Radyasyon acillerinde ilkyardım

Radyasyon acillerinde hastane öncesi acele bakım
Radyasyon acillerinde ilkyardım

Radyasyon yaşamın ayrılmaz bir parçası olup, zamanın başlangıcından beri mevcuttur Radyasyonun yardımcı olduğu kadar bazı zararlı etkileri de bulunmaktadır Mesela ısı radyasyonu, sıcaklık sağlamanın yanı sıra yanıklara niçin olabilmektedir : Ultraviyole radyasyonu bronzluk sağlarken, öteki yandan yanıklara yol açabilmektedir



Görünür ışık radyasyonu nesneleri bakmak için zorunlu iken, ani bir flaş görme bozukluğuna neden olabilmektedir Bu nesil radyasyonun riskli olduğunun bilinmesine karşın gereklilik duyulduğu için kullanılmaktadır

bununla birlikte toplumun geneli göre bilinen ve birincil akla gelen radyasyon türü “iyonlaştırıcı radyasyondur



İyonlaştırıcı radyasyonun başlıca kaynakları : elektrik üretimine yönelik nükleer zor santralleri; endüstride tahribatsız kalite kontrolü amacıyla kullanılan radyografi ve radyoskopi cihazları; taşınabilir yoğunluk ve rutubet ölçerler; yük, kalınlık, düzey, viskozite gibi otomatik operasyon kontrolünde kullanılan diğer ölçme sistemleri; radyoaktif madde ihtiva eden analiz cihazları; eğitim ve araştırma laboratuarlarında kullanılan açık ve kapalı radyoizotoplar; tıpta teşhis ve tedavi amacıyla kullanılan radyoloji ve radyoterapi cihazları; nükleer tıp ve radioümminoassay laboratuarlarında kullanılan açık ve kapalı radyoaktif maddelerdir

İyonlaştırıcı radyasyon kaynakları hem tüketim maddeleri olarak isimlendirilen duman dedektörlerinde, vakit göstergelerinde, optik camlarda, lüks lambasının filtrelerinde, bir takım seramiklerde ve yıldırımdan korunmak amacı ile üretilen paratonerlerde yaygın olarak kullanılmaktadır

Ayrıca nerede ve nasıl yaşadığımıza bağlı olarak, yılda 1 miliSievert değin doğal çevre radyasyonuna maruz kalıyoruz Laf konusu bu doğal radyasyon kaynakları, güneşten gelen ışınlar ile yeryüzünde, yiyeceklerde ve vücudumuzda bulunan doğal radyoaktif maddelerdir

Güneşten gelen kozmik ışınların bir kısmı dünyayı çevreleyen atmosfer tabakası tarafından tutulmasına rağmen, yaşanılan bölgenin deniz seviyesinden yüksekliğine yan olarak maruz kalınan kozmik ışınlarla alınan radyasyon miktarı artar Yüksek bölgelerde yaşayanlar deniz seviyesinde yaşayanlara oranla daha pozitif radyasyona maruz kalırlar

Kayalarda ve toprakta bulunan doğal radyoaktif maddeler nedeniyle belirtilen miktarda radyasyona maruz kalırız Bu toprakların inşaat malzemesi olarak kullanılması durumunda ise ölçülebilir radyasyon miktarı artar Örneğin, tuğla ya da taş malzeme kullanılarak yapı edilen binada yaşayanlar, tahta araç gereç kullanılarak yapılan binada yaşayanlardan daha çok radyasyon alırlar Granit kaya taşlarından yapılmış yapılarda radyasyon miktarı en fazladır

İçerisinde doğal radyum bulunan inşaat malzemelerinden radon gazı yayılır

İnsan vücudunda radyoaktif potasyum bulunduğu için ahenkli olarak bir başkasının yanına yatıyorsak, takvim radyasyon dozumuz artar Bu radyoaktif potasyum, olağan putasyumun içinde doğal olarak bulunur ve yaşamımız için gereklidir

Tablo 1 ’de maruz kaldığımız radyasyon dozları ile ilgili bazı örnekler verilmiştir

İyonlaştırıcı radyasyonun fazla düşük dozları için daha sonra oluşabilecek biyoloji ile ilgili etkileri kuşkusuz belirlenemez aynı zamanda, bilim adamları düşük dozlarda dahil almak üzere iyonlaştırıcı radyasyona maruz kalarak ışınlanan kişilerin, aldıkları dozlarla orantılı olarak kansere maruz kalabileceklerini kabul ederler

Milletlerarası kuruluşların, radyasyondan korunma uzmanları, yılda alınmasına izin verilen en yüksek radyasyon dozunu radyasyonla çalışan kişiler için 50 mSv ve insanlar için 5 mSv olarak önermişlerdir Kanada ve Türkiye gibi bazı ülkeler, yönetmeliklerde bu dozları başlıca almışlardır Bu layık son yıllarda 20 mSv ’e inmiştir başkaca, doğal radyasyon kaynakları ve tıbbi uygulamalar sebebiyle yılda sıradan 2 mSv doz alınabileceği kabul edilir Radyasyonla ilgili tıbbi tetkiklerin yapılması halinde bu değerinde artabilir

İyonlaştırıcı radyasyon, insan sağlığı üstüne etki eden birçok nedenden sadece birisidir Bu etkiyi, iyonlaştırıcı radyasyona gereksiz yere maruz kalmamaya özen göstererek en aza indirebiliriz Örneğin, nükleer endüstriden yayılan radyasyon miktarı yönetmeliklerle teftiş altına alınmıştır Taş ve tuğladan yapılan evlerle, işyerlerinde uygun havalandırma ile radon gazının dışarıda atılması sağlanabilir Benzer şekilde, tıbbi tanı amacı ile kullanılan xışını cihazlarının, gerektiğinde ve verimli olarak kullanılması için doktor ve diş hekimlerini uyarabiliriz

Doğal çevre ve tıbbi amaçlı tetkikler nedeniyle alınan iyonlaştırıcı radyasyon dozları, maruz kaldığımız radyasyon dozlarının en kayda değer kısmını oluşturmaktadır Bunların epeyce düşük dozlarda olduğu o nedenle de insanlarda genetik tesir ve öldürücü kanser oluşturması açısından çok az risk oluşturdukları varsayılmaktadır Bu varsayıma kadar, nükleer endüstriden salınan radyasyon miktarı, çevre radyasyon seviyelerini manâlı derecede arttırmadığı için, insan sağlığına etkileri de manâlı değildir *