Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Tekalifi orfiye nedir
devletin daimi ve fevkalade giderleri icin hukumdarın iradesiyle toplanan vergiler Orfi vergilerden maksat, şer’i olmayan vergiler demek değildir Cunku şer’i olculere aykırı olmayan vergiler de İslam hukUkunun şumUlune girer İslamiyet, devlet başkanına luzUmunda vergi koyma selahiyeti de vermiştir Halkın imkanları nispetinde alınan tekalifi orfiye iki kısımda mutalaa edilir:
1 Tekalifi aniyye: Harp ve aniden ortaya cıkan, buyuk masraflar isteyen kamu hizmetlerini ifa edebilmek icin konan vergilerdir Avarızı aniye veya sadece avarız da denir
Başlangıcta savaş masraflarını karşılamak icin konan bu vergiler, 17 yuzyıl sonlarından itibaren normal vergiler haline gelmiştir Avarız vergileri butce gelirlerinin % 1020’sini teşkil ediyordu Tekalifi aniye; SUriye, Bağdat, Girit ve Yemen gibi eyaletlerin dışındaki eyaletlerin halkından alınırdı Her sene vali, voyvoda ve kadılar vasıtasıyla, senede iki taksitle alınmak uzere tevzi defterleri tanzim edilirdi Bu defterler şer’iyye sicilleri arasında saklanırdı Avarız gelirleri, maliye teşkilatının mevkufat kalemi tarafından teftiş edilirdi Avarız vergisi alınan kimseler koyde toprağa, şehirde ise daimi bir işe sahiptiler Asker, din ve devlete faydalı mali ve bedeni hizmetlerde bulunanlarla, calışamayacak durumda olanlar avarız vergilerinden muaf idiler
Avarız vergisi cok ceşitli olup, bazıları şunlardır:
a) İmdadiyyei seferiyye: Harp sırasında hazinenin (beytulmalın) durumu musait olmadığı zaman, orduya maddi destek icin halktan alınan vergidir Miktarı fermanla bildirilirdi Tanzimatla birlikte normal vergiye cevrilmiştir
b) İmdadiyyei hadariyye: İhtiyat sebebiyle sulh zamanlarında alınan vergi olup, RUzı hızır ve RUzı kasım olmak uzere iki taksitte alınırdı
c) İanei cihadiyye: Muharebe sırasında gecici olarak toplanıp, İmdadiyei seferiyeden farklı olarak doğrudan merkeze gonderilir, kaza ve sancaklara merkezden dağıtılırdı
d) NuzUl bedeli: Coğunlukla ulkenin savaş alanına yakın veya ordunun gececeği yol uzerindeki konaklara komşu bolgeler icin ayni; bu bolgeler dışındaki yerler icin ise nakdi bir mukellefiyetti 1683’ten sonra ağır savaş şartları sebebiyle devamlı toplanan bir vergi haline gelmiştir
e) Sursat bedeli: Reayanın, ihtiyac halinde, askeri birliklere; yem, yiyecek maddesi ve yakacağın tespit edilen fiyat uzerinden satılmasıdır Arpa, saman, un, koyun, et, yağ, bal ve odun bu şekilde bedeli tespit edilen maddeler arasındadır Sursat, hukUki bakımdan sozleşmeye dayanan bir mukellefiyetti Sursat bedeli zaman zaman toplanırdı 1683’ten sonra ağır savaş şartları sebebiyle nakden toplanmasına karar verildi
f) İştira (satın alma) bedeli: Devlet, ordu icin gerekli zahireyi nuzUl ve sursat yoluyla temin edemeyince, bu acığı zahire satın alma yoluyla kapatmaya calışırdı Her kazanın iştira yoluyla teslim edeceği, zahirenin miktarı, onceden kazalara bildirilir, bu sUretle bir mukellefiyet halini alırdı İştirada fiyat piyasa fiyatı olup, halk bu fiyattan devletin istediği kadar zahire ve erzağı satmakla yukumluydu
g) Diğer avarız vergileri: Ayrı ayrı isimlerle sayıları, yuze kadar ulaşır Boğazlardan gecen gemilerden alınan izni sefine, konak masrafı, kurekci bedeli, muafiyet bedeli, kereste bedeli, yol resmi bunlardan bazılarıdır Dine uygun olmayarak alınan bazı avarız vergileri icin zaman zaman bu husUsu belirten fermanlar gonderilirdi
2 RusUmı orfiyye (orfi vergiler): Devletin idari hukum mercilerinin (organlarının) ifa ettikleri, icra ve hukum vazifeleri karşılığında halktan aldıkları vergilerdir İcra (yurutme) ve hukum (yargı) mercileri olan beylerbeyi, sancakbeyi, subaşı, sipahi ve kadılara ehli orf denirdi RusUmı orfiye, umUmiyetle hizmetleri karşılığı bunlara verilirdi Ancak istisnai olarak bu vergileri tamamen tımar sahibinin alacağı kabul edilebilirdi Bu ceşit tımarlara serbest tımarlar denir
RusUmı orfiyenin bazıları şunlardır:
a) Badı heva: Kanunnamelerdeki tarifi şoyledir: Tapu tahrir defterlerinde kaydolunan resmi arUs, resmi curmi cinayet, ciftlik tapusu, ev tapusu ve bir tımar arazisine haricten gelip kışlayanlardan alınan tutun resmidir
