Seramİk, Çİnİ

Seramİk, Çİnİ çini tabak modelleri çini modelleri seramik bisküvi vazo desenleri SERAMİK, ÇİNİ Toprak, endogen granit kayaların doğanın aşındırmasıyla ufalanması sonucu meydana gelmektedirToprağın her türü seramik için yerinde değildir Kullanıma elverişli toprak ise kildirKil, dünyanın belli başlı maddesidirKillerin plastik özellikleri nedeni ile şekillendirme imkanlarına sahip bulunmaları ve şekillerini pişirme sureti ile koruyabilmeleri esasına dayanan seramik endüstrisi dünyanın en eski endüstrilerinden sayılmaktadır Killerin, suyla karıştırıldıklarında, plastik özellikleri olan, zahmetsizce biçimlendirilebilen bir hamura dönüşme, pişirildikten sonradan da sert, sağlam,değişmez bir inşa kazanma özelliklerine dayalı çömlek üretme sanatıAnorganik maddelerin herhangi bir yöntem ile şekillendirilip, pişirilmesi ile meydana gelen ürünlere seramik denir Seramik hammaddesi kil olup elde, kalıpta veya tornada biçimlendirilmiş, fırınlanmış her cins eşyanın genel adıPorselenden pişmiş toprak malzeme yedek her türlü obje sözcüğün kapsamına girerSeramiğin tarihçesi insanların ateşi bulmaları ile başlamaktadırSuyu taşımak, muhafaza edebilmek için kaplar yapma zorunluluğundan seramik doğmuşturYüzyıllar boyunca, kap kacak yapımında kullanılmış, lüzum eski çağlarda gerekse günümüzde inşa tuğlası üretiminde yararlanılan bir gereç olmuştur Çeşitli kültürlerin yaşadığı bir bölge olması nedeniyle Anadolu'da yapılan çoğu kazıbilimsel kazı sonucu tarihe ışık tutan seramik eserlere rastlanmıştır ilk kez yeni taş döneminde meydana çıkan seramiğin en eski örnekleri Anadolu'da, Hacılar, Çatalhöyük, Beyce Sultan, Demirci höyük vb kazıbilim kazılarında yer alan seramik kaplardırBu yapıtlar bezemelerinin yanı sıra biçimleri ile de uyarı çekmektedirlerMÖ 3500 Kalkalitik tahsis, MÖ 2500 1000 Truva, Hitit, MS 11 Ve 13 Yüzyıllarda Selçuklu, 10 Yüzyılda Anadolu'ya gelen Osmanlılar, Selçuklulardan kalan seramik kültürünü sürdürerek 15 Yüzyılda kendi özelliğini oluşturmuş, kesin dönemlere damgalarını vurmuş ve hepsi birbirinden güzel örnekler bırakmışlardır Birincil kaynaklarını Anadolu dışındaki Türk seramiğinden alan Anadolu seramik sanatı, Osmanlı devrinde en ince ayrıntısına kadar kendine özgü bir gelişme göstermiş, tercih edilen, ihraç edilen eserler vererek ilgi görmüştürHokka, kase, ibrik, sürahi, bardak, gaz lambası, kupa, gülabtan, buhurdanlık, tütsü kabı vb, tabaklar sert beyaz hamur, sır altı tekniğiyle yapılmıştır Seramik araç gereç üretiminde kullanılacak olan kil, üretilecek malzeme türüne kadar, karıştırıcı, ıslatıcı makinelerde şekillendirilebilmeleri için gerekli su miktarı ilave edilmek suretiyle aynı yapılı olan bir hamur elde edilmeye çalışılırSeramik malzemesi, elle, kalıplama, presleme, döndürme, filaj veya etraj, döküm teknikleri ile şekillendirilmektedir Pişirilen ürünlere bisküvi adı verilmektedirBisküvi halindeki benzeri mamul üstüne; yapılacak desen, şekil ya da yazıların sınırları (konturlar) özel olarak hazırlanmış aydınger (iğnelenmiş desenli) şablonlar yardımı ile odun kömürü tozu ile desen işlenmektedirBu desen tahrirlenip (çinilerde bezeme örgelerinin çevresini dolanan ince kontur) içleri boyanmaktadırBoyalar genel olarak büyük kısmı ithal maddelerden yapılan boyalardır Seramik yapıtlar üzerine değişik usullerle kaplanan saydam sırlarda: metal oksitler katılarak hazırlanan giz reçeteleri değişen yüksek derecelerde renk veren giz tipleri kullanılmaktadırRenk veren metal oksitler tek başlarına kullanıldığı gibi, bir kaçı bir arada kullanılarak hazırlanan reçetelerle öbür renkler veren sırlar elde edilebilirRenklendirmede kullanılan metal oksitler; krom, demir, kalay, bakır, kobalt, manganez, zirkon, nikel, vanadyum, rutil olup tek veya karışım halinde