T.C İnkılap Tarihi Ders Notları

TC İnkılap Tarihi ve Ataturkculuk Ders Notları
TC İnkılap Tarihi Ders Notlar ı

KURTULUŞ SAVAŞI

KUVAYI MİLLİYE HAREKETİ

Duşman işgalleri karşısında yurdun ceşitli yorelerinde ortaya cıkan milli direniş teşkilatlarına Kuvayı Milliye denirİlk direnişler, guney cephesinde Fransızlara karşı başlamıştırKuvayı Milliye, teşkilat olarak batıda Yunan işgallerine karşı ortaya cıkmıştır

İstanbul Hukumeti'nin işgaller karşısındaki caresizliği, Mondros Ateşkes Antlaşması ile orduların dağıtılması Kuvayı Milliye'nin ortaya cıkmasına neden olan etkenlerdir

1919'un Temmuz ve Ağustos aylarında yapılan Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinde Kuvayı Milliye'nin insani ve maddi yonden desteklenerek ortak bir cephe oluşturulması kararlaştırıldı ve boylece Batı Cephesi meydana geldi

Sivas Kongresi'nden sonra Ali Fuat Paşa ,duzenli orduların oluşturulmasından sonra da İsmet Paşa Batı Cephesi komutanlığına getirilmişlerdir

MUSTAFA KEMAL'İN SAMSUN'A CIKIŞI (19 Mayıs 1919)

IDunya Savaşı'nda Suriye'de gorev yapan Mustafa Kemal , Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası İstanbul'a geldiİstanbul'dan vatanın kurtuluşunu mumkun gormeyen Mustafa Kemal Anadolu'ya gecmeye karar verdi

Samsun ve cevresinde Turkler ile Rumlar arasındaki catışmaları onlemek isteyen İstanbul Hukumeti, Mustafa Kemal'i 9Ordu Mufettişi olarak gorevlendirdi

Mustafa Kemal,Doğu Anadolu'da sivil ve askeri kurumlara emretme yetkisini de alarak 16 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a hareket etti

Asıl amacı milli mucadeleyi başlatmak ve organize etmek olan Mustafa Kemal arkadaşlarıyla birlikte 19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun'a ayak bastı

Bu tarih ,Kurtuluş Savaşı'nın başlangıc tarihi olarak kabul edilir

HAVZA BİLDİRİSİ (28 Mayıs 1919)

MKemal,milli bilincin uyandırılması amacıyla yayınladığı bildiriyle,butun yurtta işgallerin protesto edilmesini ve mitingler tertiplenmesini istedi

AMASYA GENELGESİ (22 Haziran 1919)

MKemal ile Rauf Paşa,Ali Fuat Paşa ve Kazım Karabekir haberleşerek ortak bir genelge yayınladılar

Bu genelgenin maddeleri şunlardır:

Vatanın butunluğu ve milletin istiklali tehlikededir
İstanbul Hukumeti uzerine duşen vazifeyi yerine getirememektedir
Milletin istiklalini ,milletin azim ve kararı kurtaracaktır
Vatanın her turlu etki ve denetimden uzak bir bolgesinde (Sivas'ta) milli bir kurul toplanmalıdır
Her ilden milletin guvenini kazanmış uc kişi secilerek acele ve gizli olarak bu kurula gonderilmelidir

ONEMİ:

Kurtuluş Savaşı'nın sebebini ve yontemini acıklar
Kurtuluş Savaşı'nın resmen ilanıdır
Milli egemenlik yolunda ilk adımdır


NOT:Yetkilerini aştığı gerekcesiyle İstanbul'a geri cağırılan Mustafa Kemal,donmeyince gorevinden alındıMKemal, hem gorevinden, hem de askerlikten istifa ettiğini bildirdi(78 Temmuz 1919)

ERZURUM KONGRESİ (23 Temmuz 1919)

Doğu Anadolu Mudafaai Hukuk Cemiyeti tarafından Ermenilere karşı duzenlenen bu kongreye Mustafa Kemal de katılmış ve başkan olarak secilmiştir

Kongrede alınan kararlar şunlardır:

