alan fazla geniş bir inançkültürgelenek bağlamında topluluklarda yer alabilmekteydi
Her ne kadar ter toplumda tıp ya da tıbbî gelenekler ortaya çıkmış olsa da, sistemli bir biçimde gelişim belirten ve bir ‘iş ’ olmaya içten büyüyen tıp Darı, Hindistan, Çin, Yunanistan ve İran başta almak üzere ayrı bölgelerde ortaya çıkmıştır Tıbba gösterme, tıbbın uygulanışı ve tıbbın üzerine oturtulduğu kavramsal inşa her bölgede yoğun farklılıklar göstermektedir Bazı bölgelerde binlerce yıldır uygulanan tıp sistemleri bugün hâlâ biyotıbbın yanına kendine yer edinmektedir Bugünün en yaygın tıbbî sistemi olan çağdaş (biyo)tıp büyük oranda 18 yüzyılın sonlarında Avrupa bazlı olarak gelişmiştir 1900 ’lerin başında kliniksel tıbbın gelişiminin odağını yaratıcı ülkeler Birleşmiş Krallık ve Amerika Birleşmiş Devletleri olmuştur
Yakın zamanda ikinci bir başkalaşım ve gelişim evresinden geçen modern tıp, bugün çoğunlukla delilbazlı tıp (evidencebased medicine) olarak anılan akımla birlikte bilimsel metodu ve küresel veri bilimini kullanarak belirli bir konu hakkındaki bütün kanıtı toparlayıp bundan standart protokollerin geliştirilmesi siklet kazanmıştır Bu bağlamda özelikle ****analiz (****analysis) ve hedefi olmadan kontrollü deneyler (random controlled trial) önemlidir bununla beraber, delilbazlı tıbba da eleştiriler gelmiş bilhassa kullandığı metotların farklı alanlara yönlendirilmiş sınırlamaları ve muhtemel kavramsal hataları öne sürülmüştür; örneğin bir ****analizde yalnızca yayımlanmış makalelerin ‘kanıt ’ olarak masaya yatırılacağı bu nedenle negatif sonuçlar elde edilmiş, yani başarısızlığa uğramış, lakin dürüst bir sonuca ulaşabilmek için siklet taşıyabilecek yayımlanmamış makalelerin ‘delil ’ içerisinde yer almamasının yaratacağı sistemli hatalar gibi
Genetik ve moleküler biyolojideki gelişmeler sosyal açıdan tıpta bambaşka bir bakış açısının ve ayrı akımların oluşmasını sağlarken, meslekî olarak da tıpta öbür etkileşimlere yol açmıştır (Bkz: Tıp Bilimi ve Hekimlik Tarihi)
Tıp Mesleği (Hekimlik)
Eski kullanımlarıyla Tabip, Hekim, şimdiki kullanımıyla Hekimluk insanı en içten şekilde anlayarak, ona en zararsızca yararlıolmayı hedefleyen bir meslektir Doktor, bireye kendinden sonra en yakın olan, sırları haberdar olan ve koruyan yeminli kişidir Hekim hastalarının sağlığına kavuşması için ne gerekiyorsa yapar (Bkz Hipokrat Yemini)
Tıp Dalları
İçinde çoğu farklı disiplini barındırmasının yanı sıra, tıbbın meslekî uygulanışı sırasında çoğu farklı disiplinden profesyoneller birlikte çalışırlar; hemşireler, eczacılar, fizyoterapistler, diyetisyenler gibi bunun dışında her ne kadar öbür birer meslek olsalar da diş hekimliği (ya da bir başka deyişle dişçilik) ve psikoloji de tıbbî birer bölge olarak ele alınır
Aşağıdaki listelerde tıp mesleği içindeki, interdisipliner ya da tıbbî alan içerisinde sanılan bir takım dallar yer almaktadır Bu listede tüm disiplinler ve dallar yer almadığı gibi, açıklanmış disiplin ve dalların kendi içlerinde barındırdıkları altdallar da yer almamaktadır Hem her ülkede ve çağdaş tıbbın yerel geleneklerinde (örneğin millî tıp geleneklerinde) dallar arası ayrışma büyük farklılıklar gösterebilir
Diyagnostik Dallar
* Klinik laboratuar
* Patoloji
* Radyoloji
Klinik Disiplinler
* Pratisyen Hekimlik
* Aile hekimliği
* Anesteziyoloji
