Süt dişlerinde görülebilecek sorunlar

Bebeğiniz artık büyüdü ve süt dişleri çıkmaya başladı. Bu devirde merak edilen en değerli sorulardan biri de süt dişlerinin temizlenmesi gerekir mi ve nasıl temizleyebiliriz? Ya da süt dişleri neden bu kadar büyük ve ayrık duruyor? Yoksa nasıl olsa noktasına yenileri gelecek niyetiyle tahminen de bu soruların hiçbiri aklımıza bile gelmiyor mu?

Süt dişleri, değişken olmakla birlikte, ortalama 6.ayda ağızda görülmeye başlar ve bütün süt dişlerinin ağızda görülmesi 2,5–3 yaşını bulur. Bu mühlet içinde bebeğiniz ek besine geçmiş, velev artık sizin yediğiniz her şeyi yemeye başlamış olacaktır. Münasebetiyle tabi ki de süt dişlerinin fırçalanması gerekmektedir. Süt dişleri, olağan dişlere orantıyla daha çok organik unsur içerdiklerinden çürümeye daha yatkın olurlar, daha kolay ve süratli çürürler. Ayrıyeten evlatlar, çürüğün erken devrinde görülebilen soğuk-sıcak hassasiyeti ve hafif ağrı üzere sinyalleri devranında yorumlayamadıklarından, çürüğü gelgelelim dayanılamayacak kadar ağrıya sebep olduğunda fark ederler ve o devir da çok geç kalınmış olabilir.

Bebeğinizin ya da evladınızın dişleri çürüdüğünde, tıpkı yetişkinlerde de olabileceği üzere, ağrı olabilir. İleri vakalarda bu çürükler sebebiyle evladınızın yüzünde şişlikler olabilir. 4 yaş altı çocuklarda, muhabere ve itimat hislerinde zayıflık de varsa bir diş hekimine gidip tedavi olmak imkansız hale gelebilir. Ama değişmez bir gerçek vardır ki o da çürük diş kesinlikle tedavi edilmelidir. Nasıl olsa alanına yenileri gelecek diye düşünüp çürükleri görmezden gelmek yanlış olacaktır.

Süt dişleri bu devirde, yeni başlayan konuşma fonksiyonunda ses ve harflerin sahih çıkarılması tarafından, ayrıyeten görünüm, ısırma ve yeme fonksiyonları açısından çok değer taşır. Süt dişleri, mekanlarına gelecek olan kalıcı dişler için çenelerde bölge tutucu ve sürme tarafını belirleyici olarak da hizmet yapmaktadırlar. Bu nedenle, süt diş serisi periyodunda diş çekimi yapılması son deva olarak kıymetlendirilmesi gereken tedavi olmalıdır. Başkaca erken devirde yapılan süt dişi çekimleri beslenme bozukluklarına ve evlatta kilo kaybına yol açabilir. Bununla bir arada kalıcı dişerin sürme sıralarını değiştirebilmekte ve sahih biçimde yerleşmelerine handikap olabilmektedir.

Erken devirde ağızlarında diş çürüğü saptanan çocuklarda ehil ağız hijyeni sağlanamazsa, ileri yaşlarda mütemadi dişlenme periyodunda de çürük riskinin daha yüksek olduğu yapılan araştırmalarda tespit edilmiştir.

Tedavi edilmeyen süt dişi çürükleri; ağızda makûs koku, çiğneme zorluğu, beslenme bozukluğu ve estetik bakımdan lâtif olmayan bir imaja yol açar. Bu devirde tedavi edilmeyen diş bozuklukları, ileride diş çarpıklığı, çene gelişiminde bozukluk ve -romatizmadan kalp rahatsızlıklarına kadar- umumi sıhhat meselelerine yol açabilir. Bu nedenle süt dişlerindeki çürükler, "nasıl olsa mahalline yenileri gelecek" yanılgısına düşmeksizin kesinlikle tedavi edilmelidir.

Süt dişleri, daimi dişlere nazaran birtakım farklılıklar gösterir. Bu farklılıkları bilirsek, bir mesele olup olmadığını anlamak da kolaylaşacaktır. Süt dişleri umumide birbirlerinden ayrık bir halde dizilirler. Bu ayrık dizilim, evladınızın ileri de diş diziminde sorun olacağına işaret değildir. Süt dişlerinin ayrık dizilimi, yanlarına gelecek olan daha büyük daimi dişlere bölge sağlamak içindir. Daimi diş, süt dişinin rehberliğinde ağız içindeki konumunu bulacaktır. Rehberi olmayan bir daimi diş, olması gereken noktadan daha önde, geride ya da yanda çıkabilir. Bu da ileride çapraşıklık görülme ihtimalini arttırır.

