Safra kesesindeki safrada çözünmüş olarak bulunan katı hususların birleşerek taş haline gelmesi ile safra kesesi taşları oluşur. Bu çözünmüş olan unsurlar şunlardır; bilirıbin(alyuvarların yıkım ürünü),safra tuzları, fosfolipidler ve kolestrol.
Esas iki çeşit safra kesesi taşı vardır. Bu pigmentbilirubindir, safraya rengini veren unsurdur. Pigment taşları da ikiye ayrılır, siyah pigment taşları, kahverengi pigment taşları. Bizim devletimiz de daha gelişmiş memleketlerde de beslenme alışkanlığına bağlı olarak kolestrol taşlarını daha çok görüyoruz. Siyah pigment taşları ise kimi kan hastalıklarında daha sıktır. Kahverengi pigment taşları az gelişmiş ve hijyenin makûs olduğu memleketlerde bakterilere bağlı olarak daha sık görülmektedir. Safra kesesinde taş var ancak şikayet yok ne olur: Şikayetiniz yoksa ömür uzunluğu bu biçimde kalabilir, yani bir şey olmayabilir. Fakat belirti veriyorsa (ağrı, hazımsızlık vb) istenmeyen önemli problemler (komplikasyon) ortaya çıkabilir. Şikayet oluşturmayan (asemptomik) safra kesesi taşları çoklukla vesair nedenlerle karın ultrasonografi ya da tomografisi yapılırken tespit edilir. Belirtisiz (asemptomatik) safra kesesi taşlarının her sene %3-5 isemptomatik (belirti verir) hale gelir. 20 sene içinde yaklaşık üçte biri semptomatik olur. Safra kesesi şikayete, ağrıya neden olmasada alınması gereken bireyler; Yaşlı ve diyabeti olanlar; bunlarda komplikasyon (istenmeyen bir durum) gelişirse sonuçları başka sağlıklı bireylere nazaran daha ağır olur. Uzun bir vakit sıhhat hizmetine ulaşamayacak olanlar;kışın ulaşımın kapandığı nahiyelerde oturanlar,gemi mürettebatı,astronot vb. Porselen safra kesesi olanlar;bu kişilerin safra kesesi duvarı kalsifiye olmuştur,kese sinemalarda ve bilgisayarlı tomografide yumurta kabuğu üzere görünür.Bunlarda safra kesesi kanseri gelişme riski artmıştır(premalign).Safra taşı 3 cm den büyük ya da 0,5 cm küçük olanlar. Bilhassa küçük taşlar safra yoluna düşerek sarılık kya da akutpankreatite neden olabilir. Genç erişkinler; uzun yıllar içinde kanserleşme riskini artabileceğine dair telaşlar mevcuttur. Safra kesesi taşı belirtileri : Tekrarlayan karın ağrısı atakları ; karnın sağ üst kısmında ya da göbek üzerindedir(epigastrik), sıklıkla sağ kürek kemiğine akıllıca yayılır.Ağrı ekseriyetle ağır yemeklerden sonra başlar,yavaş yavaş artar ve kesilmeden birkaç saat sürer (bilier kolik). Bulantı ve kusma,ağrıya eşlik edebilir.Karında şişkinlik ve geğirme gözlenebilir.
Saklı Safra Kesesi Ameliyatı: Bu safra kesesi ameliyatı açık ameliyatta kullanılan aletlerden daha farklı , daha uzun aletlerlke yapılır.Karın içi evvel karbondioksit(CO2) ile şişirilerek bir çalışma alanı oluşturulur.Kullanılan aletlerin çapına nazaran 0,5-1 cm lik deliklerden bu uzun aletler ve bir teleskop içeriye yerleştirilir. Bazen 3 bazen 4 bazen de tek delikten süreç gerçekleştirilir.Ama delik sayısı azaldıkça içerdeki süreç zorlaşır.İçerisi tekrar teleskop yardımıyla aydınlatılır.(fiberoptik kablolarla dışarıdaki güçlü ışık kaynağından içeri ışık aktarılır).Monitöre bakarak safra kesesinin tamamı,bu uzun aletlerle çalışılarak çıkarılır. Yalnızca taşlar çıkarılmaz, bu türlü bir yol günümüzde kullanılmamaktadır.Çünkü safra kesesi aslında hastadır,sadece taşları aldığımızı varsayarsak bile, bir mühlet sonra tekrar oluşacaktır.Delik sayısını dert edenlere şunu açıklayalım,bu ameliyat cildi delmeden de yapılabilmektedir,nasıl mı , ağızdan (midenin içinden),rektumdan ya da vajenin içinden,böylece ciltte hiç ameliyat izi kalmamaktadır.
Açık Safra Kesesi Ameliyatı: Göbek üstünden orta hattan yada sağ kaburgaya yayının alt kısmından kesilerek yapılır.Günümüzde mecbur kalmadıkça sadece safra kesesini almak için bu formda ameliyat pek yapılmaz olmuştur.Kapalı safra kesesi ameliyatı yapılırken kesenin ziyade iltihaplı olması ve anotomik yapıların belirlenmemesi durumunda açık ameliyata geçilir.Ciddi akciğer (astım gibi) ve kalp illeti olanlarda da açık ameliyat tercih edilebilir.