o Algoloji
o Reanimasyon
* Cildiye
* Acele servis hekimliği
* Dahiliye yani iç hastalıkları
o Geriatri
o Kardiyoloji
o Endokrinoloji
o Gastroenteroloji
o Hematoloji
o Enfeksiyon hastalıkları (İntaniye)
o Nefroloji
o Onkoloji
o Göğüs Hastalıkları (Pulmonoloji)
o Romatoloji
o İmmunoloji
* Nöroloji
* Nöroşirurji (Beyin Cerrahisi)
* Obstetri (doğum bilimi) ve jinekoloji (kadın doğum uzmanlığı)
* Çocuk Sağlığı (Pediyatri)
* Çocuk Cerrahisi
* Fizik tedavi ve rehabilitasyon
* Koruyucu hekimlik ya da koruyucu tıp
* Psikiyatri
* Cerrahi
* Radyasyon Onkolojisi
* Ortopedi
İnterdisipliner Alanlar ve Dallar
* Tıp Etiği
* Biyomedikal mühendislik
* Klinik farmakoloji
* Epidemiyoloji
* Evrimsel tıp
* Adli tıp
* Halk Sağlığı
* Medikal enformatik, tıbbî bilgisayar bilimi
* Nozoloji
* Farmakogenomik
* Spor hekimliği
* Sosyal Tıp
Tıbbi Incelemeler ve Tıp Eğitimi ile ilgili Dallar
* Fizyoloji
* Anatomi
* Biyokimya
* Biyofizik
* Tıp Eğitimi
* Tıbbi Biyoloji
* Tıp Tarihi
* Paylas
o Konuyu Paylaş
o Twitter
o Facebook ta Paylaş *
Tıp, sağlık bilimleri dalı İnsan sağlığının sürdürülmesi ya da bozulan sağlığın yeniden düzeltilmesi için uğraşan, hastalıklara tanı atama, hastalıkları sağaltma (çare etme), ve hastalık ve yaralanmalardan korumaya yönelik çalışmalarda yer alan çoğu daha aşağı bilim dalından oluşan bilimsel disiplinlerin şemsiye adıdır Ayrıca bir data alanı – cisim sistemlerinin ve bunların hastalıklarının ve tedavilerinin bilimi – ayrıca de bu bilginin uygulandığı meslektir
Tıp için kullanılan bir başka sözcük de, bugün eskimiş olan, tababettir MerriamWebster tıbbı şöyle tanımlamıştır:
“Sağlığın korunması ve hastalığın giderilmesi, yatıştırılması veya önlenmesi ile ilgilenen bilim ve sanat (dalı)
Çoğunlukla “tıp; çağdaş (biyo)tıpta, tıbbi bakım, tıbbi profesyoneller (hekimler) ve öteki profesyoneller, örneğin hekim asistanları, hemşireler ve eczacılar, tamamen gerçekleşir Tarihi olarak, sadece tıp doktorasına sahip olan kişilerin tıbbı uyguladığı düşünülmüştür
Tıp birçok daha alçak dala sahip olduğu gibi, mesela kardiyoloji veya nöroloji, farklı alanları da beraberinde bulundurur, mesela ulus sağlığı
Tıp sözcüğü bununla beraber veterinerlik için de kullanılır, zaman zaman bu dala veteriner tıp dendiği de olur Veterinerlik ırk dışındaki hayvan türlerinin sağlığıyla ilgilenen bilim dalıdır
Tıp Sistemleri
Tarih boyunca dünyanın ayrı yerlerinde öbür tıbbi sistemler ortaya atılmıştır Bugün modern biyotıp büyük oranda dünyanın her uygun etkili olan sistem olarak gözükse de, sosyal bilimciler tıbbi bir çoğulluk ve çoğulculuktan (tıbbî pluralizm – medical pluralism) söz etmektedir Çok eski kökene sahip Ayurvedik tıp, Geleneksel Çin tıbbı ve yarı kompleks tıbbi sistemlerin yanı sıra, kabilelerde rastlanan daha basit tıbbi sistemler de bugün varlığını, biyotıpla birlikte, sürdürmektedir Tıp sistemleri açısından çağdaş biyotıp lüzum karakteristikleri gerek gösterdiği yayılma nedeniyle önemlidir ara sıra Batı kaynaklı olduğu için bu tıbbi sistem ve geleneğe “Batı tıbbı (Western medicine) dendiği de olmuşsa, özellikle sosyal bilimciler kadar, bu terimin yerine “biyotıp teriminin kullanılması tercih edilir Bazen bu tıbbi gelenek için “bilimsel tıp ve “Hippokratik tıp deyimlerinin de kullanıldığı olur Batı ülkelerinde de, çağdaş zamanda varlığını sürdüren, bambaşka kaynaklara sahip, değişik tıbbi gelenekler de vardır, mesela naturapatik tıp gibi aynı zamanda Batı ’da çağdaş çağda her yerde varlığını hissettiren bu gibi geleneklerin birçoğunun bilimsel bir arka planı yoktur ve resmi anlamda durumları biyotıp kadar kesinleşmiş değildir