Milli sınırlar icinde vatan bir butundur bolunemez
Vatanın bağımsızlığını İstanbul Hukumeti sağlayamazsa gecici bir hukumet kurulacaktır
Manda ve himaye kabul edilemez
Milli iradeyi hakim, Kuvayı Milliye'yi etken kılmak esastır
Azınlıklara, milli butunluğu ve egemenliği zedeleyici ayrıcalıklar verilemez
Meclisin toplanmasına calışılacaktır

NOT:Kongre sonunda Temsil Heyetisecilmiş ve Mustafa Kemal heyet başkanı olmuştur

SİVAS KONGRESİ (411 Eylul 1919)

Yurdun her tarafından temsilcilerin katıldığı kongrede, Erzurum Kongresi kararları kabul edilmiştirManda meselesi uzun tartışmaların ardından reddedilmiştirButun cemiyetler, Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyetiadıyla birleştirilmiştir

Temsil Heyeti, sayıca genişletilmiş, yetkileri artırılmış ve başkanlığına yine Mustafa Kemal getirilmiştir

OSMANLI HUKUMETLERİ VE TEMSİL HEYETİ

Anadolu'da, işgallere karşı cıkanlar, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının etrafında bir araya geliyorlardıBu ilk tepkiler zamanla yerini direnişe ve mucadeleye bıraktıİstanbul Hukumetleri, Anadolu'da işgallere karşı cıkma eylemi olarak başlayan ve milli mucadele olarak adlandırılan bu hareketten rahatsız oldularİtilaf Devletleri'nin bu direnişe kızacağını ve tum yurdun da elden gideceğini savunan İstanbul Hukumetleri, işgalci devletlerin baskılarıyla mili mucadeleyi baltalamaya calışmışlardırBu hukumetlerden en fazla milli mucadele karşıtlığı yapan, Damat Ferit Paşa Hukumetidir

Anadolu'da ise Temsil Heyeti, milli bir hukumet gibi, TBMM acılana kadar gorevini yapmıştır

AMASYA GORUŞMELERİ (22 Ekim 1919)

Ali Rıza Paşa Hukumeti'nin temsilcisi, Bahriye Nazırı Salih Paşa ile Mustafa Kemal arasında Amasya'da yapılmıştırAşağıdaki şu konularda bir anlaşma sağlanmıştır:

Turk vatanının butunluğunun ve bağımsızlığının korunması
Musluman olmayan azınlıklara devletin birliğini bozacak ayrıcalıklar tanınmaması
Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk Cemiyeti'nin İstanbul Hukumeti'nce tanınması
Mebuslar Meclisi'nin Anadolu'da, guvenli bir yerde toplanması
İtilaf Devletleri'yle Osmanlı Devleti'nin barış amacıyla yapacağı konferansa Temsil Heyeti'nce de uygun gorulecek kişilerin gonderilmesi

İstanbul Hukumeti, anlaşma maddelerini benimsediği halde, meclisin Anadolu'da toplanmasını kabul etmedi

ONEMİ:İstanbul Hukumeti goruşmelere katılmakla Temsil Heyeti'nin varlığını tanımış oldu

TEMSİL HEYETİ'NİN ANKARA'YA GELİŞİ (27 Aralık 1919)

Mustafa Kemal ve Temsil Heyeti, yakın bir tarihte toplanacak olan Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin calışmalarını yakından takip edebilmek amacıyla Ankara'ya geldilerCoğrafi konumu, ulaşım ve haberleşme kolaylığı ile Batı Cephesi'ne yakın oluşu nedeniyle Ankara merkez olarak kabul edilmiştir

SON OSMANLI MEB'USAN MECLİSİ VE MİSAKI MİLLİ

Mustafa Kemal İstanbul'un işgal altında olması nedeniyle buradaki meclisin rahat calışamayacağını, sıhhatli kararlar alamayacağını, alınsa bile uygulanamayacağını soylemiştir

Başşehrin İstanbul olması, padişahın varlığı ve anayasa gereği meclis,12 Ocak 1920'de İstanbul'da toplandı