kullanılırKalay, titanyum, antimuan opak sırlar olmak için kullanılan üç maddedir Bir parçayı sırlamadan önce sırrın yüzeye tutunması yüzeyin temizliği ile direkt ilgilidir Bu amaçla bisküvi akar su aşağı kısa bir vakit tutularak temizlenir Sır tabakası 1,5 milimetre kalınlığında olmalıdırSırrın kalınlığı kabarcıkların oluşması gibi kusurlara yol açabilmektedir Yeterince kalın olmayan sırlar ise kel alanlar oluşturur Giz ürüne fırça, dökme, batırma, majolika gibi tekniklerle sürülmektedir Desenlenmiş (dekorlanmış) ve sırı sürülmüş güya mamuller geleneksel yöntemlerle fırınlarda pişirimi yapılmaktadırŞekillendirilen, kurutulan parçalar süreksiz ya da sürekli fırınlarda aralıksız ya da süreksiz fırınlarda, çanak, çömlekler açık ateşte, ince ürünler örtülü fırınlarda pişirilmektedirÇini çoğunlukla mimariye tabi yapıtlarda kullanılmakta, jurnal yaşamda kullanılan kap vb ise seramik denilmektedirÇİNİkelimesinin 'i' ilgi harfiyle türetilmiş olması birincil bakışta çiniciliğin Çin'den geldiği kanısını uyandırmaktadırÇiniciliğin Türklere özgü bir sanat olduğu sanat tarihi uzmanlarınca kabul edilmektedir Mimaride kullanılan Çiniye 18 Yüzyıla değin Kaşi, çini eşyaya (tabak, vazo, kase vb) de EVANİ(kapkacak) adı verilmekteydiO dönemde Çin'den ithal edilen porselenlerin ün kazanmalarından ötürü, Türk yapısı Kaşiye kalitesinin yüksekliğini vurgulamak için ÇİNİdenmeye başlanmıştır Orta Asya'da gelişen seramik sanatının bir kolu olan çinicilik, Selçuklularla Anadolu'ya girmiştirOsmanlılarda mimari süslemede çok kayda değer yeri olan çini, cami, medrese , türbe, sarayları süslemekte kullanılmıştırBirincil Osmanlı devri çinileri Selçuklu geleneğinin devamıdırFigürlü geometrik yazı, nebati süslemelerle sarı, yeşil renkler öbür kullanılmıştırBizanslılar vaktinde bir seramik merkezi olan İznik, Osmanlı İmparatorluğunun da en manâlı çini merkezi olarak 14 Yüzyıldan, 18 Yüzyıla değin üstünlüğünü korumuştur 17 yüzyılda önemini yitiren İznik atölyeleri yanında Kütahya'da İznik tekniğine erişememekle beraber 15yüzyıldan itibaren bir çini, seramik merkezi olarak varlık göstermiştirKütahya işi seramikler mavi, kırmızı, sarı, mor, yeşil renklidir18 yüzyılda bölgesel özellik belirten Çanakkale seramikleri ortaya çıkmıştırOsmanlı döneminde daha fazla saray, cami, medrese, türbeler için üretilen seramikler, 17 Yüzyıldan sonra yozlaşmaya başlamıştır Cumhuriyet dönemine dek Kütahya, Çanakkale seramikleri, Fransa'dan çamuru getirilerek yapılan Yıldız Porselenleri görülmektedir 18 yüzyılda İznik'teki çinicilik sanatı ayrıntılarıyla kaybolmuşturAynı yüzyılda en hoş örneklerini veren Kütahya çinileri, bu yüzyıl sonunda gerilemeye başlamış, 19 ve 20 yüzyılda eski İznik çinileri motiflerinin taklitlerine dönülmüştürGünümüzde çini merkezi Kütahya'dırBurada daha ziyade Selçuklu renk, desenler taklit edilerek imal yapılmaktadır ÇÖMLEK: Çömlek çölmek, açılmış çamurdan yapılmış toprak tencereÇömlekçilik, Anadolu'da bir zamanlar beri yapıla gelmiş el sanatlarından biridirÇamur, kolaylıkla elde edilen hammaddelerin en eski, kullanışlı olanıdırYumuşakken kırılmadan biçimlendirilebilir Çömleklerin elle yapımında uygulanan esas yöntemler çimdik, fitil, levha, modeldir Veciz çamurdan elle veya çömlekçi çarkından geçirilerek farklı alanlara yönlendirilmiş ölçülerdeki kalıplara dökülüp form kazandırılmaktadırFırınlarda pişirilerek, sırlanan veya sırlanmadan yapılan toprak çanak, çömlek, testi, vazo, küp vb yapma sanatı olarak tanımlanabilirAnadolu'da üretilen çömlekler genelde sulandırılmış çamurla sırlanmakta, çömlekler açık ateşte pişirilmektedirGünümüzde işlevsel olarak yapısı kaybolmaya başlayan, oysa dilekçe alanlarında değerlendirilen çömlekçilik sanatı birkaç yörede az sayıda ustasıyla devam etmektedir