Tıp sistemlerine ve bu sistemlerin karakteristiklerine dair özellikle tıp bilimine dair sosyal çalışmalarda ve sosyaltıp disiplinlerinde (örneğin, tıbbî antropoloji ya da tıbbî sosyoloji gibi) yer verilir Bu çalışmalar tıp sistemlerinin karakteristiklerinin yanı sıra tıp sistemlerine genel bir görüntü ve sınıflandırma amacı da güder Mesela, ünlü tıbbi insanbilim uzmanı Allan Young tıp sistemlerini “içleyici tıp sistemleri (yani içeriye dönük) ve “dışlayıcı tıp sistemleri (yani dışa dönük) olarak ikiye ayırmış, içleyici tıp sistemleri rahatsızlık karşı vücudun içine dönen ve ilgisini buraya yönlendiren, dışlayıcı tıp sistemlerini ise hastalık karşısından vücudun dışına dönen ve cesetdışındaki çevreye ilgisini yönlendiren tıp sistemleri olarak tanımlamıştır(Young) İçleyici tıp sistemlerinin genellikle daha kompleks sosyal ve politik arka plana sahip topluluklarda zamanla ortaya çıktığını, asıl ilgisinin fizyolojik olduğunu belirtir Buna kadar ayurvedik tıp ya da çağdaş biyotıp içleyici tıp sistemlerine misal olarak verilebilir Young ’ın çalışmasına göre dışlayıcı tıp sistemlerine, nispeten daha kolay bir sosyal ve politik arka plana sahip topluluklarda rastlanır, esas ilgisi fizyolojik yok, etyolojiktir Bu sistemlere Gnau topluluğunun geleneksel tıp sistemi örnek olarak verilebilir
Tıp Tarihi
Birçok kültürde tıbbın birincil hali bitkilerin (Herbalizm) ve hayvani bazı unsurların şifa amaçlı kullanılmasına dayanmıştır Bu işlemler ve kavramlar genel olarak, farklılık gösteren bambaşka temellerde, ‘sihir ’ ile ilişkilendirilmişti Cansız nesnelerin de ruhları olduğuna inanılan canlıcılık, ruh kavramına odaklanan ve tanrı veya cet ruhları gibi kavramlara dayanan spiritüliast (ruhçu) yaklaşımlar, belirli bireylerin değişik gizemli güçlerle donanarak şifacı rolünü üstlendiği şamanizm gibi gelenekler bu alıcı ilişkilerin en sık rastlanan örneklerindendir aynı zamanda bu herif gelenekler ayrı olarak değil, bir bütün halinde, ve sırf tıbbî bir anlamda yok, tıbbı da içine alan fazla geniş bir inançkültürgelenek bağlamında topluluklarda yer alabilmekteydi
Her ne kadar ter toplumda tıp ya da tıbbî gelenekler ortaya çıkmış olsa da, sistemli bir biçimde gelişim belirten ve bir ‘iş ’ olmaya içten büyüyen tıp Darı, Hindistan, Çin, Yunanistan ve İran başta almak üzere ayrı bölgelerde ortaya çıkmıştır Tıbba gösterme, tıbbın uygulanışı ve tıbbın üzerine oturtulduğu kavramsal inşa her bölgede yoğun farklılıklar göstermektedir Bazı bölgelerde binlerce yıldır uygulanan tıp sistemleri bugün hâlâ biyotıbbın yanına kendine yer edinmektedir Bugünün en yaygın tıbbî sistemi olan çağdaş (biyo)tıp büyük oranda 18 yüzyılın sonlarında Avrupa bazlı olarak gelişmiştir 1900 ’lerin başında kliniksel tıbbın gelişiminin odağını yaratıcı ülkeler Birleşmiş Krallık ve Amerika Birleşmiş Devletleri olmuştur
