Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Tanzimat Fermanı Osmanlıca
Osmanlıca Tanzimat Fermanı
Tanzimat Fermanı Osmanlıca Metni Orjinal
Tanzimât Fermânı
Gülhane Hattı Şerifî 3 Kasım 1839'da okunan Tanzimat Fermânı, Türk tarihinde demokratikleşmenin birincil somut adımıdır
Orjinal Osmanlıca metin
Cümleye malûm olduğu üzere Devleti Âliyemizin bidayeti zuhûrundan beru ahkâmı celîlei Kurâniye ve kavânîni şeriyyeye kemaliyle riayet olunduğundan saltanatı seniyemizin şiddet ve miknet ve biltümce tebaasının kolaylık ve memuriyeti rütbei gayete vâsıl olmuş iken yüz elli yıl vardır ki gavaili müteakibe ve esbâbı mütenevviaya mebni ne Şerî Şerife ve ne kavânîni münifeye inkiyat ve imtisal olunmamak hasebiyle evvelki baskı ve mamuriyet bilakis kuvvetsizlik ve fakre mubaddel olmuş ve halbuki kavânîni şeriyye tahtında idare olunmıyan memâlikin payidâr olamıyacağı vazıhâttan bulunmuş olup cülûsı hümâyûnumuz rûzı firûzundan beru efkârı hayriyet âsârı mülûkanemiz deha mücerret imarı memâliki Devleti Âliyemizin mevkii cografîsine ve arazii münbitesine ve halkın yetenek ve istidâtlarına nazaran esbâbı lâzimesine teşebbüs olunduğu halde beş on sene dahilinde biltevfikihi taâlâ suveri matlûba hâsıl olacağı zâhir olmağla avn ü inayeti Hazreti Bârîye itimâd ve imdâdı rûhaniyeti Cenabı Peygamberîye tevessül ve istinat birle bundan böyle Devleti Âliye ve memâliki mahrusâmızın hüsni idaresi zımnında bazı kavânîni cedîde vaz ve tesisi lâzım ve önemli görünerek işbu kavânîni mukteziyenin mevâddı esâsiyesi dahi emniyeti can ve mahfûziyeti ırz ve nâmus ve mal tâyini aidat ve asâkiri mukteziyenin sûreti celp ve müddeti istihdamı kaziyelerinden ibaret olup şöyle oysa dünyada candan ve ırz u nâmustan eazz bir şey olmadığından bir âdem anları tehlikede gördükçe hilkati zâtiye ve cibiliyeti fıtriyesinde hıyanete meyil olmasa bile muhafazai can ve nâmusu için kesinlikle bazı sûretlere teşebbüs edeceği ve bu zeka devlet ve memlekete mûzır olageldiği müsellem olduğu misillû bilakis can ve nâmusundan kesin olduğu halde deha sıdk ü istikâmetten ayrılmıyacağı ve işi ve gücü derhal devlet ve hizmetine hüsni hizmetten ibaret olacağı dahi bedihî ve zâhirdir ve güvenliki mal kaziyesinin fıkdanı halinde ise herkes ne devlet ve ne milletine ısınamayıp ve ne imarı mülke bakamayıp tekrar tekrar üzüntü ve ıztıraptan hâli olmadığı misillû aksi takdirinde yâni emvâl ve emlâkinden emniyeti kâmilesi olduğu halde deha hemencecik kendü işi ile ve tevsii dairei taayyüşiyle uğraşıp ve kendisinde gün be gün devlet ve ırk gayreti ve vatan muhabbeti artıp ana kadar hüsni harekete çalışacağı şüpheden azâdedir Ve tâyini ücret maddesi dahi çünkü bir devlet muhafazai memâliki için şüphesiz asker ve leşkere vesair masârifi mukteziyeye muhtaç olarak bu ise akçe ile yöneticilik olunacağına ve akçe dahi tebaanın vergisiyle hâsıl olacağına binâen bunun deha bir hüsni sûretine bakılmak ehem olup eğerçi mukaddemlerde vâridât zannolunmuş olan yedi vahit beliyyesinden lehülhamd