Şili

Şili Şili Coğrafi Verileri Konum: Güney Amerika'nın güney kısmında, Güney Atlas Okyanusu ve Güney Pasifik Okyanusu kıyısında, Arjantin ile Peru aralarında yer almaktadır Coğrafi konumu: 30 00 Güney enlemi, 71 00 Batı boylamı Harita konumu: Güney Amerika Yüzölçümü: toplam: 756,950 km² kara: 748,800 km² su: 8,150 km² Sınır komşuları: toplam: 6,171 km sınır komşuları: Arjantin 5,150 km, Bolivya 861 km, Peru 160 km Kıyı şeridi: 6,435 km İklimi: Ilıman, kuzeyde çöl iklimi, orta kesimlerde Akdeniz iklimi, güneyde soğuk ve nemli bir iklim hakimdir Arazi yapısı: Kıyıda yüksek olmayan dağlar, orta kesimde bereketli vadiler, doğuda zorlu Andlar yer almaktadır Deniz seviyesinden yüksekliği: En daha alçak nokta: Pasifik Okyanusu 0 m en yüksek nokta: Nevado Ojos del Salado 6,880 m Doğal kaynakları: Bakır, kereste, demir yatakları, nitrat, ller, molibden, hidro şiddet Kullanılabilir topraklar: işlenebilir toprak arazi: %5 otlaklar: %18 ağaçlık arazi: %22 öteki: 55% (1993 verileri) Sulanan arazi: 12,650 km² (1993 verileri) Doğal afetler: depremler; aktif yanardağlar Nüfus Bilgileri Nüfus: 15,328,467 (Temmuz 2001 verileri) Yaş yapısı: 014 yaş: %2725 (erkek 2,135,755; kadın 2,041,552) 1564 yaş: %6539 (erkek 4,993,416; kadın 5,029,739) 65 yaş ve üzeri: % 736 (erkek 467,477; bayan 660,528) (2001 verileri) Nüfus çoğalma oranı: %113 (2001 verileri) Mülteci oranı: 0 mülteci1,000 nüfus (2001 tahmini) Bebek vefat oranı: 936 vefat1,000 doğan bebek (2001 tahmini) Sıradan yaşam süresi: toplam nüfus: 7594 sene erkek: 7263 yıl kadın: 7942 yıl (2001 verileri) Sıradan çocuk sayısı: 216 çocuk1 bayan (2001 tahmini) HIVAIDS hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %019 (1999 verileri) HIVAIDS hastalıkları taşıyan insan sayısı: 15,000 (1999 verileri) HIVAIDS hastalıklarından ölenler: 1,000 (1999 verileri) Kamu: Şilili Nüfusun ırksa dağılımı: Beyazlar ve beyaz Amerika yerlileri karışımı %95, Amerika yerlileri %3, öteki %2 Din: Roma Katolikleri %89, Protestanlar %11, Museviler ve öteki Dil: İspanyolca Okur yazan oranı: 15 yaş ve üzeri bilgiler toplam nüfus: %952 erkek: %954 kadın: %95 (1995 verileri) Yönetimi Ülke adı: Resmi bütün adı: Şili Cumhuriyeti kısa şekli : Şili Lokal tam adı: Republica de Chile lokal kısa şekli: Chile Idare Biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet Başkent: Santiago Yönetimsel bölmeler: 13 bölge; Aisen del General Carlos Ibanez del Campo, Antofagasta, Araucania, Atacama, BioBio, Coquimbo, Libertador General Bernardo O'Higgins, Los Lagos, Magallanes y de la Antartica Şilina, Maule, Metropolitan Bölgesi (Santiago), Tarapaca, Valparaiso Bağımsızlık günü: 18 Eylül 1810 (İspanya'dan) Milli bayram: Özgürlük günü, 18 Eylül (1810) Tüzük: 11 Eylül 1980 tarihinde ortaya konulmuştur 11 Mart 1981 tarihinde yürürlüğe girmiş, 30 Temmuz 1989, 1993, ve 1997 tarihlerinde değiştirilmiştir Aza olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: APEC (AsyaPasifik Idareli İşbirliği Forumu), CCC (Gümrük İşbirliği Konseyi), ECLAC (Birleşmiş Milletler Latin Amerika ve Karayipler Komisyonu), FAO (Tarım ve Gıda Örgütü), G11, G77, IADB (Amerika Bölgesi Yeniden Yapılanma Bankası), IAEA (Milletlerarası Atom Enerjisi Ajansı), IBRD (Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası), ICAO (Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü), ICC (Uluslararası Ticaret Odası), ICFTU (Milletlerarası Özgürlük Ticaret Birlikleri Konfederastonu), ICRM (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Hareketi), IDA (Uluslararası Kalkınma Birliği), IFAD (Uluslararası Tarımsal Yeniden Yapılanma Fonu), IFC (Uluslararası Finansman Kurumu), IFRCS (Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Toplulukları Federasyonu), IHO (Milletlerarası Hidrografi Örgütü), ILO (Uluslarası Alıştırma Örgütü), IMF (Milletlerarası Para Fonu), IMO (Milletlerarası Denizcilik Örgütü), Inmarsat (Milletlerarası Denizcilik Uydu Teşkilatı), Intelsat (Uluslararası Telekomünikasyon ve Uydu Örgütü), Interpol (Uluslararası Polis Teşkilatı), IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi), IOM (Uluslararası Göçmen Teşkilatı), ISO (Uluslararası Standartlar Örgütü), ITU (Uluslararası Haberleşme Birliği), LAES, LAIA (Latin Amerika Entegrasyon Birliği), Mercosur (Güney Amerika Ülkeleri Karşılıklı