Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
ŞİŞMANLIĞIN NEDENLERİ
Obezite, vücuda besinler ile alınan gücün, harcanan güçten ziyade olmasından kaynaklanan ve vücut yağ kütlesinin, yağsız vücut kütlesine orantıyla artması ile karakterize olan kronik bir hastalıktır. Başta kardiyovasküler ve endokrin sistem olmak üzere vücudun tüm organ ve sistemlerini etkileyerek çeşitli bozukluklara velev ölümlere yol açabilen değerli sıhhat meselesidir. Yerküre sıhhat örgütü (WHO) tarafından en riskli 10 illetten biri olarak kabul edilen obezitenin, yeniden birebir örgüt tarafından yürütülen son araştırmalarda kanserle yakın ilgisi olduğu belirlenmiştir.
Yerküre sıhhat örgütü donelerine nazaran, yerkürede 400 milyon üzerinde obez ve 1,6 milyar civarında hafif şişman birey bulunmaktadır. 2015 yılında bu nispetin sırasıyla 700 milyon ve 2,3 milyara ulaşacağı düşünülmektedir.
Şişmanlığın oluşumunda kalıtım ve çevresel faktörler temel nedendir.
Kalıtım: Vücut yükünün dengelenmesinde rol alan hormonal ve sinirsel faktörler kalıtımsaldır. Yeme davranışında tesirli olan kısa ve uzun periyotlu sinyaller, yağ hücrelerinin sayı, büyüklük ve vücudun belli kısımlarına dağılımı ile dinlenme metabolik suratı kalıtımla ilgilidir. Dinlenme metabolik suratı ve yağ oksidasyonunu denetleyen genlerdeki mutasyonlar ölçüsüz yük kazanımıyla sonuçlanır. Kalıtımın vücut kütle indeksine eği %33 civarındadır.
Bu doneler bize gösteriyor ki birtakım bireyler haddinden fazla yük kazanımına yatkındır.
Güç alımı ve harcamadaki dengesizlik: Şişmanlık güç alımının uzun vade harcanandan çok olması sonucu oluşur. Kuvvet alımının fazlalığı şiddetli yeme, daha çok yağlı ve şekerli besinleri tercih etme biçimindeki yeme davranışından kaynaklanır. Yemekten şiddetli zevk alan bireyler kuvvet alımlarını denetim etmekte güçlük çekerler.
Şişmanlamada en değerli faktör güç harcamasının düşüklüğüdür. İnsan vücudu hareketli ömrü gerektiren yapıdadır. İlkel insan hayat gereksinimlerini daha çok vücut gücüyle yaptığı faaliyetlerden sağlamaktaydı. Teknolojik gelişmeler vücut gücünün mekanına makineyi getirmiştir. Artık insan akşama kadar tarlada çalışma konumuna traktörde birkaç saat içinde işini bitirmekte yahut oturduğu mekandan düğmeye basarak makineleri çalıştırmaktadır. Bu değişimin sonucu fizikî aktivite için kuvvet harcaması düşerken, zenginleşme, enrji yoğunluğu yüksek besinlerin tüketimini arttırmaktadır.
Yük döngüsü: Şişman bireyler muayyen aralıklarla zayıflama diyeti uygular. Diyeti uygulayan birey makul yüke indikten sonra eski yeme sistemine geçtiğinde, yeitirdiği yükü daha kısa vadede geri kazanmaktadır. Kazanılan bu tartının yağ nispeti da yüksektir. Birey tekrar diyet yaptığında, yük kaybı daha güçlükle olmakta ve diyeti bıraktıktan sonra, yağ nispeti yüksek yükü daha kısa müddette almaktadır. Böylelikle tartı döngüsü uzun periyotta şişmanlığı arttırıcı faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum, mahsusen çok düşük güç ile kısa müddette zayıflayanlarda görülmektedir. Zayıflama diyeti ahir ulaşılan yükü korumak için bireyin diyete başlamadan evvel aldığı gücün %25 daha azını almaya itina göstermesi gerekmektedir. Çok düşük güçlü diyetlerde bu sağlanamadığından, tartı döngüsü bireyin daha da şişmanlamasına neden olmaktadır.