Kendisi İstanbul'a gidemeyen Mustafa Kemal, meclis başkanı secilmek ve Mudafaai Hukuk Grubu kurulmasını istediyse de bu mumkun olmadıOsmanlı meb'usları, kendi aralarında Felahı Vatan Grubu'nu oluşturdularBu grup, Misakı Milli adlı bir bildiri yayınlayarak bunu meclista ilan ettiler

MİSAKI MİLLİ KARARLARI

Turklerin coğunlukta olduğu yerler Turk vatanıdır
Halkının coğunluğu Arap olan ulkelerde ve vatandan koparılmak istenen Batı Trakya ve Doğu Anadolu'da kaderini tayin icin halk oylaması yapılmalıdır
Kapitulasyonlar kaldırılmalıdır
Azınlıklara, dışarıdaki Turklere verilen haklar kadar hak verilebilir
Guvenliği sağlanmak şartıyla boğazlar dunya ticaretine acılabilir

ONEMİ:

Misakı Milli,

milli mucadelenin hedefini,
vatanın sınırlarını ve
bağımsızlık esaslarını benimseyip gercekleştirmeye calışmıştır

İSTANBUL'UN İŞGALİ (16 Mart 1920)

Meclisin kendi yararlarına karar alacağını uman İtilaf Devletleri, Misakı Milli kararlarının geri alınması icin once Ali Rıza Paşa, sonra da Salih Paşa hukumetlerine baskı yaptılar

Bir sonuc alamayınca İstanbul'u resmen işgal ettiler, meclisi basarak, kimi milletvekillerini Malta'ya surduler

ONEMİ:

İstanbul'un işgali Mustafa Kemal'in haklılığını ortaya cıkardıKacabilen bir cok mebus, aydın komutan ve gazeteci Anadolu'ya gecti
TBMM'nin acılması icin ortam oluştu
MKemal, işgali protesto ederek yeni secimlerin yapılmasını istedi

TBMM'NİN ACILIŞI (23 Nisan 1920)

Yeni secimlere gidildiMeclis, yeni secilenler ve Osmanlı meclisinden kacabilenlerin katılmasıyla Ankara'da toplandıTBMM Turk milletini temsil ettiğini ve kendi ustunde guc kabul etmediğini tum dunyaya ilan etti

TBMM'YE KARŞI AYAKLANMALAR

TBMM 'ye karşı başgosteren ayaklanmalar dort grupta değerlendirilebilir

İngilizlerin desteğiyle İstanbul hukumetince cıkarılan ayaklanmalar: Kuvayı İnzibatiye (Halifelik Ordusu), Anzavur Ayaklanması
İstanbul hukumetinin desteklediği ayaklanmalar: Bolu, Duzce, Hendek, Afyon, Adapazarı, Konya, Yozgat ve Milli Aşireti ayaklanmaları
Kuvayı Milliye yanlısı olup sonradan ayaklanmalar: Ethem Bey, Demirci Mehmet Efe, Yoruk Ali Efe
Azınlık ayaklanmaları: Adana'da Ermeniler, Karadeniz'in doğusunda Rumlar, işgalci devletlerin yardımıyla kendi devletlerini kurmak icin ayaklandılar

NOT:Kışkırtma ile cıkan ayaklanmalarda din istismarı yapılmış, Kuvayı Milliye liderleri ise şahsi hırsları yuzunden ayaklanmışlardır

AYAKLANMALARA KARŞI TBMM'NİN ALDIĞI TEDBİRLER

İstanbul'daki Şeyhulislam Durrizade'nin fetvasına karşı Ankara muftusu Rıfat Borekci'den milli mucadelenin desteklenmesi yonunde fetva alındı
Hıyaneti Vataniye Kanunu cıkarıldı
İstiklal Mahkemeleri kuruldu
İstanbul'la tum ilişkiler kesildi

AYAKLANMALARIN SONUCLARI

İşgallerden kurtuluşun gecikmesine neden oldu
Kardeş kanı dokuldu
Duşman ilerleyişine fırsat tanınmış oldu
TBMM işgalleri bastırarak otoritesini kabul ettirdi

SEVR ANTLAŞMASI (10 Ağustos 1920)

