Tarihin en büyük yolsuzluğu: 380 Bin insan hayatını kaybetti

Pekin ulaştığı birinci bulguları 15 gün gizlerken DSÖ bunu bilmesine karşın “İş birliği içindeyiz, sorun yok” açıklamaları yaptı. Rapora nazaran gerçekleri gizleyerek global salgına karşı çabada dünyaya pahalı iki hafta kaybettiren ‘organize örtbas’ 380 binden fazla insanın hayatına mal oldu.

Dünyayı aylardır tesiri altına alan, yüzbinlerce insanın hayatına mal olan, 6 milyondan fazla olaya yol açan, milyonlarcasını da işsiz bırakan Kovid-19 pandemisinde Çin’in büyük ihmali Dünya Sıhhat Örgütü’nün (DSÖ) basına sızan raporlarında açıkça ortaya çıktı. Associated Press (AP) ajansının haberleştirdiği rapor, DSÖ ile Pekin idaresi ortasında yaşananların perde ardını gözler önüne serdi.



DSÖ, salgının duyulmaya başladığı Ocak ayında Çin ile koordineli hareket ettiklerini söylese de, resmi açıklamaların gerisinde aslında tam karşıtının yaşandığı ortaya çıktı. Geçtiğimiz ocak ayında yani salgının başlarında DSÖ, Çin’e koronavirüse karşı süratli harekete geçtiği, virüsün genetik haritasını çarçabuk yayımladığı için tekraren teşekkür etti. Hatta Pekin’in çabası ile şeffaflığını “çok etkileyici ve sözlerin ötesinde” diye niteledi.

Lakin sahne gerisinde DSÖ yetkilileri Çin’e öfke doluydu. Zira Çin aslında virüsün genetik haritasını yayımlamayı bir haftadan fazla bir mühlet ertelemişti. Bu gecikmenin en değerli sebebi Çin kamu sıhhat sistemi içindeki rekabet ve sıkı data denetimiydi. Çin’de hükümete bağlı laboratuvarlar virüsün gen haritasını 2 Ocak’ta çıkardıkları halde fakat 11 Ocak’ta yayımladı. Ondan sonra bile Çin DSÖ’ye hastalar ve olaylarla ilgili detaylı bilgileri iletmeyi en az iki hafta geciktirdi.

AP tarafından ele geçirilen ses kayıtlarına nazaran DSÖ yetkilileri hala dünya kamuoyuna Çin’i övmeye devam ediyorlardı zira hükümetten daha fazla bilgi almak için dalkavukluğa başvurmak zorunda kalıyorlardı. Perde gerisinde ise Çin’in virüsün beşerler ortasında ne kadar tesirli yayıldığı ya da dünyanın geri kalanı için ne kadar risk oluşturduğu üzere mevzularda kâfi bilgi paylaşımı yapmadığından şikayet ediyorlardı.



Amerikan epidemiyolog Maria Van Kerkhove örgüt içi bir toplantıda bu durumu, “Çok taban bir bilgi üzerinden yürüyorduk. Bu da gerçek dürüst bir planlama yapmamızı engelliyordu” kelamlarıyla anlatıyor. DSÖ’nün Çin’deki üst seviye yetkilisi Dr. Gauden Galea ise bir diğer toplantıda, “Bize bilgileri Çin devlet televizyonunda yayınlanmadan 15 dakika evvel veriyorlar” diye yakınıyor. 

TRUMP’IN BASKISIYLA GÖZLER ÖRGÜTE ÇEVRİLDİ

DSÖ’nün Çin’e yönelik bu hali, ABD Lideri Donald Trump’ın “Çinli yetkililer, DSÖ’ye karşı bildirim yapma sorumluluklarını yerine getirmedi ve dünyayı yanlış yönlendirmesi için DSÖ’ye baskı uyguladı.” açıklamalarından sonra mercek altına alınmaya başladı. Trump örgütle bağları kopardı ve yaklaşık yıllık 450 milyon dolarlık yardımı durdurdu. Bu ortada Çin Devlet Lideri Xi Jinping ise gelecek iki yılda koronavirüsle savaş için 2 milyar dolar vaad ediyor ve DSÖ’ye hep bilgi verdiklerini savunuyordu. 

ÇİN İLE ABD ORTASINA SIKIŞMIŞLAR

Rapordan sızan bilgiler DSÖ’nün ortada sıkışmıs, bilgi için yalvaran bir örgüt olduğunu ortaya koyuyor. Her ne kadar memleketler arası yasalar ülkelerin DSÖ’ye bilgi vermesini mecburî kılsa da örgütün ne bunu zorlayacak bir gücü ne de salgınları çıktıkları ülkelerde bağımsızca soruşturacak bir imkanı var.



DSÖ ile ortaya çıkan kayıtlar gösteriyor ki DSÖ Çin’den en az bilgi alırken bunu kendi içinde zımnî tutmuş. Bununla birlikte örgüt taban de olsa Pekin’den bilgi alabilmek için onları dünya kamuoyu önünde taltif etmiş. Kayıtlara nazaran DSÖ grubu Çinli yetkilileri kızdırmadan  onlardan gen dizilimleri ve detaylı hasta datalarını almak için nasıl baskı yapabileceklerini tartışmışlar. Bunu yaparken Çinli bilim insanlarının da başının belaya girmemesinin yollarını aramışlar. 

GECİKMENİN ÇARPAN ETKİSİ ÇOK AĞIR OLMUŞ

Ocak ayının ikinci haftasında ise DSÖ Sıhhat Acil Durumları Programı’nın İcra Yöneticisi meslektaşlarına “artık vitesi yükseltme ve Çin’i daha fazla sıkıştırma zamanı” demiş. Zira gen haritasının gecikmesi virüsün öteki ülkelere yayıldığının farkına varılmasını ve sonuçta aşı’ ilaç ve test geliştirilmesini de geciktiriyordu. Hastalara dair ayrıntılı bilgi eksikliği virüsün ne kadar süratli yayıldığını belirlemeyi de imkansızlaştırdı.

Virüsün Çin’de genomunun çözüldüğü 2 Ocak ile DSÖ’nün global pandemi ilan ettiği 30 Ocak ortasında geçen vakitte salgın çarpan tesiriyle 100 ile 200 kat daha fazla beşere bulaşmış oldu. Virüs şu anda 6 milyondan fazla bireye bulaştığı ve 300 binden fazla can kaybı yaşandığı düşünüldüğünde gerçek sayı çok daha az olabilirdi.

Karar