Pazarı), NAM, OAS (Amerika Devletleri Teşkilatı), OPANAL, OPCW (Kimyasal Silahları Yasaklama Organizasyonu), PCA (Daimi Hakemlik Mahkemesi), RG, UN (Birleşmiş Milletler), UNCTAD (Birleşik Milletler Ticaret ve Kalkınma Konferansı), UNESCO (EğitimBilim ve Kültür Örgütü), UNHCR (BM Mülteciler Yüksek Komiserliği), UNIDO (Endüstriyel Yeniden Yapılanma Örgütü), UNITAR (BM Eğitim Araştırma Enstitüsü), UNMIBH (BM Bosna Hersek Misyonu), UNMOGIP (BM Hint Pakistan Askeri Gözlem Grubu), UNTAET (BM Doğu Timor Geçiş Yönetimi), UNTSO (BM Mütareke Gözlem Örgütü), UNU, UPU (Dünya Posta Birliği), WCL (Dünya Emek Konfederasyonu), WFTU (Dünya Emekçi Sendikaları Federasyonu), WHO (Dünya Afiyet Örgütü), WIPO (Dünya Fikri Sahiplik Teşkilatı), WMO (Dünya Meteoroloji Örgütü), WToO (Dünya Turizm Örgütü), WTrO (Dünya Ticaret Örgütü) Idareli Göstergeler Ekonomiye genel gösterme: Şili, köklü ve başarılı bir hür piyasa ekonomisine sahiptir 1990 Mart ayından daha sonra ordudan ülkeyi devralan sivil hükümetler, ekonomide hükümetin rolünü kısmaya devam ederken sosyal programlar için ulus harcamaları önemini değiştirmiştir Gayri safi ulusal hasıladaki hakiki çoğaltma 19911997 aralarında %7 iken, 1998ICODEde bu oran global parasal krizler yüzünden yarıya düşmüştür Enflasyon ise 1998ICODEde son 60 senedeki en düşük oranı yakalamıştır ŞiliICODEnin yabancı kaynakları da keza güçlüdür; yabancı sermaye akışının beslediği kaynaklar, cari hesap açıklarından ve milli borçlardan daha fazladır 1994 MartICODEında başa geçen Cumhurbaşkanı FREI, ŞiliICODEnin eğitim sistemini ve tanıdık olmayan ihracat piyasasının geliştirilmesini idareli gündeminde birincil sıraya almıştır Şili ekonomisi hala bakır madenciliği, balık ve orman sektörlerine bağlıdır Ülkenin yıllık idareli büyüme oranının %5 olması, bu sektörler için verilen dünya fiyatları, süregelen tanıdık olmayan yatırım ve tutucu bir finansal pozisyon sağlayan hükümetin başarısından kaynaklanır 1996ICODEda Şili, Mercosur (Güney Amerika Ülkeleri Iki Taraflı Pazarı)`un karşılıklı bir üyesi olmuş ve Kanada ile bir özgürlük piyasa antlaşmasına katılmıştır GSYİH: Satınalma Gücü paritesi 1531 milyar $ (2000 verileri) GSYİH gerçek büyüme: 55% (2000 verileri) GSYİH sektörlere kadar: tarım: %8 endüstri: %38 hizmet: %54 (2000) Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %45 (2000 verileri) Meslek gücü: 58 milyon (1999 verileri) Sektörlere göre işgücü dağılımı: Tarım %14, endüstri %27, hizmet %59 (1997 verileri) İşsizlik oranı: %9 (Aralık 2000) Endüstri: bakır, diğer mineraller, gıda maddeleri, balık, demirçelik, orman ürünleri, ulaşım araçları, çimento, dokuma Endüstrinin büyüme oranı: %6 (2000 verileri) Elektrik üretimi: 38092 milyar kWh (1999) Elektrik tüketimi: 35426 milyar kWh (1999) Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999) Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999) Tarım ürünleri: tahıl, mısır, üzüm, fasulye, şeker kamışı, patates, meyve; sığır, kümes hayvanları, post; kereste; balık İhracat: 18 milyar $ (2000) İhracat ürünleri: bakır %37, öteki l ve mineraller %82, orman ürünleri %71, balık %98, meyve %84 İhracat ortakları: AB %27, ABD %16, Japonya %14, Brezilya %6, Arjantin %5 (1998) İthalat: $17 milyar (2000) İthalat ürünleri: anapara malları %252, ham madde %154, petrol %10, yiyecek maddeleri %57 İthalat ortakları: ABD %24, AB %23, Arjantin %11, Brezilya %6, Japonya %6, Meksika %5 (1998) Dış borç tutarı: 39 milyar $ (2000) Para birimi: Şili Pezosu (CLP) Para birimi kodu: CLP Mali yıl: Yıllık yılı Irtibat Bilgileri Kullanılan telefon hatları: 2603 milyon (1998) Telefon kodu: 56 Radyo yayın istasyonları: AM 180, FM 64, kısa dalga 17 (1998) Radyolar: 518 milyon (1997) Televizyon yayını yapan istasyonlar: 63 (1997) Televizyonlar: 315 milyon (1997) Internet kısaltması: cl Internet servis sağlayıcıları: 7 (2000) Internet kullanıcıları: 625,000 (2000) Ulaşım ve Nakliyecilik Demiryolları: toplam: 6,701 km (2000) Karayolları: toplam: 79,800 km asfalt: 11,012 km asfalt olmayan: 68,788 km (1996) Deniz yolları: 725 km Boru hatları: çiğ petrol 755 km; petrol ürünleri 785 km; doğal gaz 320 km Limanlar: Antofagasta, Arica, Chanaral, Coquimbo, Iquique, Puerto Montt, Punta Arenas, San Antonio, San Vicente, Talcahuano, Valparaiso Hava alanları: 366 (2000 verileri)