Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
RUH SIHHATININ TEMEL KAVRAMI: BAĞLANMA
Bebeklik periyodu olarak tanımlanan 0-2 yaş arası, evladın, fizikî, zihinsel ve duygusal taraflardan en süratli geliştiği periyottur. Bu nedenle, bu periyotta evladın yalnızca fizikî gereksinimlerinin karşılanması ehil değildir. Ana ‘‘gereğince âlâ’’ olmalı, yani evladının gereksinimlerinin ne olduğunun farkında olmalı ve yaşadığı telaşları yatıştırabilmelidir.
Bağlanmanın evlat açısından yaşamsal bir bedeli vardır. Bağlanma terimi , bebeklerle anne-babaları ya da bakım verenleri arasında kurulan, duygusal olarak olumlu ve yardım edici bir münasebetin varlığını tabir eder. Birinci yıllarda ana ile kurulan bağ, evladın gelecekteki kişiliğinin değerli bir kısmını oluşturmaktadır. Anne-çocuk arasında oluşan karşılıklı sevgi bağının ileriki yaşantıya olan en büyük eği, daha sonra gayrı kişilerle kurulan tüm bağlantılarda inanç hissinin oluşmasıdır.
İnsan hayatı için bağlanmanın 3 temel işlevi vardır:
1. Yerküreyi keşfederken geri dönülebilecek inançlı bir liman olma,
2. Fizikî gereksinimleri karşılama,
3. Hayata dair bir güvenlik duygusu geliştirebilme talihi.
Buna nazaran; ana tarafından bir ölçüde karşılanan güvenlik duygusu evladın yerküreyi algılayışını belirler:
INANÇLI bağlanmaya sahip evlatlar ana giderken alışılagelmiş bir tansiyon yaşarlar, ana geri döndüğünde ise mesrur ve sevinçli bir karşılama içine girerler.
KARARSIZ bağlanma biçimindeki evlatlar ise ana giderken haddinden fazla bir üzüntü ve ayrılamama davranışı gösterirken, ana geri döndüğünde valideye öfkeli ve reddedicidir. KAÇINGAN çocuklarda ise, ayrılış anı sakin ve neredeyse tepkisizken, buluşma valideyi reddedici ve uzaklaştırıcı özelliktedir.
Inançlı bağlanma, duygusal sıhhatin bir kaynağı olarak görülür. Evlada ‘‘ötekinin’’ onun için orada olacağı ile ilgili itimat verir ki, bu da onun ilerleyen hayatında tatmin edici bağlar kurma kapasitesine taban oluşturur. Inançlı bağlanmaya sahip evlatların anaları, evladın ağlamalarına hassas, çabuk güldürebilen, ve de farklı gereksinimlere münasip reaksiyonlar verebilen analardır. Kararsız bağlanan evlatların validelerinin ise, ekseriyetle reaksiyonlarında tutarsız oldukları saptanmıştır. Aralıklı, duygusal olarak çetin ulaşılan ve ihmalkar olan validelerin evlatlarının ise kaçıngan bağlanma stiline sahip oldukları bulunmuştur.
BEBEKLİK DEVRINDE BAĞLANMA
Bağlanma, her iki tarafın da birbirlerinin gereksinimlerini karşılamasına bağlı olarak gelişen bir süreç olduğu için iki taraflı bir ilgidir. Bu bağlanmanın oluşmasında yalnızca validenin ( ya da bakımverenin ) değil bebeğin de kimi davranışları mahsusen tesirli olur.
Bebeğin, anne-babasıyla muhaberede kullandığı ve hayatının birinci dokuz ayında geliştirdiği davranışlara ‘‘ bağlanma davranışları’’ denir.Emme, sokulma/uzanma, bakış, gülümseme, ağlama bebeğin esas bağlanma davranışlarıdır.
Bağlanma sürecinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle bebeklik-çocukluk devrinde yaşanan ruhsal rahatsızlıklar, umumî olarak üç başlık altında toplanır ki, bunlar;
1. Bebeklik depresyonu
2. Ayrılma anksiyetesi bozukluğu
3. Tepkisel bağlanma bozukluğu.
ERGENLİK PERIYODUNDA BAĞLANMA
Ergenlik çok değerli bir geçiş devridir; bu periyotta çok değerli değişiklikler olur; münasebetiyle bağlanma özellikleri de revizyona uğrar.
Ergenlik devrindeki bağlanmanın gayrı yaş kümelerinden farklı olan tarafı, baskın sürecin ana pederden ayrılma ve kişiselleşme, aile dışında yeni münasebetler geliştirmesidir.