memâliki mahrusâmız ahalisi bundan evvelce kurtulmuş ise de âlâtı tahribiyyeden olup hiçbir vakitte semerei nafiâsı görülmiyen iltizamât usûlü muzırrası elyevm câri olarak bu ise bir memleketin mesâlihi siyasiye ve umûrı mâliyesini bir âdemin yedi ihtiyarına ve şayet pençei cebr ü kahrına teslim seslenmek olarak ol zeka eğer zaten bir tamamen âdem değilse hemen kendi çıkarına bakıp cemi harekât ve sekenâtı gadir ve zulümden ibaret olmasıyla badezîn halk müziğii memâlikten her ferdin emlâk ve kudretine kadar bir aidati münasip tâyin olunarak kimseden ziyade şey alınamaması ve Devleti Âliyemizin berren ve bahren masârifi askeriye vesairesi zeka kavânîni icabiye ile tahdit ve tebyîn olunup başlıca tarafından icrâ olunması lâzimedendir ve asker maddesi dahi berminvali muharrer mevâddı mühimmeden olarak eğerçi muhafazai vatan için asker saptamak ahalinin farizei zimmeti ise de şimdiye değin câri olduğu vechile bir memleketin adedi nüfusı mevcûdiyesine bakılmıyarak kiminden rütbei tahammülünden ziyade ve kiminden eksik asker istenilmek hem nizâmsızlığı ve hem ziraat ve ticaret mevâddı nafiâsının ihlâlini mûcib olduğu misillû askerliğe gelenlerin ilânihayetül ömür istihdamları zeka füturu ve katı tenasülü müstelzim olmakta olmasiyle her memleketten lüzumu takdirinde talep olunacak neferâtı askeriye için bazı usûli hasene ve dört veyahut beş yıl müddet istihdam zımnında dahi bir tariki münavebe vaz ve tesis olunması icabı hâldendir
Velhâsıl bu kavânîni nizâmiye hâsıl olmadıkça tahsili kuvvet ve memuriyet ve asayiş ve istirahât olası olmayıp cümlesinin esâsı dahi mevâddı meşruhâdan ibaret olduğundan fîmâbad eshabı cünhanın dâvâları kavânîni şeriyye iktizasınca alenen bervechi tetkîk görülüp hükmolunmadıkça hiç kimse hakkında hafî ve celi idam ve tesmim muamelesi icrâsı câiz olmamak ve hiç kimse kadar diğerinin ırz ve nâmusuna tasallût vukû bulmamak ve cümbür cemaat emvâl ve emlâkine kemâli serbestiyetle mâlik ve mutasarrıf olarak asıl bir taraftan müdahale olunmamak ve firarda birinin töhmet ve kabahati vukûunda anın veresesi ol töhmet ve kabahatten beriüzzimme olacaklarından anın malını müsadere ile veresesi hukukı irsiyyelerinden mahrûm kılınmamak ve saltanatı seniyemizden olan ehli İslâm ve mileli saire bu müsaadâtı şâhânemize bilâistisna mazhar elde etmek üzere can ve ırz ve nâmus ve mülk maddelerinden hükmi şerî iktizasınca kâffei memâliki mahrusâmız ahalisine tarafı şâhânemizden güvenliki kâmile verilmiş ve diğer hususlara dahi ittifâkı ârâ ile karar verilmesi lâzım gelmiş olmakla Meclisi Ahkâmı Adliyye âzâsı dahil lüzumu mertebe tekris olunarak ve vükelâ ve ricâli Devleti Âliyemiz dahi bazı tâyin olunacak eyyamda orada içtima edecek ve cümlesi efkâr ve mütalâatını hiç çekinmeyip serbestçe söyliyerek işbu emniyeti can ve mal ve tâyini vergi hususlarına dair kavânîni mukteziye bir taraftan kararlaştırılıp ve tanzîmâtı askeriye maddesi dahi Bâbı Seraskerî Dârı Şûrâsında söyleşilip herbir kanûn karargîr oldukça ilâmaşallahu taâlâ düstûrülamel tutulmak üzere bâlası Hattı Hümâyûnumuz ile onaylama ve tevşih olunmak için tarafı Hümâyûnumuza arz olunsun ve işbu kavânîni şeriyye mücerret din ve devlet ve milleti ihya için vaz olunacak olduğundan cânibi Hümâyûnumuzdan hilâfına hareket vukû bulmıyacağına ahd ü misak olunup Hırkai Şerife odasında cemi ulemâ ve vükelâ hazır oldukları halde kasem billâh deha olunarak ulemâ ve vükelâ dahil tahlif olunacağından ana kadar ulemâ ve vüzerâdan velhâsıl her kim olur ise olsun kavânîni şeriyyeye muhalif hareket edenlerin kabahati sabitelerine göre tedibâtı lâyıklarının hiç rütbeye ve hatır ve gönüle bakılmıyarak icrâsı zımnında mahsûsen suç oluşturan kanûnnâmesi deha tanzîm ettirilsin ve tümce memurînin elhaletü hâzihi mikdarı vafi maaşları olarak olur ya hemen şimdi olmıyanları var ise onlar dahi tanzîm olunacağından şeran menfur olup harabiyeti mülkün sebebi âzâmı olan sus payı maddei kerihasının fîmâbâd ademi vukuu maddesinin dahi bir kanûnı kavi ile tekidine bakılsın
Ve keyfiyeti meşrûha usûli atikayı tümden tagyir ve tecdit çağırmak olacağından işbu iradei şâhânemiz Dersaâdet ve biltümce memâliki mahrusâmız ahalisine ilân ve iaşe olunacağı misillû düveli mütehabbe dahi bu usûlün inşallâhı Taâlâ ilelebed bekâsına şahid olmak üzere Dersaâdetimizde mukim bilcümle süferâya dahi resmen bildirilsin
Hemen Rabbimiz Taâlâ Hazretleri cümlemizi muvaffak buyursun ve bu kavânîni müessesenin hilâfına hareket edenler Allahı Taâla Hazretlerinin lânetine mazhar olsunlar ve ilelebed felâh bulmasınlar âmîn
*
Osmanlıca Tanzimat Fermanı
Tanzimat Fermanı Osmanlıca Metni Orjinal
Tanzimât Fermânı
Gülhane Hattı Şerifî 3 Kasım 1839'da okunan Tanzimat Fermânı, Türk tarihinde demokratikleşmenin birincil somut adımıdır
Orjinal Osmanlıca metin
Cümleye malûm olduğu üzere Devleti Âliyemizin bidayeti zuhûrundan beru ahkâmı celîlei Kurâniye ve kavânîni şeriyyeye kemaliyle riayet olunduğundan saltanatı seniyemizin şiddet ve miknet ve biltümce tebaasının kolaylık ve memuriyeti rütbei gayete vâsıl olmuş iken yüz elli yıl vardır ki gavaili müteakibe ve esbâbı mütenevviaya mebni ne Şerî Şerife ve ne kavânîni münifeye inkiyat ve imtisal olunmamak hasebiyle evvelki baskı ve mamuriyet bilakis kuvvetsizlik ve fakre mubaddel olmuş ve halbuki kavânîni şeriyye tahtında idare olunmıyan memâlikin payidâr olamıyacağı vazıhâttan bulunmuş olup cülûsı hümâyûnumuz rûzı firûzundan beru efkârı hayriyet âsârı mülûkanemiz deha mücerret imarı memâliki Devleti Âliyemizin mevkii cografîsine ve arazii münbitesine ve halkın yetenek ve istidâtlarına nazaran esbâbı lâzimesine teşebbüs olunduğu halde beş on sene dahilinde biltevfikihi taâlâ suveri matlûba hâsıl olacağı zâhir olmağla avn ü inayeti Hazreti Bârîye itimâd ve imdâdı rûhaniyeti Cenabı Peygamberîye tevessül ve istinat birle bundan böyle Devleti Âliye ve memâliki mahrusâmızın hüsni idaresi zımnında bazı kavânîni cedîde vaz ve tesisi lâzım ve önemli görünerek işbu kavânîni mukteziyenin mevâddı esâsiyesi dahi emniyeti