THY’nin Hollanda’da düşen uçağıyla ilgili skandal iddia! Boeing’in hatası örtbas edildi

Gazete, uçağın, Hollandalı yetkililerin tez ettiği üzere pilot kusuru nedeniyle düşmediğini, kazada "riskli tasarım seçimlerinin ve yanlışlı güvenlik değerlendirmelerinin" de rolü olduğunu yazdı.

New York Times (NY Times) gazetesi, 2009’da Amsterdam Schiphol Havalimanı’na inerken yere çakılan Boeing 737-800 NG tipi Türk Hava Yolları (THY) uçağının, Hollandalı yetkililerin raporunda argüman edildiği üzere başlı başına pilot kusuru nedeniyle düşmediği, kazada “riskli tasarım seçimlerinin ve yanlışlı güvenlik değerlendirmelerinin” de rolü olduğunu yazdı.

Kaza raporunda Hollandalı yetkililerin, ABD’nin baskısıyla şirketin yanılgılarını gizlediği argüman edildi.

“ABD İSTEDİ HOLLANDA HASIR ALTI ETTİ”



NY Times haberinde, Boeing’in ve Amerika Birleşik Devletleri federal güvenlik yetkililerinin baskısıyla Hollandalı yetkililerin kazayı hasıraltı ettiği savunuldu. Haberde, gerekli düzenlemeler yapılmadığı için de bu kazadan sonra Endonezya ve Etiyopya uçaklarının düştüğüne dikkat çekti.

BBC'nin aktardığına nazaran, Mayıs 2010'da yayımlanan raporda kazanın temel nedeninin uçak üzerindeki iki yükseklik göstergesinin farklı pahalar göstermesi olarak açıklanmıştı.

Yaklaşma sırasında otopilotun bu yükseklik farklılığı nedeniyle uçağın suratını düşürdüğü ve pilotların bu durumu geç fark ederek vaktinde müdahale edemediği öne sürülmüştü.

Fakat New York Times'ın ulaştığı, kimileri daha evvelden bâtın olan bulgular, Türk Hava Yolları kazasıyla son kazalar ortasında benzerlikler olduğuna işaret ediyor. 

'Pilotlara haber verilmedi'

Hollanda Güvenlik Konseyi tarafından kazayı incelemek üzere görevlendirilen havacılık güvenliği uzmanı Dr. Sidney Dekker, 2009 ve son Max kazalarında uçakların tek bir sensörün, uçağın sistemlerini yanıltması nedeniyle düştüğünü lakin Boeing'in pilotlara bu sıkıntıya ait bilgi vermediğini söyledi. 



Evvelki kazaların 'uyarı' niteliğinde olduğunu fakat bunun ciddiye alınmadığını belirten Dekker, New York Times'ın ulaştığı raporunda Boeing'i sağlam olmayan açıklamalarla dikkatleri kendi 'tasarım kusurları' ve başka yanılgılarından uzaklaştırmaya çalışmakla suçladı.

Bu rapor kamuoyuna açıklanmadı. Dr. Dekker ve Hollanda Güvenlik Kurulu'nun bir sözcüsüne nazaran, Hollandalı yetkililer de raporu yayımlamaktan vazgeçti.

Sözcü, uzman raporlarını yayımlamanın sık rastlanan bir durum olmadığını ve bunun yalnızca şuranın kararı olduğunu savundu.

Heyetin kendi kaza raporunda da Amerikalıların devreye girmesiyle kimi kısımları sildiği ve eklemekler yaptığı kaydedildi. Gazeteye nazaran raporda Amerikalıların kazadaki pilot yanlışlarının gerektiği üzere vurgulanmadığı yolundaki tabirlerine yer verildi.

Federal Havacılık İdaresi'ne teknik danışmanlık yapan Ohio Eyalet Üniversitesi öğretim üyesi Prof. David Woods ise, "Türk Hava Yolları kazası herkesi uyandırmalıydı" dedi.