Erken çocukluk periyodundaki bağlanmanın kalitesi, bu periyotta ergenin akranları ve erişkinlerle içtimaî münasebetler kurma ve geliştirmesi konusunda kıymetli bir rol oynar. Bu manada, ergenlik periyodu bağlanmanın sağlamlaştığı ve pekiştiği bir periyottur
Bağlanma stilleri birebir devranda ergenlikte psikopatolojiye yol açan faktörlerden bir adedidir.
Kararsız bağlanması olan ergenlerin problemlerini abartarak ilgi çekmeye çalıştığı, kaçıngan ergenlerin ise, meselelerini görmezden gelmeye meyilli olduğu belirtilmiştir
Anksiyete, depresyon, niyet bozuklukları ve toplumsal kabul görme gereksinimi; kararsız bağlanma biçimine sahip ergenlerde gayrı öbeklere nazaran daha çok görülmektedir. Öte yandan davranım bozukluğu, unsur berbata tasarrufu ve bunlara bağlı olarak antisosyal kişilik bozukluğu, kaçıngan bağlanma stiline sahip ergenlerde daha sık görülen psikopatoloji kategorileridir.
Bağlanma süreci ile ilgilenen pek çok kuramcı, kişinin erişkin hayatında gayri kişilerle kuracağı ilgilerin niteliğini ve kişilerden beklentilerini belirleyenin, bu kişinin hayatın erken periyotlarında anasıyla kurduğu bağlanma ilgisi olduğunu kabul eder.
Sonuç olarak;
Bebeklikten yetişkinliğe ömür uzunluğu bağlanmanın tesirleri göz önüne alındığında, hami ruh sıhhati açısından, anne-bebek bağlanmasındaki kalitenin kıymeti bir sefer daha ortaya çıkar.
Bu nedenle mümkün olan en erken periyottan başlanarak anne bebek münasebetine ehemmiyet verilmesi, münasebetli desteğin sağlanması ve gerektiği tarafta müdahale edilmesi inançlı bağlanmanın gelişmesi için gerekmektedir.
KAYNAKLAR
1. Solmuş T. Bağlanma, Evlilik ve Aile Psikolojisi. 1. Basım. İstanbul: Sistem Yayıncılık; 2010. s. 260- 262.
2. Tüzün O ve Sayar K. Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji. Düşünen Adam 2006; 19(1):24-39
3. Soysal AŞ, Bodur Ş, İşeri S. Bebeklik devrindeki bağlanma sürecine umum bir bakış. Klinik Psikiyatri 2005; 8: 88- 89.
Bebeklik periyodu olarak tanımlanan 0-2 yaş arası, evladın, fizikî, zihinsel ve duygusal taraflardan en süratli geliştiği periyottur. Bu nedenle, bu periyotta evladın yalnızca fizikî gereksinimlerinin karşılanması ehil değildir. Ana ‘‘gereğince âlâ’’ olmalı, yani evladının gereksinimlerinin ne olduğunun farkında olmalı ve yaşadığı telaşları yatıştırabilmelidir.
Bağlanmanın evlat açısından yaşamsal bir bedeli vardır. Bağlanma terimi , bebeklerle anne-babaları ya da bakım verenleri arasında kurulan, duygusal olarak olumlu ve yardım edici bir münasebetin varlığını tabir eder. Birinci yıllarda ana ile kurulan bağ, evladın gelecekteki kişiliğinin değerli bir kısmını oluşturmaktadır. Anne-çocuk arasında oluşan karşılıklı sevgi bağının ileriki yaşantıya olan en büyük eği, daha sonra gayrı kişilerle kurulan tüm bağlantılarda inanç hissinin oluşmasıdır.
İnsan hayatı için bağlanmanın 3 temel işlevi vardır:
1. Yerküreyi keşfederken geri dönülebilecek inançlı bir liman olma,
2. Fizikî gereksinimleri karşılama,
3. Hayata dair bir güvenlik duygusu geliştirebilme talihi.
Buna nazaran; ana tarafından bir ölçüde karşılanan güvenlik duygusu evladın yerküreyi algılayışını belirler:
INANÇLI bağlanmaya sahip evlatlar ana giderken alışılagelmiş bir tansiyon yaşarlar, ana geri döndüğünde ise mesrur ve sevinçli bir karşılama içine girerler.
KARARSIZ bağlanma biçimindeki evlatlar ise ana giderken haddinden fazla bir üzüntü ve ayrılamama davranışı gösterirken, ana geri döndüğünde valideye öfkeli ve reddedicidir. KAÇINGAN çocuklarda ise, ayrılış anı sakin ve neredeyse tepkisizken, buluşma valideyi reddedici ve uzaklaştırıcı özelliktedir.