can ve mahfûziyeti ırz ve nâmus ve mal tâyini aidat ve asâkiri mukteziyenin sûreti celp ve müddeti istihdamı kaziyelerinden ibaret olup şöyle oysa dünyada candan ve ırz u nâmustan eazz bir şey olmadığından bir âdem anları tehlikede gördükçe hilkati zâtiye ve cibiliyeti fıtriyesinde hıyanete meyil olmasa bile muhafazai can ve nâmusu için kesinlikle bazı sûretlere teşebbüs edeceği ve bu zeka devlet ve memlekete mûzır olageldiği müsellem olduğu misillû bilakis can ve nâmusundan kesin olduğu halde deha sıdk ü istikâmetten ayrılmıyacağı ve işi ve gücü derhal devlet ve hizmetine hüsni hizmetten ibaret olacağı dahi bedihî ve zâhirdir ve güvenliki mal kaziyesinin fıkdanı halinde ise herkes ne devlet ve ne milletine ısınamayıp ve ne imarı mülke bakamayıp tekrar tekrar üzüntü ve ıztıraptan hâli olmadığı misillû aksi takdirinde yâni emvâl ve emlâkinden emniyeti kâmilesi olduğu halde deha hemencecik kendü işi ile ve tevsii dairei taayyüşiyle uğraşıp ve kendisinde gün be gün devlet ve ırk gayreti ve vatan muhabbeti artıp ana kadar hüsni harekete çalışacağı şüpheden azâdedir Ve tâyini ücret maddesi dahi çünkü bir devlet muhafazai memâliki için şüphesiz asker ve leşkere vesair masârifi mukteziyeye muhtaç olarak bu ise akçe ile yöneticilik olunacağına ve akçe dahi tebaanın vergisiyle hâsıl olacağına binâen bunun deha bir hüsni sûretine bakılmak ehem olup eğerçi mukaddemlerde vâridât zannolunmuş olan yedi vahit beliyyesinden lehülhamd memâliki mahrusâmız ahalisi bundan evvelce kurtulmuş ise de âlâtı tahribiyyeden olup hiçbir vakitte semerei nafiâsı görülmiyen iltizamât usûlü muzırrası elyevm câri olarak bu ise bir memleketin mesâlihi siyasiye ve umûrı mâliyesini bir âdemin yedi ihtiyarına ve şayet pençei cebr ü kahrına teslim seslenmek olarak ol zeka eğer zaten bir tamamen âdem değilse hemen kendi çıkarına bakıp cemi harekât ve sekenâtı gadir ve zulümden ibaret olmasıyla badezîn halk müziğii memâlikten her ferdin emlâk ve kudretine kadar bir aidati münasip tâyin olunarak kimseden ziyade şey alınamaması ve Devleti Âliyemizin berren ve bahren masârifi askeriye vesairesi zeka kavânîni icabiye ile tahdit ve tebyîn olunup başlıca tarafından icrâ olunması lâzimedendir ve asker maddesi dahi berminvali muharrer mevâddı mühimmeden olarak eğerçi muhafazai vatan için asker saptamak ahalinin farizei zimmeti ise de şimdiye değin câri olduğu vechile bir memleketin adedi nüfusı mevcûdiyesine bakılmıyarak kiminden rütbei tahammülünden ziyade ve kiminden eksik asker istenilmek hem nizâmsızlığı ve hem ziraat ve ticaret mevâddı nafiâsının ihlâlini mûcib olduğu misillû askerliğe gelenlerin ilânihayetül ömür istihdamları zeka füturu ve katı tenasülü müstelzim olmakta olmasiyle her memleketten lüzumu takdirinde talep olunacak neferâtı askeriye için bazı usûli hasene ve dört veyahut beş yıl müddet istihdam zımnında dahi bir tariki münavebe vaz ve tesis olunması icabı hâldendir