Yakın zamanda ikinci bir başkalaşım ve gelişim evresinden geçen modern tıp, bugün çoğunlukla delilbazlı tıp (evidencebased medicine) olarak anılan akımla birlikte bilimsel metodu ve küresel veri bilimini kullanarak belirli bir konu hakkındaki bütün kanıtı toparlayıp bundan standart protokollerin geliştirilmesi siklet kazanmıştır Bu bağlamda özelikle ****analiz (****analysis) ve hedefi olmadan kontrollü deneyler (random controlled trial) önemlidir bununla beraber, delilbazlı tıbba da eleştiriler gelmiş bilhassa kullandığı metotların farklı alanlara yönlendirilmiş sınırlamaları ve muhtemel kavramsal hataları öne sürülmüştür; örneğin bir ****analizde yalnızca yayımlanmış makalelerin ‘kanıt ’ olarak masaya yatırılacağı bu nedenle negatif sonuçlar elde edilmiş, yani başarısızlığa uğramış, lakin dürüst bir sonuca ulaşabilmek için siklet taşıyabilecek yayımlanmamış makalelerin ‘delil ’ içerisinde yer almamasının yaratacağı sistemli hatalar gibi
Genetik ve moleküler biyolojideki gelişmeler sosyal açıdan tıpta bambaşka bir bakış açısının ve ayrı akımların oluşmasını sağlarken, meslekî olarak da tıpta öbür etkileşimlere yol açmıştır (Bkz: Tıp Bilimi ve Hekimlik Tarihi)
Tıp Mesleği (Hekimlik)
Eski kullanımlarıyla Tabip, Hekim, şimdiki kullanımıyla Hekimluk insanı en içten şekilde anlayarak, ona en zararsızca yararlıolmayı hedefleyen bir meslektir Doktor, bireye kendinden sonra en yakın olan, sırları haberdar olan ve koruyan yeminli kişidir Hekim hastalarının sağlığına kavuşması için ne gerekiyorsa yapar (Bkz Hipokrat Yemini)
Tıp Dalları
İçinde çoğu farklı disiplini barındırmasının yanı sıra, tıbbın meslekî uygulanışı sırasında çoğu farklı disiplinden profesyoneller birlikte çalışırlar; hemşireler, eczacılar, fizyoterapistler, diyetisyenler gibi bunun dışında her ne kadar öbür birer meslek olsalar da diş hekimliği (ya da bir başka deyişle dişçilik) ve psikoloji de tıbbî birer bölge olarak ele alınır
Aşağıdaki listelerde tıp mesleği içindeki, interdisipliner ya da tıbbî alan içerisinde sanılan bir takım dallar yer almaktadır Bu listede tüm disiplinler ve dallar yer almadığı gibi, açıklanmış disiplin ve dalların kendi içlerinde barındırdıkları altdallar da yer almamaktadır Hem her ülkede ve çağdaş tıbbın yerel geleneklerinde (örneğin millî tıp geleneklerinde) dallar arası ayrışma büyük farklılıklar gösterebilir
Diyagnostik Dallar
* Klinik laboratuar
* Patoloji
* Radyoloji
Klinik Disiplinler
* Pratisyen Hekimlik
* Aile hekimliği
* Anesteziyoloji
o Algoloji
o Reanimasyon
* Cildiye
* Acele servis hekimliği
* Dahiliye yani iç hastalıkları
o Geriatri
o Kardiyoloji
o Endokrinoloji
o Gastroenteroloji
o Hematoloji
o Enfeksiyon hastalıkları (İntaniye)
o Nefroloji
o Onkoloji
o Göğüs Hastalıkları (Pulmonoloji)
o Romatoloji
o İmmunoloji
* Nöroloji
* Nöroşirurji (Beyin Cerrahisi)
* Obstetri (doğum bilimi) ve jinekoloji (kadın doğum uzmanlığı)
* Çocuk Sağlığı (Pediyatri)
* Çocuk Cerrahisi
* Fizik tedavi ve rehabilitasyon
* Koruyucu hekimlik ya da koruyucu tıp
* Psikiyatri
* Cerrahi
* Radyasyon Onkolojisi
* Ortopedi
İnterdisipliner Alanlar ve Dallar
* Tıp Etiği
* Biyomedikal mühendislik
* Klinik farmakoloji
* Epidemiyoloji
* Evrimsel tıp
* Adli tıp
* Halk Sağlığı
* Medikal enformatik, tıbbî bilgisayar bilimi
* Nozoloji
* Farmakogenomik
* Spor hekimliği
* Sosyal Tıp
Tıbbi Incelemeler ve Tıp Eğitimi ile ilgili Dallar
* Fizyoloji
* Anatomi
* Biyokimya
* Biyofizik
* Tıp Eğitimi
* Tıbbi Biyoloji
* Tıp Tarihi
* Paylas
o Konuyu Paylaş
o Twitter
o Facebook ta Paylaş *