Kaynak: Diyet El Kitabı
Diyetisyen Gülşen Lükel
Obezite, vücuda besinler ile alınan gücün, harcanan güçten ziyade olmasından kaynaklanan ve vücut yağ kütlesinin, yağsız vücut kütlesine orantıyla artması ile karakterize olan kronik bir hastalıktır. Başta kardiyovasküler ve endokrin sistem olmak üzere vücudun tüm organ ve sistemlerini etkileyerek çeşitli bozukluklara velev ölümlere yol açabilen değerli sıhhat meselesidir. Yerküre sıhhat örgütü (WHO) tarafından en riskli 10 illetten biri olarak kabul edilen obezitenin, yeniden birebir örgüt tarafından yürütülen son araştırmalarda kanserle yakın ilgisi olduğu belirlenmiştir.
Yerküre sıhhat örgütü donelerine nazaran, yerkürede 400 milyon üzerinde obez ve 1,6 milyar civarında hafif şişman birey bulunmaktadır. 2015 yılında bu nispetin sırasıyla 700 milyon ve 2,3 milyara ulaşacağı düşünülmektedir.
Şişmanlığın oluşumunda kalıtım ve çevresel faktörler temel nedendir.
Kalıtım: Vücut yükünün dengelenmesinde rol alan hormonal ve sinirsel faktörler kalıtımsaldır. Yeme davranışında tesirli olan kısa ve uzun periyotlu sinyaller, yağ hücrelerinin sayı, büyüklük ve vücudun belli kısımlarına dağılımı ile dinlenme metabolik suratı kalıtımla ilgilidir. Dinlenme metabolik suratı ve yağ oksidasyonunu denetleyen genlerdeki mutasyonlar ölçüsüz yük kazanımıyla sonuçlanır. Kalıtımın vücut kütle indeksine eği %33 civarındadır.
Bu doneler bize gösteriyor ki birtakım bireyler haddinden fazla yük kazanımına yatkındır.
Güç alımı ve harcamadaki dengesizlik: Şişmanlık güç alımının uzun vade harcanandan çok olması sonucu oluşur. Kuvvet alımının fazlalığı şiddetli yeme, daha çok yağlı ve şekerli besinleri tercih etme biçimindeki yeme davranışından kaynaklanır. Yemekten şiddetli zevk alan bireyler kuvvet alımlarını denetim etmekte güçlük çekerler.
Şişmanlamada en değerli faktör güç harcamasının düşüklüğüdür. İnsan vücudu hareketli ömrü gerektiren yapıdadır. İlkel insan hayat gereksinimlerini daha çok vücut gücüyle yaptığı faaliyetlerden sağlamaktaydı. Teknolojik gelişmeler vücut gücünün mekanına makineyi getirmiştir. Artık insan akşama kadar tarlada çalışma konumuna traktörde birkaç saat içinde işini bitirmekte yahut oturduğu mekandan düğmeye basarak makineleri çalıştırmaktadır. Bu değişimin sonucu fizikî aktivite için kuvvet harcaması düşerken, zenginleşme, enrji yoğunluğu yüksek besinlerin tüketimini arttırmaktadır.
Yük döngüsü: Şişman bireyler muayyen aralıklarla zayıflama diyeti uygular. Diyeti uygulayan birey makul yüke indikten sonra eski yeme sistemine geçtiğinde, yeitirdiği yükü daha kısa vadede geri kazanmaktadır. Kazanılan bu tartının yağ nispeti da yüksektir. Birey tekrar diyet yaptığında, yük kaybı daha güçlükle olmakta ve diyeti bıraktıktan sonra, yağ nispeti yüksek yükü daha kısa müddette almaktadır. Böylelikle tartı döngüsü uzun periyotta şişmanlığı arttırıcı faktör olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum, mahsusen çok düşük güç ile kısa müddette zayıflayanlarda görülmektedir. Zayıflama diyeti ahir ulaşılan yükü korumak için bireyin diyete başlamadan evvel aldığı gücün %25 daha azını almaya itina göstermesi gerekmektedir. Çok düşük güçlü diyetlerde bu sağlanamadığından, tartı döngüsü bireyin daha da şişmanlamasına neden olmaktadır.
Kaynak: Diyet El Kitabı
Diyetisyen Gülşen Lükel
