Şarbon, kişilere infekte hayvanlardan bulaşır, etkeni Bacillus anthracis isimli bakteridir. Dünya’da ve devletimizde azalma eğilimindedir. Memleketimizde başta Şark Anadolu Nahiyesi olmak üzere birçok vilayette hem hayvanlarda hem de kişilerde şarbon olguları hala görülmektedir.
İnfeksiyon kişilere infekte hayvanlardan, direkt yahut indirekt yolla bulaşır.
keçi kılı, yün deri, post ve kemik üzere, endüstride işlenmesi esnasında oluşur.
Memleketimizde görülen şarbon olguları ekseriyetle ziraî kökenlidir. Hayvancılıkla uğraşanlar, kasap ve veteriner doktorlar şarbon tarafından risk öbeklerini oluşturmaktadırlar.
Şarbon marazının beşerler arasında bulaşma riski çok düşüktür. Marazın en sık görülen formu deri şarbonu olup olguların %95’ini oluşturur. Deri şarbonunda iyi antibiyotik tedavisiyle mevt nispeti çok düşük olup, %2’den azdır. Tüm olguların %5’inden azını oluşturan gastrointestinal sistem ve akciğer şarbonunda ise tedaviye karşın vefat orantıları %50 kadar yüksek olabilmektedir.
Deri Şarbonu
Vakaların %95’i bu formdadır. Lezyon küçük, ağrısız gelgelelim sıklıkla kaşıntılı bir papül olarak başlar. Papül büyüdükçe vezikül meydana gelir. İki gün içerisinde ülserleşerek çevresel ödemi olan son radde bariz siyah eskar oluşur. Veziküler sıvının gramında olumlu koklar saptanır.
Akciğer Şarbonu
Nadir görülen bir formdur. Vakaların %5’inden azını oluşturur. İnkübasyon mühleti yaklaşık 10 gündür gelgelelim birtakım vakalarda uzayabilir. Bu form ÜSYE formunda başlar fakat birkaç gün içinde dispne, öksürük, titreme ve bakteriyemi ile fulminant seyreder. Hemorajik bir mediastinit biçiminde seyreder ve son radde fataldır.
GİS Şarbonu Nadir görülmektedir. Mukozal ülserasyonunu eşlik ettiği mezenterik adenittir. Afrika ve Asya’da bildirilen vakalar var.
Tanı
Hikaye Deri lezyonunun büyüklüğü ile orantısız ödem varlığı. Enfeksiyonun başlangıç fazında ağrının olmaması. Gram boyamada PNL orantısının düşük olması. Organizma KAB kolay ürer ve hemoliz yapmayan gri-beyaz koloniler oluşturur.
Tedavi
Deri şarbonu Pen-G düzgün cevap verir (7-10 gün). Doksisiklin deri şarbonunda tesirlidir. Siprofloksasin ve Kloramfenikol, penisilin allerjisi olanlara karşı endikedir.
Korunma
Doksisiklin yahut siprofloksasin hastalık oluşmadan evvel temas eden kimselere verilirse akciğer illeti gelişmesini engelleyebilir. En az 6 hafta verilmelidir. Riskli öbekler için aşısı mevcuttur.
İnfeksiyon kişilere infekte hayvanlardan, direkt yahut indirekt yolla bulaşır.
keçi kılı, yün deri, post ve kemik üzere, endüstride işlenmesi esnasında oluşur.
Memleketimizde görülen şarbon olguları ekseriyetle ziraî kökenlidir. Hayvancılıkla uğraşanlar, kasap ve veteriner doktorlar şarbon tarafından risk öbeklerini oluşturmaktadırlar.
Şarbon marazının beşerler arasında bulaşma riski çok düşüktür. Marazın en sık görülen formu deri şarbonu olup olguların %95’ini oluşturur. Deri şarbonunda iyi antibiyotik tedavisiyle mevt nispeti çok düşük olup, %2’den azdır. Tüm olguların %5’inden azını oluşturan gastrointestinal sistem ve akciğer şarbonunda ise tedaviye karşın vefat orantıları %50 kadar yüksek olabilmektedir.
Deri Şarbonu
Vakaların %95’i bu formdadır. Lezyon küçük, ağrısız gelgelelim sıklıkla kaşıntılı bir papül olarak başlar. Papül büyüdükçe vezikül meydana gelir. İki gün içerisinde ülserleşerek çevresel ödemi olan son radde bariz siyah eskar oluşur. Veziküler sıvının gramında olumlu koklar saptanır.
Akciğer Şarbonu
Nadir görülen bir formdur. Vakaların %5’inden azını oluşturur. İnkübasyon mühleti yaklaşık 10 gündür gelgelelim birtakım vakalarda uzayabilir. Bu form ÜSYE formunda başlar fakat birkaç gün içinde dispne, öksürük, titreme ve bakteriyemi ile fulminant seyreder. Hemorajik bir mediastinit biçiminde seyreder ve son radde fataldır.
GİS Şarbonu Nadir görülmektedir. Mukozal ülserasyonunu eşlik ettiği mezenterik adenittir. Afrika ve Asya’da bildirilen vakalar var.
Tanı
Hikaye Deri lezyonunun büyüklüğü ile orantısız ödem varlığı. Enfeksiyonun başlangıç fazında ağrının olmaması. Gram boyamada PNL orantısının düşük olması. Organizma KAB kolay ürer ve hemoliz yapmayan gri-beyaz koloniler oluşturur.
Tedavi
Deri şarbonu Pen-G düzgün cevap verir (7-10 gün). Doksisiklin deri şarbonunda tesirlidir. Siprofloksasin ve Kloramfenikol, penisilin allerjisi olanlara karşı endikedir.
Korunma
Doksisiklin yahut siprofloksasin hastalık oluşmadan evvel temas eden kimselere verilirse akciğer illeti gelişmesini engelleyebilir. En az 6 hafta verilmelidir. Riskli öbekler için aşısı mevcuttur.