devletin daimi ve fevkalade giderleri icin hukumdarın iradesiyle toplanan vergiler Orfi vergilerden maksat, şer’i olmayan vergiler demek değildir Cunku şer’i olculere aykırı olmayan vergiler de İslam hukUkunun şumUlune girer İslamiyet, devlet başkanına luzUmunda vergi koyma selahiyeti de vermiştir Halkın imkanları nispetinde alınan tekalifi orfiye iki kısımda mutalaa edilir:
1 Tekalifi aniyye: Harp ve aniden ortaya cıkan, buyuk masraflar isteyen kamu hizmetlerini ifa edebilmek icin konan vergilerdir Avarızı aniye veya sadece avarız da denir
Başlangıcta savaş masraflarını karşılamak icin konan bu vergiler, 17 yuzyıl sonlarından itibaren normal vergiler haline gelmiştir Avarız vergileri butce gelirlerinin % 1020’sini teşkil ediyordu Tekalifi aniye; SUriye, Bağdat, Girit ve Yemen gibi eyaletlerin dışındaki eyaletlerin halkından alınırdı Her sene vali, voyvoda ve kadılar vasıtasıyla, senede iki taksitle alınmak uzere tevzi defterleri tanzim edilirdi Bu defterler şer’iyye sicilleri arasında saklanırdı Avarız gelirleri, maliye teşkilatının mevkufat kalemi tarafından teftiş edilirdi Avarız vergisi alınan kimseler koyde toprağa, şehirde ise daimi bir işe sahiptiler Asker, din ve devlete faydalı mali ve bedeni hizmetlerde bulunanlarla, calışamayacak durumda olanlar avarız vergilerinden muaf idiler
Avarız vergisi cok ceşitli olup, bazıları şunlardır:
a) İmdadiyyei seferiyye: Harp sırasında hazinenin (beytulmalın) durumu musait olmadığı zaman, orduya maddi destek icin halktan alınan vergidir Miktarı fermanla bildirilirdi Tanzimatla birlikte normal vergiye cevrilmiştir
b) İmdadiyyei hadariyye: İhtiyat sebebiyle sulh zamanlarında alınan vergi olup, RUzı hızır ve RUzı kasım olmak uzere iki taksitte alınırdı
c) İanei cihadiyye: Muharebe sırasında gecici olarak toplanıp, İmdadiyei seferiyeden farklı olarak doğrudan merkeze gonderilir, kaza ve sancaklara merkezden dağıtılırdı
d) NuzUl bedeli: Coğunlukla ulkenin savaş alanına yakın veya ordunun gececeği yol uzerindeki konaklara komşu bolgeler icin ayni; bu bolgeler dışındaki yerler icin ise nakdi bir mukellefiyetti 1683’ten sonra ağır savaş şartları sebebiyle devamlı toplanan bir vergi haline gelmiştir
e) Sursat bedeli: Reayanın, ihtiyac halinde, askeri birliklere; yem, yiyecek maddesi ve yakacağın tespit edilen fiyat uzerinden satılmasıdır Arpa, saman, un, koyun, et, yağ, bal ve odun bu şekilde bedeli tespit edilen maddeler arasındadır Sursat, hukUki bakımdan sozleşmeye dayanan bir mukellefiyetti Sursat bedeli zaman zaman toplanırdı 1683’ten sonra ağır savaş şartları sebebiyle nakden toplanmasına karar verildi
f) İştira (satın alma) bedeli: Devlet, ordu icin gerekli zahireyi nuzUl ve sursat yoluyla temin edemeyince, bu acığı zahire satın alma yoluyla kapatmaya calışırdı Her kazanın iştira yoluyla teslim edeceği, zahirenin miktarı, onceden kazalara bildirilir, bu sUretle bir mukellefiyet halini alırdı İştirada fiyat piyasa fiyatı olup, halk bu fiyattan devletin istediği kadar zahire ve erzağı satmakla yukumluydu
g) Diğer avarız vergileri: Ayrı ayrı isimlerle sayıları, yuze kadar ulaşır Boğazlardan gecen gemilerden alınan izni sefine, konak masrafı, kurekci bedeli, muafiyet bedeli, kereste bedeli, yol resmi bunlardan bazılarıdır Dine uygun olmayarak alınan bazı avarız vergileri icin zaman zaman bu husUsu belirten fermanlar gonderilirdi
2 RusUmı orfiyye (orfi vergiler): Devletin idari hukum mercilerinin (organlarının) ifa ettikleri, icra ve hukum vazifeleri karşılığında halktan aldıkları vergilerdir İcra (yurutme) ve hukum (yargı) mercileri olan beylerbeyi, sancakbeyi, subaşı, sipahi ve kadılara ehli orf denirdi RusUmı orfiye, umUmiyetle hizmetleri karşılığı bunlara verilirdi Ancak istisnai olarak bu vergileri tamamen tımar sahibinin alacağı kabul edilebilirdi Bu ceşit tımarlara serbest tımarlar denir
RusUmı orfiyenin bazıları şunlardır:
a) Badı heva: Kanunnamelerdeki tarifi şoyledir: Tapu tahrir defterlerinde kaydolunan resmi arUs, resmi curmi cinayet, ciftlik tapusu, ev tapusu ve bir tımar arazisine haricten gelip kışlayanlardan alınan tutun resmidir
