Stres reaksiyonları stres yönetimi

Stres reaksiyonları stres yönetimi Stres Selye'nin (1974) ifadesiyle vücudumuzun herhangi bir talebe karşısında verdiği genel bir cevaptır Bu teşebbüs içinde, oluşabilecek talepler' strese neden olan olaylar olarak düşünülecek olursa, iki türde olaydan bahsedilebilir Birinci tipteki olaylar yüksek beyin fonksiyonlarını pas geçip dosdoğru stres reaksiyonunun oluşmasına niçin olabilirler Amfetamin, kafein ve nikotin gibi maddeler herhangi bir idrak gerektirmeden otomatik reaksiyon oluştururlar ama, bu nesil uyaranlar stresin biyojen nedenleri olarak adlandırılmaktadır (Everly, 1989) Öte Yandan psikososyal nedenler gerçekte olmuş veya hiç gerçekleşmemiş olaylardır Bu tipteki olaylar dolambaçlı yönden stres reaksiyonuna niçin olmaktadırlar Çünkü olayın kendisi değil nasıl algılandığı reaksiyonun esas sebebidir Tanımadığınız bir insanın ölümüne şahitlik etmek can sıkıcı fakat geçici bir şart olabilirken, benzer ölümün sizin yüzünüzden olduğu düşüncesi, üzüntünün fazla daha uzun süreli olmasını sağlayabilir Bahşedilen iki durumda da aynı vaka laf konusu iken, ikinci durumu muhakeme ediliş tarzı verilen reaksiyonun daha yoğun ve krorıik olmasını getirebilir Stresle uğraş konusunda işte bu yaşam olayları ve bunlara gösterme tarzı ön plana çıkmaktadır √ Gerginlik Reaksiyonları : Selye (1974), Genel Uyma Sendromu olarak tanımladığı strese aleyhinde tepkime verme sürecini Alarmdurumu ile başlatmaktadır Bu aşamada herhangi bir olayın meydana gelmesiyle homeostatik düzen bozulmaktadır Bu düzensizliğe demin hazırlanmış olunmadığından, bünye kısa bir süre alarm durumuna geçer ve tekrar denge durumuna gelebilmek için işlemler başlatır İkinci safha Dayanıklılıkolarak adlandırılmıştır İşleme giren savunma mekanizmaları meydana gelen olaya karşısında koyabilmek için enerji ve zor sağlarlar Bu yardım bir uçtan bir uca en basit anlamda kendimizi korumamıza yarayan savaş veya kaçreaksiyonu için zemin hazır olur Üretilen herhangi bir tavır sonrası durum hala dengeyi korkutma edici özelliğini gösteriyorsa üretilen davranış tekrarlanır veya değiştirilir Ama tüm çabalar sonucu tehdit ortadan kalkmıyorsa bünye üçüncü faz olan Tükenmedurumuna geçebilir, zira yeni bir davranış için zorunlu enerji rezervleri baki değildir Selye bünyenin laf edilen standart reaksiyonundan bahsederken Lazarus (1991 ) reaksiyonun verilip verilmeyeceğini, verilecekse ne çeşitlilik olacağının belirlendiği iki aşamalı bir psikolojik süreci vurgulamaktadır Birinci aşamada olayla karşılaşan kişi bunun amaçları ile ne dek ilgili olduğunu değerlendirir Olayla amaçlar arasında bir ilgi bulunmuyorsa bir reaksiyon verme gereği ortadan kalkar Oysa olay amaçlarla ilgili ise olumlu mu yahut negatif mu olduğu değerlendirilir Olumlu bir olayda yani amaca ulaşmayı kolaylaştırdığı algılanan olayda olumlu duygular ortaya çıkar Olumsuz değerlendirilen durumda ise ikinci aşamadaki değerleme sağlığın korunması ya da kaybedilmesi açısından ağırlık taşır Olumsuz olaya karşısında direnme ya da yok etme gücü olduğunu, bunu yapabilecek potansiyeli olduğu değerlendirmesini yapan bir kişi, meydana gelen olumsuz olay sonunda negatif duygular hissetmeyebilir Birinci bölümde açıklanan araştırmada ambulans personelinin artı stres hissetmediklerini belirtmesi bu faktöre ast olarak açıklanabilir Karşılaşacağı stresli durumları bilen, bunlarla karşılaşsa bile üstesinden gelebilmek için zorunlu eğitimle donanmış ve eğitimini beceriye dönüştürebilmiş bir kimse bundan böyle stresli durumla uğraş edebilme cesaretini ve gayretini gösterir √ Şahsiyet Yapısı ve Stres İlişkisi : Olaylara gösterme açısının geçmişte aynı olaylarda yaşanan tecrübeler sonunda kemikleştiği ve kişiliğin bir parçası olduğu düşünülebilir Emin bir tarzda çoğalan bir takım karakter yapılarının birçok süre kişiyi stresin negatif etkilerine yatkınlaştırabileceği bildirilmektedir Bunlar arasından mükemmeliyetçi karakter ve öğrenilmiş karamsarlık tipik örneklerdir Kendisi hakkında aralıksız çok iyi hüner ve sonuçlar bekleyen bir insan (mükemmelliyetçilik), yaşayacağı düş kırıklıkları sebebiyle negatif reaksiyonlar gösterebilir ya da meydana gelen olumsuz olaylar kişinin daima kendinden kaynaklanan sebeplere atfedilir ve olayların aralıksız bu şekilde süreceğine inancı (öğrenilmiş karamsarlık) buhran yaratabilir üstelik Kobasa (1979) tanımladığı mücadeleci kişilik yapısındaki stresle başa çıkmada etkin olabilen üç olumlu özellikten bahsetmektedir Bu özelliklerden ilki olayları bir korkutma olarak yok kendini geliştirebilme fırsatı olarak görebilmektir İnsanın sahip olduğu değerleri hayat boyu geliştirebilme potansiyeli vardır Bu potansiyelin varlığına inanan halk yeni ve tehditkar durumları kaçma ya da hostil davranışlar göstererek atlatmak yerine bu olayları mücadele gücü nispetinde yaşamayı ve yeniden benzer olayla karşılaşıldığında daha deneyimli olmayı yeğleyebilirler İkinci özellik meşgul olunan işin bir amaç ifade etmesidir İşin bir manâ ifade edebilmesi için daha önceden üretilmiş olan planlar içinde yer alması gerekir Dolayısıyla bu özelliğe sahip olan insan planları dahilinde ilerlemekte ve anlamlı bir meslek üstünde uğraş sarf eden ve bu onlarda olumlu hisler uyandırır Üçüncü nitelik ise içinde bulunulan şartların teftiş edilebileceğine ait inançtır Bu özellik birinci bölümde açıklanan araştırmada da desteklendiği gibi stresle mücadelede oldukça kayda değer rol oynamaktadır Gerginlik veren şart uğraş edilmedikçe hayatı kısıtlayan bir etmen olabilir Kısıtlılıklar amaçlara gem vurduğundan negatif duygular uyandırır Halbuki kişinin yaşadığı çevreye etki edebileceğini hissetmesi olumlu bir duygudur