Rusya, Avrupa'nın Enerjisini mi Sömürecek Gaz mı Verecek? Türkiye'nin Seçenekleri Neler?

Rusya ve Ukrayna bilhassa gelişmiş ülkelerin birçoğunda güç kaynağı ülkeler olarak kıymet taşıyor. Avrupa gazının yarısının Rusya sağlarken, Ukrayna'da boru çizgilerinde kıymetli pozisyonda yer alıyor. 

Türkiye de bu ülkelerden enerji ithalatı yapıyor. 

Savaş halinde ise siyasi tasalarla ekonomik telaşlar çelişiyor.

Enerjide kim ne durumda?


Rusya'nın gelirleri Avrupa'ya bağlı



Columbia Üniversitesi Global Güç Siyasetleri Merkezi Kıdemli Araştırmacısı Jonathan Elkind, Rusya’nın doğal gaz ve petrol ihracatı gelirleri açısından Avrupa pazarlarına 'çok büyük' bağımlılığı olduğunu belirterek, 'Bu durum Rusya’yı doğal gazı kesmekten prensipte caydırır. Lakin bu noktada kararları sağduyu ve mantık motive ediyorsa, diplomatik tartışmalara girmek yerine neden bu çeşit bir çatışmaya girildiğini anlamak çok sıkıntı.' dedi.

Barack Obama devrinde Beyaz Saray’ın güç siyasetlerine istikamet veren uzmanlar ortasında da bulunan Elkind, Ukrayna ve Rusya ortasında yaşanan krizi ve güç piyasasına yansımalarını kıymetlendirdi.

Elkind, Avrupalı başkanlar ve ABD Lideri Joe Biden’in diplomasiyi tercih ettiklerini tekraren lisana getirdiklerine dikkati çekerek Vladimir Putin’in tercihini vaktin göstereceğini söyledi.

Sorun büyük: Siyasi çıkarlar, ekonomik kaygılar!



Almanya’nın Kuzey Akım 2’nin ruhsatlandırma sürecini iptal ettiğini hatırlatan Elkind, projenin kesintiye uğradığını lakin iptal edilip edilmediğinin şimdi net olmadığını belirtti.

Elkind, Kuzey Akım 2 inşaatının tamamlandığını, hem tedarikçi hem de alıcılar açısından karşılıklı çıkarın kelam konusu olduğunu vurgulayarak, 'Tabii bunun bu türlü olması güç güvenliği ya da tek kaynağa bağımlılık seviyesi hakkındaki bir dizi soruyu ortadan kaldırmaz. Bunlar çok hassas, çok girift ve çok katmanlı mevzular. Siyasi ve ticari çıkarlarınız ve ekonomik dertleriniz bir ortada olduğu için kolay bir sorun değil.' diye konuştu.

Avrupa değerli tahlili tercih eder mi?



Rusya’nın hem doğal gaz hem de petrol ihracatı gelirleri açısından milletlerarası pazara ve hepsinden fazla Avrupa pazarlarına 'çok büyük' bağımlılığı olduğunu belirten Elkind, 'Bu durum Rusya’yı doğal gazı kesmekten prensipte caydırır. Lakin bu noktada kararları sağduyu ve mantık motive ediyorsa, diplomatik tartışmalara girmek yerine neden bu cins bir çatışmaya girildiğini anlamak çok güç.' değerlendirmesinde bulundu.

Elkind, Avrupa’nın Rus gazı olmadan da yapabileceğini lakin bunun kıymetli bir tahlil olacağını kaydetti.

Rusya'ya Avrupa'dan daha çok ziyan verir



Avrupa ve dünyanın başka bölgelerinde global salgın süreciyle birlikte fiyatların önemli manada yükseldiğini anımsatan Elkind, şöyle devam etti:

'Bu fiyat artışları, ister büyük ölçüde doğal gaza dayanan birkaç gübre tesisi, ister hane halkı, ister şirket operatörü olsun, güç kullanan herkes için acı verici. Süratle yükselen fiyatlar ekonomik tesir yaratıyor ancak Avrupa ayakta kalabilir mi? Evet, aslında Avrupa daha yüksek fiyatlarla ayakta kalabilir. Bu durumun paradoksu, Avrupa’nın tüm tecrübesinin, Rusya'nın Ukrayna'daki hareketlerinin bir sonucu olarak güç kaynaklarının kesilip kesilmeyeceğini kendisine sormak zorunda kalmasıdır. Bu, birçok Avrupalı ​​liderin güç kaynaklarında doğal gaza olan bağımlılığı değerli ölçüde azaltmaları gerektiğine dair kanılarını kuvvetlendiriyor. Bu bir gecede yapabileceğiniz bir şey değil. Lakin hızlandırılmış bir formda yapılabilir ve açık olalım maliyetli olur. Sonuç olarak, Rusya'ya ziyan verecek ve ulusal gelirleri üzerinde katiyetle çok olumsuz bir tesiri olacaktır.'

Türkiye'nin tek seçeneği Rusya değil!