Osmanlı Devleti'nin İtilaf Devletleri'yle imzalamış olduğu son antlaşmadırİtilaf Devletleri, kendi aralarındaki anlaşmazlıklar ve Turk Milletinin direnişi sebebiyle, diğer İttifak Devletleri'nden sonra Turklerle anlaşma yapmak zorunda kalmışlardırAntlaşma, Saltanat Şurası'nda goruşulmuş ve Damat Ferit Paşa hukumeti tarafından imzalanmıştır

ANTLAŞMA ŞARTLARI

Osmanlı ulkesi, İstanbul ile Anadolu'nun kucuk bir bolumunden ibaret olarak kalacaktıOsmanlı Devleti, eğer azınlıkların haklarını gozetmezse İstanbul da elinden alınacaktı
Boğazlar tum devletlere acık bulundurulacak ve uluslararası bir komisyon tarafından idare edilecekti
Doğu Anadolu'da iki yeni devlet kurulacaktı (Ermenistan ve Kurdistan)
İzmir ve cevresi ile Batı Trakya; Yunanistan'a,
Antalya ve Konya yoreleri ile İc Batı Anadolu; İtalya'ya,
Suriye,Adana,Malatya ve Sivas cevreleri; Fransa'ya,
Irak ve Arabistan İngiltere'ye verilecekti
Askerlik zorunlu olmayacak,asker sayısı azaltılacak ve orduda ağır silahlar bulundurulmayacaktı
Azınlıklara geniş haklar verilecek ve kapitulasyonlardan butun devletler yararlanacaklardı

TBMM'NİN ANTLAŞMAYA TEPKİSİ

TBMM antlaşmayı tanımadığını bildirdi
Antlaşmayı imzalayanları vatan haini ilan etti


DUZENLİ ORDULARIN KURULMASI

Kuruluş Sebepleri:

Kuvayı Milliye birlikleri her ne kadar Yunan orduları ile mucadele etse de, kesin zaferler elde ederek başarılı olamadı
Kuvayı Milliye birlikleri eğitimsiz ve disiplinsizdiİhtiyaclarını halkta zorla alma yoluna gitmiş ve halkın tepkisini cekmeye başlamıştı
Zafer, her yonden iyi donanımlı bir orduyla elde edilebilirdi

TBMM'nin acılışının ardından duzenli orduya geciş sureci hızlandıHaziran 1920'de Batı ve Doğu Cepesi Komutanlıkları kurulduKuvayı Milliye birlikleri de bu ordulara bağlandıDuzenli orduya katılmak istemeyen bazı Kuvayı Milliye yanlıları da ayaklandılarYunanlılara karşı başarılar elde ederek takdir toplayan Ethem Bey (Cerkez Etem), uzerine gelen duzenli ordu birliklerine direnmeden Yunanlılara sığındı

SAVAŞ DONEMİ

Kurtuluş Savaşı'nda Turk Ordusu, uc cephede savaştı
Doğu Cephesi'nde Ermenilerle,
Guney Cephesi'nde Fransızlarla,
Batı Cephesi'nde ise Yunanlılarla mucadele edildi


A) DOĞU CEPHESİ ve ERMENİ SORUNU

Ermeniler, yuzlerce yıl Turk hakimiyeti altında cok rahat bir hayat surduruyorlardıRusya, Fransa ve İngiltere'nin kışkırtmaları sonucu ayaklanmalar başladı1878 Berlin Antlaşması'na Ermenilerle ilgili maddeler konulunca Ermeni sorunu uluslararası bir sorun haline geldi

IDunya Savaşı'nda Ermeniler, Ruslarla birlikte hareket ederek Turk koylerine baskınlar duzenlediler ve bir cok yerde toplu katliamlar yaptılarBu nedenle Osmanlı Devleti, Turk ordusunu arkadan vuran ve bir cok masum insanı acımasızca olduren Ermenileri, o zamanlar ulke sınırları icerisinde bulunan Suriye'ye goc ettirdi(1915ErmeniTehciri)

IDunya Savaşı'nın bitiminde Kafkasya'nın guneyinde, başkenti Erivan olan bir Ermeni Devleti kurdularSınırlarını Doğu Anadolu'da da genişletmek amacıyla Turk topraklarına saldırdılar