Velhâsıl bu kavânîni nizâmiye hâsıl olmadıkça tahsili kuvvet ve memuriyet ve asayiş ve istirahât olası olmayıp cümlesinin esâsı dahi mevâddı meşruhâdan ibaret olduğundan fîmâbad eshabı cünhanın dâvâları kavânîni şeriyye iktizasınca alenen bervechi tetkîk görülüp hükmolunmadıkça hiç kimse hakkında hafî ve celi idam ve tesmim muamelesi icrâsı câiz olmamak ve hiç kimse kadar diğerinin ırz ve nâmusuna tasallût vukû bulmamak ve cümbür cemaat emvâl ve emlâkine kemâli serbestiyetle mâlik ve mutasarrıf olarak asıl bir taraftan müdahale olunmamak ve firarda birinin töhmet ve kabahati vukûunda anın veresesi ol töhmet ve kabahatten beriüzzimme olacaklarından anın malını müsadere ile veresesi hukukı irsiyyelerinden mahrûm kılınmamak ve saltanatı seniyemizden olan ehli İslâm ve mileli saire bu müsaadâtı şâhânemize bilâistisna mazhar elde etmek üzere can ve ırz ve nâmus ve mülk maddelerinden hükmi şerî iktizasınca kâffei memâliki mahrusâmız ahalisine tarafı şâhânemizden güvenliki kâmile verilmiş ve diğer hususlara dahi ittifâkı ârâ ile karar verilmesi lâzım gelmiş olmakla Meclisi Ahkâmı Adliyye âzâsı dahil lüzumu mertebe tekris olunarak ve vükelâ ve ricâli Devleti Âliyemiz dahi bazı tâyin olunacak eyyamda orada içtima edecek ve cümlesi efkâr ve mütalâatını hiç çekinmeyip serbestçe söyliyerek işbu emniyeti can ve mal ve tâyini vergi hususlarına dair kavânîni mukteziye bir taraftan kararlaştırılıp ve tanzîmâtı askeriye maddesi dahi Bâbı Seraskerî Dârı Şûrâsında söyleşilip herbir kanûn karargîr oldukça ilâmaşallahu taâlâ düstûrülamel tutulmak üzere bâlası Hattı Hümâyûnumuz ile onaylama ve tevşih olunmak için tarafı Hümâyûnumuza arz olunsun ve işbu kavânîni şeriyye mücerret din ve devlet ve milleti ihya için vaz olunacak olduğundan cânibi Hümâyûnumuzdan hilâfına hareket vukû bulmıyacağına ahd ü misak olunup Hırkai Şerife odasında cemi ulemâ ve vükelâ hazır oldukları halde kasem billâh deha olunarak ulemâ ve vükelâ dahil tahlif olunacağından ana kadar ulemâ ve vüzerâdan velhâsıl her kim olur ise olsun kavânîni şeriyyeye muhalif hareket edenlerin kabahati sabitelerine göre tedibâtı lâyıklarının hiç rütbeye ve hatır ve gönüle bakılmıyarak icrâsı zımnında mahsûsen suç oluşturan kanûnnâmesi deha tanzîm ettirilsin ve tümce memurînin elhaletü hâzihi mikdarı vafi maaşları olarak olur ya hemen şimdi olmıyanları var ise onlar dahi tanzîm olunacağından şeran menfur olup harabiyeti mülkün sebebi âzâmı olan sus payı maddei kerihasının fîmâbâd ademi vukuu maddesinin dahi bir kanûnı kavi ile tekidine bakılsın
Ve keyfiyeti meşrûha usûli atikayı tümden tagyir ve tecdit çağırmak olacağından işbu iradei şâhânemiz Dersaâdet ve biltümce memâliki mahrusâmız ahalisine ilân ve iaşe olunacağı misillû düveli mütehabbe dahi bu usûlün inşallâhı Taâlâ ilelebed bekâsına şahid olmak üzere Dersaâdetimizde mukim bilcümle süferâya dahi resmen bildirilsin
Hemen Rabbimiz Taâlâ Hazretleri cümlemizi muvaffak buyursun ve bu kavânîni müessesenin hilâfına hareket edenler Allahı Taâla Hazretlerinin lânetine mazhar olsunlar ve ilelebed felâh bulmasınlar âmîn
*