Türkiye’nin güç siyasetlerine da değinen Elkind, Ankara’nın tek seçeneğinin Moskova olmadığını onun dışında seçeneklerinin de olduğunu vurguladı.

Elkind, Azerbaycan gazının 'yapbozun değerli bir parçası' olduğunun altını çizerek, 'Bu BOTAŞ’ın epey tesirli bir biçimde orta vadeli muhtaçlıklar için attığı bir adım. Türkiye iktisadında ağır endüstrinin büyük yeri var. Bunlar doğal gaz ve başka güç kaynakları için büyük bir talep kaynağı olabilirken, tıpkı vakitte, nitekim değerli verimlilik iyileştirmeleri için çok büyük fırsat olabilir. Bu, kısa değil, orta vadeli bir tahlilin modülü da olacaktır.' tabirlerini kullandı.

Gaz fiyatları yükseliyor



Avrupa'da doğal gaz fiyatları, Aralık 2021'de, Yamal-Avrupa boru çizgisinde Rusya'dan doğal gaz akışının azalması ve Avrupa'da tesirli olan yeni soğuk hava dalgası nedeniyle tüketimin artmasının akabinde megavatsaat başına 180 euronun üzerine çıkmıştı.

AB ülkeleri, kullandıkları doğal gazın yüzde 90'ını ithal ediyor. Bu nedenle kıtada gaz fiyatlarının Ocak 2021'den bu yana 7 kat artması 'enerji krizine' neden olmuştu.

Toplam maliyeti yaklaşık 11 milyar dolar olacak Kuzey Akım 2 projesiyle yılda 55 milyar metreküp Rus gazının Baltık Denizi üzerinden Almanya'ya sevk edilmesi planlanıyordu.

Rusya'nın Ukrayna'da ayrılıkçı bölgeleri tanımasının akabinde projenin ruhsat süreci askıya alındı.

Ukrayna, Rusya için önemli!



Rusya'nın Avrupa'ya sevk ettiği petrol ve doğal gazda üzerinden geçen boru çizgileriyle kritik ehemmiyete sahip Ukrayna, başta buğday olmak üzere çelik tedarikinde de değerli bir rol oynuyor.

Rusya, Avrupa'nın ithal ettiği doğal gazın yaklaşık üçte birini temin ederken, kelam konusu sevkiyatların da yaklaşık yüzde 25'i Ukrayna üzerinden gönderiliyor.

Yüzyıllardır kıymetli bir buğday üreticisi pozisyonunda olan ve Avrupa'nın 'ekmek sepeti' olarak bilinen Ukrayna da dünyanın büyük 5'inci buğday ihracatçısı olarak ön plana çıkıyor. Ukrayna'nın ihraç ettiği buğdayın neredeyse tamamı Karadeniz'deki limanlardan sevk ediliyor.

Ukrayna'nın Avrupa ile ticareti ne durumda?



Ukrayna, 2019'da 3,1 milyar dolar buğday ihraç ederken, Mısır, yüzde 22,2 hisse ve 685 milyon dolar ithalatla Ukrayna'nın da buğday ihracatında aslan hissesine sahip pozisyonda bulunuyordu.

Yılda yaklaşık 21 milyon ton çelik üreten Ukrayna, üretiminin yüzde 60'ını ise yüklü olarak Avrupa olmak üzere ihraç ediyor. Ülkenin pik demir üretimi de 2021 prestijiyle 20 milyon ton seviyesinde gerçekleşmişti.

Gazprom duyurdu!



Ukrayna'da Sovyetler Birliği periyodunda inşa edilen, Kardeşlik ve Birlik isimli boru çizgilerinde yaşanabilecek aksaklıklar, sevk edilen Rus gazının hacimlerinde kıymetli düşüşlere neden olabilir.

Bölgeden gelen haberlerin akabinde Avrupa'da mart vadeli kontratlarda doğal gaz fiyatları yüzde 27 artış gösterdi.

Rus güç şirketi Gazprom, bugün yaptığı açıklamada, mukaveleler doğrultusunda Ukrayna üzerinden doğal gaz sevkiyatına devam edildiğini duyurdu.

Boru çizgileri hangi ülkelere güç sağlıyor?



Dünyanın en uzun petrol boru çizgisi olarak bilinen Dostluk da Ukrayna üzerinden Avrupa'ya giden değerli sınırlardan birisi olarak ön plana çıkıyor. Günlük yaklaşık 100 bin varil petrol sevk edilen Dostluk boru sınırı, yüklü olarak Slovakya ve Çekya üzere Doğu Avrupa ülkelerine güç sağlıyor.

Artan jeopolitik tansiyon petrol fiyatlarını da etkilerken, Brent petrolün varil fiyatı yüzde 3'ün üzerinde kıymet kazanarak 2014'ten bu yana birinci defa 103 doları gördü.

Avrupalı çok sayıda şirketin de yatırımlarının bulunduğu Ukrayna'da demir ve çelik dalının de Rusya'nın taarruzları nedeniyle tehlikeye girebileceği belirtiliyor.