Romen rakamları ile şimdiki rakamlar karşılaştırma

Romen rakamları ile şimdiki rakamlar karşılaştırma

Romalılarda harflerle gosterilen Romen Rakamlarını hepimiz biliyoruz: 1 1, 5 V, 10 X, 50 L, 100 C, 500 D, 1000 Mgibi Romen rakamları da sıfır ve basamak sistemi ihtiva etmediğinden aritmetik işlemlere uygun değildir Nitekim Roma'da, Forum meydanındaki suslu hitabet kursusunun Columna Restratasutununda 2200000 sayısını belirtmek icin, 22 adet yuz bini gosteren sayı işareti oyulmuştur O devirde bu miktarı belirtmek icin daha iyi bir işaret yoktu
Bu sayılar yazılırken bazı uyulması gereken kurallarda vardır
1 Bir harf, en fazla uc defa yan yana yazılabilir

2 Bir harfin sağına, kendisinden daha kucuk değerli bir harf gelirse, toplanarak okunur XII 11 DCX 610 , LXXVII 77 gibi

3Sol tarafa yazıldığında ise cıkarılır XC 90, IL 49, CD 400 gibi Sadece bir harf yazılabilir

4 Hem sağa, hem de sola daha kucuk değerli harfler yazılarak farklı rakamlar yazılabilir CMLI 951, XLVII 47, CDLV 455 gibi

5 Roma rakamı ile yazılabilecek en buyuk ve en uzun sayı “3888″ dir(MMMDCCCL***VIII)

6 Cok sık olmamakla beraber daha buyuk sayılara ihtiyac hissettiklerinde harflerin değerini “1000″ kat arttırmak icin uzerlerine cizgi cizmişlerdir

uzerine ben cizgi koyamadım ama uzerinde cizgi varmış gibi duşunurseniz;

V 5000

X 10000

L 50000

C 100000

D 500000

M 1000000
Roma rakamlarına dayalı, Roma sayma duzenine gore, toplama ve cıkarma işlemlerinin yapılmasında, bazı temel ozellik ve sınırlamalar vardır Bunları ozetlersek :
A Toplama İşlemindeki Ozellik ve Sınırlamalar
a) Yanyana yazılan ve aynı sembolu gosteren, iki ya da uc temel rakam birbiriyle toplanarak, toplama karşı gelen sayı elde edilir

Ornek :

I I I 1 + 1 + 1 3 X X 10 + 10 20

Uyarı : Bu rakamların yazılışları ile ilgili onemli ozellik : I, X, C sembolleri yanyana, 3′ten fazla; V, L, D, M sembolleri de, 1′den fazla yazılamaz

b) Buyuk rakamların sağına yazılan kucuk rakamlar, kendisi ile toplanarak toplama karşı gelen sayı elde edlir

Ornek :

XV 10 + 5 15

DLXI 500 + 50 + 10 + 1 561

C) Kucuk değerleri gosteren semboller (rakamlar), buyuk değerleri gosteren sembollerin sağına yağıldığında, bu değerler toplanarak toplama karşı kelen sayı elde edilir

Ornek :

MDCLXVI 1000 + 500 + 100 + 50 + 10 + 5 + 1 1666

DLXI 500 + 50 + 10 + 1 561
B Cıkarma İşleminde Ozellik ve Sınırlamalar
a) 5 ile başlayan V, L, D sembolleri, cıkarma amacı ile, kendinden buyuk değer belirten sembollerin soluna yazılmaz

b) Bir sayı, ancak aşağıdaki durumlarda cıkarılabilir

I sadece V ve X den cıkarılabilir

X sadece L ve C den cıkarılabilir

C sadece D ve M den cıkarılabilirc) Kucuk değerli semboller, buyuk değerli sembollerin, soluna yazıldığında, buyuk değerden kucuğu cıkarılır, bu fark sayıyı verir

Ornek :

IX 10 1 9

XL 50 10 40
d) İki buyuk değerli sembol (rakam) arasına yazılan kucuk değerli sembol, sağındakinden cıkarılmak suretiyle, sonuca denk gelen sayı elde edilir

Ornek :

CXL 140

LIX 59
e) Roma sembollerinin değer bir ozelliği de, binleri gostermek icin sembolun uzerine bir yatay cizgi, milyonları gostermek icin de; ilgili sembolun uzerine iki yatay cizgi cizilerek ifade edilir
Goruluyor ki; Roma sayma duzeni, sadece toplama ve cıkarma işlemine dayanmaktadır Sıfır ve basamak sistemi (kavramı) yoktur Bu nedenle, aritmetik işlem yapmaya uygun değildir Şoyle ki : Roma ’da Forum Meydanı ’ndaki suslu hitabet kursusunun “Columna Restrata sutununda 2200000 sayısını belirtmek icin yirmi iki adet “yuz bin i gosteren sembol (sayı işareti) oyulmuşturRoma rakamları bu ozellikleri dolayısıyla; bugun matematik işlemleri yapmak amacıyla kullanılmamaktadır Ancak, cok sınırlı olan, bazı ozel gosterimler icin kullanılmaktadır Dort işlem yapma zorluğu sebebi ile gunumuzde fazla kullanılmamaktadır Bazı usuller geliştirilse de cok buyuk sayılara sıra gelince yetersiz kalmaktadır Ancak yine de bazı kitap sayfalarını numaralandırma, madde işaretleri, saatler gibi kullanım alanları vardırRoma sayma duzeni, sadece toplama ve cıkarma işlemine dayanmaktadır Uye Olmadan Linkleri Goremezsiniz Uye Olmak icin TIKLAYIN ve basamak sistemi (kavramı) yoktur Bu nedenle, toplama ve cıkarma dışındaki aritmetik işlemleri yapmaya elverişli değildirRoma rakamları ile 1984 sayısı, MCML***IV olarak yazılırNot: Roma rakamları en fazla 3 kez yanyana yazılabilir Bu şekilde 30 sayısı, *** olarak yazılır