Bloomberg, geçen sene yayımladığı bir raporda, THY kazasıyla son Max kazası ortasında dikkat cazip benzerlikler olduğunu ortaya koymuştu. Örneğin Boeing'in yanlışlı tasarım kararı nedeniyle, son iki kazada uçaklarda ikişer sensör olmasına karşın sistem bilgisayarını, kusurlu tek bir sensör harekete geçirmişti. THY  kazasında ise yükseklik sensörü, öteki bir bilgisayarın inişten çabucak evvel uçağın suratını kesmesine yol açtı.

Gazeteye nazaran Boeing THY kazasından evvel sensörlerin bozulması halinde pilotların yanılgıyı çabucak fark ederek uçağın durmasını engelleyeceğini düşünüyordu. Son Max kazalarında olduğu üzere THY uçağının kılavuzunda da bu türlü bir bilgiye yer verilmedi.

'Yazılım güncellemesi THY uçağına uyumlu değildi'

Türk Hava Yolları kazasından sonra Amerikan Federal Havacılık Yönetimi, 737-800 NG (New Generation - Yeni Nesil) havayolu şirketlerine uçakların tek sensöre bağlı olmamalarını sağlayacak ve iki sensörden gelen verilen kıyaslanacağı bir yazılım güncellemesi yapmaları zorunluluğunu getirdi.



Boeing 2006'da yeni uçaklar için opsiyonel olarak bir yazılım teminatı geliştirmişti. Ancak gazeteye nazaran bu güncelleme daha eski model uçaklara uygun değildi ve kaza sonrasına kadar eski model 737-800'lere uyumlu bir güncelleme yapılmadı.

Düşen THY uçağı 2002 üretimiydi.

Hollandalı uzmanlar raporlarında evvel Boeing'in eski uçaklara hiçbir alternatif sunmadığına dikkat çekti. Lakin raporun taslağını gören Amerikalı yetkililer, buna itiraz etti. Raporun ek kısmında yazılım modifikasyonunun gerekli olmadığı zira rastgele bir riskin bulunmadığı öne sürüldü.

Bunun üzerine Hollandalı yetkililer rapordan bu ifadeyi çıkarmakla birlikte Boeing'i sensör sorunu konusunda pilotları uyarmak için fazla gayret harcamamakla suçladı.

Boeing kazaları

Boeing 737-800 tipi THY İstanbul-Amsterdam seferini yapan yolcu uçağı, 2009'da Schiphol Havaalanı'na iniş yaparken tarlaya düşmüş, kazada 9 kişi hayatını kaybetmişti.

Endonezya'da Lion Hava Yollarına ilişkin "JT 610" sefer sayılı Boeing 737 Max 8 tipi uçak, 29 Ekim 2018'de, Cakarta'dan Sumatra Adası'ndaki Pangkal Pinang kentine gitmek üzere havalandıktan kısa müddet sonra denize düşmüştü. 189 kişinin hayatını yitirdiği kaza, bu tip uçakların birinci kazası olarak tarihe geçmişti.



Etiyopya Hava Yollarına ilişkin Boeing 737 Max 8 tipi yolcu uçağı da 10 Mart 2019'da Addis Ababa'dan Kenya'nın başşehri Nairobi'ye gitmek için havalandıktan kısa mühlet sonra düşmüş, uçaktaki 157 kişi hayatını kaybetmişti. 

NE OLMUŞTU?

25 Şubat 2009’da düşen uçakta 3’ü pilot, 1’i kabin memuru ve 5’i yolcu olmak üzere toplam dokuz kişi hayatını kaybetmiş, 50 kişi de yaralanmıştı.

Mayıs 2010’da yayımlanan raporda kazanın temel nedeninin uçak üzerindeki iki yükseklik göstergesinin farklı kıymetler göstermesi olarak açıklanmıştı.

Yaklaşma sırasında otopilotun bu yükseklik farklılığı nedeniyle uçağın suratını düşürdüğü ve pilotların bu durumu geç fark ederek vaktinde müdahale edemediği öne sürülmüştü.