Inançlı bağlanma, duygusal sıhhatin bir kaynağı olarak görülür. Evlada ‘‘ötekinin’’ onun için orada olacağı ile ilgili itimat verir ki, bu da onun ilerleyen hayatında tatmin edici bağlar kurma kapasitesine taban oluşturur. Inançlı bağlanmaya sahip evlatların anaları, evladın ağlamalarına hassas, çabuk güldürebilen, ve de farklı gereksinimlere münasip reaksiyonlar verebilen analardır. Kararsız bağlanan evlatların validelerinin ise, ekseriyetle reaksiyonlarında tutarsız oldukları saptanmıştır. Aralıklı, duygusal olarak çetin ulaşılan ve ihmalkar olan validelerin evlatlarının ise kaçıngan bağlanma stiline sahip oldukları bulunmuştur.
BEBEKLİK DEVRINDE BAĞLANMA
Bağlanma, her iki tarafın da birbirlerinin gereksinimlerini karşılamasına bağlı olarak gelişen bir süreç olduğu için iki taraflı bir ilgidir. Bu bağlanmanın oluşmasında yalnızca validenin ( ya da bakımverenin ) değil bebeğin de kimi davranışları mahsusen tesirli olur.
Bebeğin, anne-babasıyla muhaberede kullandığı ve hayatının birinci dokuz ayında geliştirdiği davranışlara ‘‘ bağlanma davranışları’’ denir.Emme, sokulma/uzanma, bakış, gülümseme, ağlama bebeğin esas bağlanma davranışlarıdır.
Bağlanma sürecinde yaşanan sıkıntılar nedeniyle bebeklik-çocukluk devrinde yaşanan ruhsal rahatsızlıklar, umumî olarak üç başlık altında toplanır ki, bunlar;
1. Bebeklik depresyonu
2. Ayrılma anksiyetesi bozukluğu
3. Tepkisel bağlanma bozukluğu.
ERGENLİK PERIYODUNDA BAĞLANMA
Ergenlik çok değerli bir geçiş devridir; bu periyotta çok değerli değişiklikler olur; münasebetiyle bağlanma özellikleri de revizyona uğrar.
Ergenlik devrindeki bağlanmanın gayrı yaş kümelerinden farklı olan tarafı, baskın sürecin ana pederden ayrılma ve kişiselleşme, aile dışında yeni münasebetler geliştirmesidir.
Erken çocukluk periyodundaki bağlanmanın kalitesi, bu periyotta ergenin akranları ve erişkinlerle içtimaî münasebetler kurma ve geliştirmesi konusunda kıymetli bir rol oynar. Bu manada, ergenlik periyodu bağlanmanın sağlamlaştığı ve pekiştiği bir periyottur
Bağlanma stilleri birebir devranda ergenlikte psikopatolojiye yol açan faktörlerden bir adedidir.
Kararsız bağlanması olan ergenlerin problemlerini abartarak ilgi çekmeye çalıştığı, kaçıngan ergenlerin ise, meselelerini görmezden gelmeye meyilli olduğu belirtilmiştir
Anksiyete, depresyon, niyet bozuklukları ve toplumsal kabul görme gereksinimi; kararsız bağlanma biçimine sahip ergenlerde gayrı öbeklere nazaran daha çok görülmektedir. Öte yandan davranım bozukluğu, unsur berbata tasarrufu ve bunlara bağlı olarak antisosyal kişilik bozukluğu, kaçıngan bağlanma stiline sahip ergenlerde daha sık görülen psikopatoloji kategorileridir.
Bağlanma süreci ile ilgilenen pek çok kuramcı, kişinin erişkin hayatında gayri kişilerle kuracağı ilgilerin niteliğini ve kişilerden beklentilerini belirleyenin, bu kişinin hayatın erken periyotlarında anasıyla kurduğu bağlanma ilgisi olduğunu kabul eder.
Sonuç olarak;
Bebeklikten yetişkinliğe ömür uzunluğu bağlanmanın tesirleri göz önüne alındığında, hami ruh sıhhati açısından, anne-bebek bağlanmasındaki kalitenin kıymeti bir sefer daha ortaya çıkar.
Bu nedenle mümkün olan en erken periyottan başlanarak anne bebek münasebetine ehemmiyet verilmesi, münasebetli desteğin sağlanması ve gerektiği tarafta müdahale edilmesi inançlı bağlanmanın gelişmesi için gerekmektedir.
KAYNAKLAR
1. Solmuş T. Bağlanma, Evlilik ve Aile Psikolojisi. 1. Basım. İstanbul: Sistem Yayıncılık; 2010. s. 260- 262.
2. Tüzün O ve Sayar K. Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji. Düşünen Adam 2006; 19(1):24-39
3. Soysal AŞ, Bodur Ş, İşeri S. Bebeklik devrindeki bağlanma sürecine umum bir bakış. Klinik Psikiyatri 2005; 8: 88- 89.