Op. Dr. Sezgin Aksoy
Esas iki çeşit safra kesesi taşı vardır. Bu pigmentbilirubindir, safraya rengini veren unsurdur. Pigment taşları da ikiye ayrılır, siyah pigment taşları, kahverengi pigment taşları. Bizim devletimiz de daha gelişmiş memleketlerde de beslenme alışkanlığına bağlı olarak kolestrol taşlarını daha çok görüyoruz. Siyah pigment taşları ise kimi kan hastalıklarında daha sıktır. Kahverengi pigment taşları az gelişmiş ve hijyenin makûs olduğu memleketlerde bakterilere bağlı olarak daha sık görülmektedir. Safra kesesinde taş var ancak şikayet yok ne olur: Şikayetiniz yoksa ömür uzunluğu bu biçimde kalabilir, yani bir şey olmayabilir. Fakat belirti veriyorsa (ağrı, hazımsızlık vb) istenmeyen önemli problemler (komplikasyon) ortaya çıkabilir. Şikayet oluşturmayan (asemptomik) safra kesesi taşları çoklukla vesair nedenlerle karın ultrasonografi ya da tomografisi yapılırken tespit edilir. Belirtisiz (asemptomatik) safra kesesi taşlarının her sene %3-5 isemptomatik (belirti verir) hale gelir. 20 sene içinde yaklaşık üçte biri semptomatik olur. Safra kesesi şikayete, ağrıya neden olmasada alınması gereken bireyler; Yaşlı ve diyabeti olanlar; bunlarda komplikasyon (istenmeyen bir durum) gelişirse sonuçları başka sağlıklı bireylere nazaran daha ağır olur. Uzun bir vakit sıhhat hizmetine ulaşamayacak olanlar;kışın ulaşımın kapandığı nahiyelerde oturanlar,gemi mürettebatı,astronot vb. Porselen safra kesesi olanlar;bu kişilerin safra kesesi duvarı kalsifiye olmuştur,kese sinemalarda ve bilgisayarlı tomografide yumurta kabuğu üzere görünür.Bunlarda safra kesesi kanseri gelişme riski artmıştır(premalign).Safra taşı 3 cm den büyük ya da 0,5 cm küçük olanlar. Bilhassa küçük taşlar safra yoluna düşerek sarılık kya da akutpankreatite neden olabilir. Genç erişkinler; uzun yıllar içinde kanserleşme riskini artabileceğine dair telaşlar mevcuttur. Safra kesesi taşı belirtileri : Tekrarlayan karın ağrısı atakları ; karnın sağ üst kısmında ya da göbek üzerindedir(epigastrik), sıklıkla sağ kürek kemiğine akıllıca yayılır.Ağrı ekseriyetle ağır yemeklerden sonra başlar,yavaş yavaş artar ve kesilmeden birkaç saat sürer (bilier kolik). Bulantı ve kusma,ağrıya eşlik edebilir.Karında şişkinlik ve geğirme gözlenebilir.
Saklı Safra Kesesi Ameliyatı: Bu safra kesesi ameliyatı açık ameliyatta kullanılan aletlerden daha farklı , daha uzun aletlerlke yapılır.Karın içi evvel karbondioksit(CO2) ile şişirilerek bir çalışma alanı oluşturulur.Kullanılan aletlerin çapına nazaran 0,5-1 cm lik deliklerden bu uzun aletler ve bir teleskop içeriye yerleştirilir. Bazen 3 bazen 4 bazen de tek delikten süreç gerçekleştirilir.Ama delik sayısı azaldıkça içerdeki süreç zorlaşır.İçerisi tekrar teleskop yardımıyla aydınlatılır.(fiberoptik kablolarla dışarıdaki güçlü ışık kaynağından içeri ışık aktarılır).Monitöre bakarak safra kesesinin tamamı,bu uzun aletlerle çalışılarak çıkarılır. Yalnızca taşlar çıkarılmaz, bu türlü bir yol günümüzde kullanılmamaktadır.Çünkü safra kesesi aslında hastadır,sadece taşları aldığımızı varsayarsak bile, bir mühlet sonra tekrar oluşacaktır.Delik sayısını dert edenlere şunu açıklayalım,bu ameliyat cildi delmeden de yapılabilmektedir,nasıl mı , ağızdan (midenin içinden),rektumdan ya da vajenin içinden,böylece ciltte hiç ameliyat izi kalmamaktadır.
Açık Safra Kesesi Ameliyatı: Göbek üstünden orta hattan yada sağ kaburgaya yayının alt kısmından kesilerek yapılır.Günümüzde mecbur kalmadıkça sadece safra kesesini almak için bu formda ameliyat pek yapılmaz olmuştur.Kapalı safra kesesi ameliyatı yapılırken kesenin ziyade iltihaplı olması ve anotomik yapıların belirlenmemesi durumunda açık ameliyata geçilir.Ciddi akciğer (astım gibi) ve kalp illeti olanlarda da açık ameliyat tercih edilebilir.
Op. Dr. Sezgin Aksoy