Bilhassa alt ön kesimde, daimi kesici dişler, süt dişlerinin acilen gerisinden, lisan tarafından gelir. Bu imaj birinci bakışta daimi dişlerde çapraşıklık mı olacak acep diye düşündürebilir. Bu çok doğal bir süreçtir, şöyle ki alt kesici dişlerin sürme yanı öne akıllıcadır ve çene gelişimi devam ettikçe bu dişler de olması gereken noktaya gelecektir. Süt ve daimi dişlerin karışık olarak ağızda olduğu bu periyotta, sanki evladımın dişleri çapraşık mı olacak diye endişelenmek çok da hakikat değildir. Tabi ki bu usul kaygılarınızı, bir diş doktoruyla paylaşmak daha sahih olacaktır. Sonuçta, evladınızın dişleri ve çene kemikleri anasına ya da pederine benzeyecektir. Kendinizde gördüğünüz kimi meselelerin çocuğunuzda da ortaya çıkması yüksek ihtimaldir. Akıllıcası tertipli olarak bir diş doktoruna gitmek ve muhtemel sorunları erken yaşta tespit ederek yönlendirmek olacaktır.

Süt dişleri, daimi dişlere nazaran daha tombul ve kısa görünümlüdür. Bu görünüm, süt dişinin şimdi tam sürmediği izlenimine kapılmanıza sebep olabilir. Süt dişleri doğalında olan tombul ve kısa görünümlerinin yanı sıra, farklı yapılarından ötürü kolay aşındıkları için daha da kısalabilirler. Yetişkinlerde epeyce yaygın olarak görülen diş sıkma-gıcırdatma alışkanlıkları çocuklarda velev bebeklerde de epeyce sık görülmektedir. Önde alt ve üst çenede iki olmak üzere, yekunda 4 dişi olan 8 aylık bir bebek bile diş gıcırdatabilir. Bebeklerde ve çocuklarda diş gıcırdatma alışkanlıklarının, çok derin sebepleri olabileceği üzere, çok yalın ve fizyolojik sebepleri de olabilir.

Yetişkinlerde diş sıkma-gıcırdatma sebepleri arasında olan gerilim, bebek ve evlatlar için de beğenilen bir sebeptir. 8 aylık bir bebekte ek azığa geçiş süreci, kendini inançta hissettiği tek mekan olan göğüsten ayrılma yahut uyku düzensizliği bir bebek için gerilim sebebi olabilir. Daha evvel hiç görmediği nesneleri görmek, dokunmak ya da sesleri duymak bir bebeği endişelendirebilir. Bebek bu devirde esasen düzgün bir kapanış ya da kontakta olmayan dişlerini çok rahat gıcırdatabilir. Ebeveyn bu periyotta diş gıcırdatmanın çok anormal bir davranış olduğunu düşünüp endişelenebilir ve ölçüsüz reaksiyon verebilir. Çok reaksiyon vermek bebeğinizin daha çok güzeline gidebilir ve ilgi çekmek için diş gıcırdatma aksiyonunu bir alışkanlık haline getirebilir.

Çocuklarda diş sürmesi sırasında dişetinde oluşan ağırlık muhit dokulardaki sonları uyarabilir. Uyarılan sonlar çiğneme kaslarını çalıştırır ve istemsiz çene kasılmaları yani diş gıcırdatmaları görülebilir. Bu büsbütün fizyolojik bir hadisedir ve çok reaksiyon vermeden, evladın bu hareketten zevk almasını sağlamadan, bu alışkanlıktan vazgeçmesini beklemek yanlışsız olacaktır. Diş sürmeleri tamamlandığında bu alışkanlıktan vazgeçecektir.

Bunun dışında barsak parazitleri, alerji ve endokrin bozuklukları ve ehliyetsiz beslenme üzere faktörler de diş sıkma-gıcırdatmaya sebep olabilir.

Çocuklarda görülen diş dertlerinden biri de travmaya bağlı oluşan diş kırıklarıdır. Hayli hareketli oldukları bu periyotta, düşme ve çarpmalara bağlı olarak dişlerde kırık yahut lüksasyonlar (dişte sallanma-yükselme-hareketlilik) sıklıkla görülebilmektedir. Bu üzere durumlarda diş hekiminizden kesinlikle yardım almanızı tavsiye ederim.

Süt dişleri ve daimi dişlerin tıpkı periyotta ağız içinde bulunduğu bu devirler, karışık dişlenme devri olarak isimlendirilir. Karışık dişlenme periyodunda çene kemikleri ve dişler epeyce faaldir ve büyüme paternine ayak uydurmaya çalışırlar. Ancak artık özgürlüğünü ilan etmiş olan evladınız da nispeten faaldir ve dişlerine istemeden de olsa zarar verebilir. Diş sürmelerinde farklılıklar, çürükler, kırıklar, diş gıcırdatma, çapraşıklıklar, erken süt dişi çekimleri üzere faktörler evladınızın ömür uzunluğu kullanacağı daimi dişlerinin kaderini belirleyecektir. Binaenaleyh, bu devirde ebeveynler daha bilinçli olmalı, evladını gözlemlemeli ve tertipli olarak diş hekimi ziyaret edilmelidir.

Sağlıklı günler dilerim.

Uzm. Dt. Sevgen ERALP