Kazım Karabekir Paşa'nın Doğu Cephesi Komutanı olmasının ardından Ermeniler kısa surede Doğu Anadolu'dan cıkarıldılarErmenilerin isteğiyle, 2 Aralık 1920'de Gumru Antlaşması imzalandı Ermeniler Doğu Anadolu ile ilgili iddialarından vazgecerek Kars'ı Turkiye'ye bıraktılar

ONEMİ:TBMM'nin imzaladığı ilk antlaşmadırUluslararası alanda kazanılmış ilk siyasi başarıdır

B ) GUNEY CEPHESİ

Fransızlar ve onların destekledikleri Ermeniler, bolgede halka zulmetmeye başlayınca ilk direnişler patlak verdiKuvayı Milliye birliklerinin oluşturulmasının ardından yore halkı, Fransızları once Maraş'tan (12 Şubat 1920), sonra da Urfa'dan (11 Nisan 1920) kovduMaraş'ta Sutcu İmam, Antep'te ise Şahin Bey direnişin onder ve sembol kahramanları olduAntep bir yıl savunmadan sonra teslim olmak zorunda kaldı(9 Şubat 1921)

Sakarya Zaferi'nin kazanlmasından sonra Turk topraklarının işgal edilemeyeceğini anlayan Fransa cekilmek zorunda kaldı

C) BATI CEPHESİ

İngilizler, gizli anlaşmalarla Batı Anadolu'yu İtalya'ya vaad etmişlerdiAncak, Paris Konferan sı'nda bu topraklar, Yunanlılara verildiCunku, İngiltere, Batı Anadolu'da guclu bir İtalya gormek istemiyordu

Yunanlılar, Son Osmanlı Mebusan Meclisi'nin Misakı Milli'yi yayınlamasının ardından Sevri Turkler'e zorla kabul ettirmek icin Batı Anadolu'da ilerlemeye başladılarYunanlıların İzmir'i işgali uzerine ilk olarak Kuvayı Milliye birlikleri, daha sonra da duzenli ordu birlikleri mucadeleye giriştilerMilli mucadelenin kaderini belirleyen şiddetli savaşlar bu cephede yapıldı

Iİnonu Muharebesi (610 Ocak 1921)

TBMM'nin kurduğu duzenli ordu birliklerinin ilk zaferidirYunanlılar, ilerledikleri Batı Anadolu'dan geri cekilmek zorunda kaldılarSavaştan sonra Ethem Bey ( Cerkez Etem) birlikleri de dağıtıldı

Savaştaki başarısı nedeniyle , Turk milletinin TBMM'ye olan guveni arttıYunanlıların bozguna uğramaları İtilaf Devletleri'ni, şaşkına cevirmiş ve durumun goruşulmesi icin Londra'da bir konferans duzenlenmiştir

Londra Konferansı (21 Şubat12 Mart 1921)

Sevr Antlaşması'nı biraz hafifleterek kabul ettirmek isteyen İtilaf Devletleri'nin isteğiyle yapıldıİtilaf Devletleri, İstanbul Hukumetinin yanı sıra, TBMM Hukumeti de konferansa davet edildi

Konferansta, İstanbul Hukumeti temsilcisi Tevfik Paşa; Soz, milletin gercek temsilcilerinindirdiyerek sozu TBMM temsilcisi Bekir Sami Beye bıraktı
Bekir Sami Bey, Misakı Milli'yi dile getirdi
Bağımsızlıktan asla vazgecilmeyeceğini ifade etti

(Sonucta taraflar arasında bir anlaşma sağlanamadı)


ONEMİ:

TBMM İtilaf Devletleri'nce resmen tanınmış oldu
Misak Milli'yi tanıtma fırsatı doğdu
Bağımsızlık icin savaştan başka bir yolun olmadığı goruldu


Ankara Antlaşması (1 Mart 1921)

TBMMHukumetini ilk tanıyan islam ulkesi Afganistan olmuştur
Afganistan ile siyasi, ekonomik, askeri ve kulturel ilişkileri geliştirmeyi amaclar