Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
Osmanlıda Reisulkuttap
Osmanlıda Reisulkuttap ne iş yapardı
Reisulkuttap
Osmanlı Devletinde, anı humayunda, doğrudan doğruya veziriazama bağlı yazı işleriyle meşgul kalemlerin ve buradaki katiplerin faaliyetine nezaret eden daire reisi
Osmanlılarda ilk defa Fatih Sultan Mehmed KanUnnamesinde gorulen reisulkuttap tabirinin daha evvelki tarihlerde de mevcut olduğu anlaşılmaktadır Bu kanunnameye gore, reisulkuttap, anda veziriazamın onunde durarak muamele gorecek yazıları okurdu
Reisulkuttap, anı humayunda kitabet sınıfında yetişir ve muayyen kademeleri gectikten sonra bu makama getirilirdi
Reisulkuttap butun an katiplerinin reisiydi Tayin ve tevcih beratları, idari emirler ve hukumler, katipler tarafından yazıldıktan sonra ona gosterilirdi Butun beyler ve ulema ile diğer mansıp sahipleri, beratların ve an hukumlerinin yazılmasında onun dediğine itimad etmek zorunda idiler Reisulkuttap, bu ceşitli vazifelerini yerine getirebilmek icin, emrindeki katipleri; 1) Beylikci veya an kalemi, 2) Tahvil veya nişan kalemi, 3) RuUs kalemi adı verilen uc dairede calıştırırdı Sonraları dorduncu bir daire olarak amedi kalemi kuruldu
Reisulkuttap ve anı humayun katipleri an sırasında ikinci ve ucuncu kubbeler arasında otururlardı Divan toplanırken, reis, defterdar yonunden gelip veziriazamın sağ tarafına telhis kesesini koyar ve soylenecek bir şey varsa, kulağına yavaşca soyledikten sonra yerine cekilirdi Onun arkasında reise tabi an katiplerinden itdar efendi vezirin onune it koyardı 16 yuzyıl sonlarına kadar an toplantılarında arzı halleri reisulkuttaplar yuksek sesle bizzat okudukları halde, sonraları bu işi birinci ve ikinci tezkireciler gormeye başladı Ancak tezkirecinin anda bulunmadığı zamanlar arzı halleri reis efendi okurdu
Gizli yazılar katiplere bırakılmayıp, bizzat reis tarafından yazılır ve muhafaza edilirdi Bu arada yenicerilere ulUfe dağıtımına ait telhisi, sadrazamın ağzından reis bizzat yazar ve bir destmal (mendil veya havlu) icinde kapıcılar kethudası ile padişaha gonderirdi Daha sonra, padişahın hattı humayUnu ile geri gelen telhisi sadrazam alır ve okuması icin reise verirdi
Muahedeler ve padişah iradeleri reis tarafından husUsi torba ve sandıklarda saklanır, bu torbalara harita adı verilirdi On sekizinci asırda her yıl sadrazamın huzUrunda yapılan yıllık tevcihat merasiminde, memuriyetleri bildirme vazifesi reisulkuttaba aitti O, nezareti altında hazırlanmış olan beratları kendi eliyle sadrazama verirdi
Reisulkuttabın surrei humayUnun gonderilmesi sırasında da vazifesi vardı Surrenin gonderilmesinden bir gun evvel darusseade ağası tarafından davet edilen reis efendi, Babıalide Mekke emirine hitaben yazılan namei humayUnu saraya goturup bizzat darusseade ağasına teslim ederdi
Reisulkuttap sadrazamla birlikte sefere gittiği zaman, payitahtta sultanın yanına rikab reisi unvanıyle bir kaymakam tayin edilirdi Bu memuriyete rikabı humayUn riyaseti denilirdi Rikab reisleri meratip goz onunde tutularak umUmiyetle buyuk tezkirecilerden secilirdi
Reisulkuttap terfi ederse, Fatih Kanununa gore; nişancı veya defterdar olabilirdi Nitekim nişancı veya defterdarlıktan beylerbeyliğe veya vezirliğe yukselen pekcok reisulkuttap vardır Abdurrahman, okcu Mehmed, Abdurrezzak Bahir, Feyzi Suleyman paşalar beylerbeyliğine; Rami Mehmed, Ragıb Mehmed, Naili Abdullah, Halil Hamid ve Mehmed Emin Vahid gibi paşalar da vezirliğe yukselen reisulkuttaplardır
Azledilen reisulkuttaplar, cok defa eminlerden birine ve husUsiyle meşakkatli ve masraflı bir iş sayılan tersanei amire emanetine tayin edilirlerdi
Reisulkuttapların ehemmiyeti, 18 asırdan itibaren onemli olcude artmıştır Nitekim bu asırda an kalemi reisliği de uzerinde olmak kaydıyla butun harici işler reislere havale edilmiştir Bu gorevleri dolayısıyla ecnebi muharrir ve seyyahları, reisulkuttabı, devlet sekreteri ve hariciye nazırı olarak tarif etmişlerdir
Sultan İkinci MahmUd Han tarafından 1835 senesinde reisulkuttap ismi ve teşkilatı kaldırılarak UmUri hariciye nezareti kuruldu Son reisulkuttap olan Yozgatlı Mehmed Akif Efendi de muşirlik rutbesiyle hariciye nazırı oldu
Osmanlıda Reisulkuttap ne iş yapardı
Reisulkuttap
Osmanlı Devletinde, anı humayunda, doğrudan doğruya veziriazama bağlı yazı işleriyle meşgul kalemlerin ve buradaki katiplerin faaliyetine nezaret eden daire reisi
Osmanlılarda ilk defa Fatih Sultan Mehmed KanUnnamesinde gorulen reisulkuttap tabirinin daha evvelki tarihlerde de mevcut olduğu anlaşılmaktadır Bu kanunnameye gore, reisulkuttap, anda veziriazamın onunde durarak muamele gorecek yazıları okurdu
Reisulkuttap, anı humayunda kitabet sınıfında yetişir ve muayyen kademeleri gectikten sonra bu makama getirilirdi
Reisulkuttap butun an katiplerinin reisiydi Tayin ve tevcih beratları, idari emirler ve hukumler, katipler tarafından yazıldıktan sonra ona gosterilirdi Butun beyler ve ulema ile diğer mansıp sahipleri, beratların ve an hukumlerinin yazılmasında onun dediğine itimad etmek zorunda idiler Reisulkuttap, bu ceşitli vazifelerini yerine getirebilmek icin, emrindeki katipleri; 1) Beylikci veya an kalemi, 2) Tahvil veya nişan kalemi, 3) RuUs kalemi adı verilen uc dairede calıştırırdı Sonraları dorduncu bir daire olarak amedi kalemi kuruldu
Reisulkuttap ve anı humayun katipleri an sırasında ikinci ve ucuncu kubbeler arasında otururlardı Divan toplanırken, reis, defterdar yonunden gelip veziriazamın sağ tarafına telhis kesesini koyar ve soylenecek bir şey varsa, kulağına yavaşca soyledikten sonra yerine cekilirdi Onun arkasında reise tabi an katiplerinden itdar efendi vezirin onune it koyardı 16 yuzyıl sonlarına kadar an toplantılarında arzı halleri reisulkuttaplar yuksek sesle bizzat okudukları halde, sonraları bu işi birinci ve ikinci tezkireciler gormeye başladı Ancak tezkirecinin anda bulunmadığı zamanlar arzı halleri reis efendi okurdu
Gizli yazılar katiplere bırakılmayıp, bizzat reis tarafından yazılır ve muhafaza edilirdi Bu arada yenicerilere ulUfe dağıtımına ait telhisi, sadrazamın ağzından reis bizzat yazar ve bir destmal (mendil veya havlu) icinde kapıcılar kethudası ile padişaha gonderirdi Daha sonra, padişahın hattı humayUnu ile geri gelen telhisi sadrazam alır ve okuması icin reise verirdi
Muahedeler ve padişah iradeleri reis tarafından husUsi torba ve sandıklarda saklanır, bu torbalara harita adı verilirdi On sekizinci asırda her yıl sadrazamın huzUrunda yapılan yıllık tevcihat merasiminde, memuriyetleri bildirme vazifesi reisulkuttaba aitti O, nezareti altında hazırlanmış olan beratları kendi eliyle sadrazama verirdi
Reisulkuttabın surrei humayUnun gonderilmesi sırasında da vazifesi vardı Surrenin gonderilmesinden bir gun evvel darusseade ağası tarafından davet edilen reis efendi, Babıalide Mekke emirine hitaben yazılan namei humayUnu saraya goturup bizzat darusseade ağasına teslim ederdi
Reisulkuttap sadrazamla birlikte sefere gittiği zaman, payitahtta sultanın yanına rikab reisi unvanıyle bir kaymakam tayin edilirdi Bu memuriyete rikabı humayUn riyaseti denilirdi Rikab reisleri meratip goz onunde tutularak umUmiyetle buyuk tezkirecilerden secilirdi
Reisulkuttap terfi ederse, Fatih Kanununa gore; nişancı veya defterdar olabilirdi Nitekim nişancı veya defterdarlıktan beylerbeyliğe veya vezirliğe yukselen pekcok reisulkuttap vardır Abdurrahman, okcu Mehmed, Abdurrezzak Bahir, Feyzi Suleyman paşalar beylerbeyliğine; Rami Mehmed, Ragıb Mehmed, Naili Abdullah, Halil Hamid ve Mehmed Emin Vahid gibi paşalar da vezirliğe yukselen reisulkuttaplardır
Azledilen reisulkuttaplar, cok defa eminlerden birine ve husUsiyle meşakkatli ve masraflı bir iş sayılan tersanei amire emanetine tayin edilirlerdi
Reisulkuttapların ehemmiyeti, 18 asırdan itibaren onemli olcude artmıştır Nitekim bu asırda an kalemi reisliği de uzerinde olmak kaydıyla butun harici işler reislere havale edilmiştir Bu gorevleri dolayısıyla ecnebi muharrir ve seyyahları, reisulkuttabı, devlet sekreteri ve hariciye nazırı olarak tarif etmişlerdir
Sultan İkinci MahmUd Han tarafından 1835 senesinde reisulkuttap ismi ve teşkilatı kaldırılarak UmUri hariciye nezareti kuruldu Son reisulkuttap olan Yozgatlı Mehmed Akif Efendi de muşirlik rutbesiyle hariciye nazırı oldu
