Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
Patrona Halil İsyanı, Osmanlı Devleti'ndeki Lale Devri'nin sonunu getiren ayaklanmadır Patrona Halil idaresinde, bu isyan 28 Eylül, 1730da başlayıp günlerce sürmüştür Sadrazam Nevşehirli Damat İbrahim Paşa idam edilmiş; Sultan III Ahmed tahttan kesik ve tahta I Mahmud getirilmiş ve sonradan Lale Devri adı verilecek görev sona erdirilmiştir
Ayaklanmanın sebebi, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın açtığı müsamaha ve sefahat devrinden hoşnut olmayan, bu yapılanları müsriflik olarak görebilen ve büyük bir idareli bıkkınlık çeken bir kitle olmuştur İran seferinden olumsuz haberler gelmesi üstüne ırk harekete geçmiş, camilerde ve öteki yerlerde propaganda yaparak ayaklanmanın zeminini oluşturmaya başlanmıştıUzun zamandır maaşını alamayan Yeniçerilerin içerisinde de rahatsızlık belirmişti
Zamanın tarihin yazan Mehmed Raşid Efendi ve İsmail Asım Efendi, tepkilerin ve öfkelerin korkunç bir ayaklanmaya dönüşmesinde, halkın ekonomik sıkıntısına ve yüksek enflasyona rağmen geceli gündüzlü ziyafetlerin, çırağan eğlencelerinin, sefere çıkmak istemeyen padişahla sadrazamının Davutpaşa Sarayı bahçelerine gidip bülbül dinlemelerinin baş rolü olduğunu yazarlar Tarihçi Şem'danîzâde ise daha pratik bir anlatım ve örneğinle ayaklanmaya niçin olan Nevşehirli Güvey İbrahim Paşa'yı mirasyedi meşreb, gece gündüz müsamaha u sürûr icad idüb halkı aldadacak şey lazımdır deyû bayramlarda meydanlarda dolaplar, beşikler, atlıkarıncalar, salıncaklar kurdurub erkeklerle kadınları girift salıncağa bindiren, salıncağa binub inerken hubbaz yiğidlere kadınları kucaklatdıran, hoşseda ile şarkılar söylettirenkişi olarak betimleme ederTopluluk tepkilerini ırk ihtilaline döndürmeyi başaranlar, doğrusu Nevşehirli Güvey İbrahim Paşa'nın siyasi karşıtlarıydı
Asiler daha önceki devirden elde kalan en manâlı binaların bulundugu Saadabat'daki köşkleri yakıp küle döndürmeyi özlem etmekteydiler Lakin I Mahmud bu yangına izin vermedi Ama gerçi buraların yıkılmalarına engel olamadı
I Mahmud ayaklanma elebaşılarını birer görevle İstanbul'dan uzaklaştırmayı denedi Patrona Halil Yeniçeri Ağası tarafından yapılan 10 bin altın maaşla nerede isterse vali olması teklifini reddedip; amacının mülk, mülk ve unvan elde etmek olmadığını ve bozuk düzeni uyandırmak asıl hedefi olduğunu belirtti Güvenilir adamları aracılığıyla I Mahmut, Kapıkulu asker ocaklarındaki isyancıları ve Patrona Halil etrafındaki kalabalığı kendi safına çekmekte azıcık galibiyet kazandı Patrona Halil, Şeyhülislam ve kazaskerin kefil olmaları ile bu yoldaşlarının ayrılmasını kabul etti
Fakat yeniden bir ay boyunca Patrona çoğu kez Etmeydanı karargahından ayrılıp silahlı olarak Sultan'ın huzuruna çıkıp özlem ve önerilerde bulunmakta ve keza çarşı pazarda denetimde bulunmaktaydı Kasım 1730 ortasında (çoğu Arnavut asıllı olan) Patrona Halil erkanı ile kapıkulu askerleri aralarında, bilhassa Patrona Halil erkanına sağlanan ayrıcalıklardan doğan hoşnutsuzluk dolayısıyla, uyuşmazliklar başladı Bunu durdurmak için Patrona Halil Sadaret Kaymakamı görevini doldurmak istediğini Sultan'a bildirdi Bunun zararını anlayan Sultan hemencecik Kaptanı Derya Canım Hoca Mehmed Paşa'ya bir plan hazırlatıp uygulamaya koydu 23 Kasım'da genel gündemli bir Divanı Hümayun toplantısı hazırlanıp Patrona Halil ve tüm erkanı bu toplantıya çağrıldı Burada 25 Kasım'da bir gizli toplantı yapılması kararlaştırıldı Bu rahat toplantiya gelen Patrona, erkanı ve muhafızları birbirinden ayrıldı Silahlarından arındırılan Patrona Halil ve erkanı Sünnet Odası'ndan alınarak bir baskınla öldürüldüler Haricen bekleyen muhafızlar ise birer ikişer ayrı ayrı idam edildiler Enderun avlusu ve Sofayi Hümayun bir savaş meydanına döndü Patrona, erkanı ve mufahızlarının kelleleri ve cesetleri Saray'dan arabalarla çıkarılınca despot kalabalıkları da hemen dağıtıldı
İstanbul sıkı bir denetime alındı Bilhassa hamamlarda çalışıp yaşayan Arnavutlar dağıtıldı 2000 kişi yakalanip ya idam edildi veya Anadolu'ya sürgüne dağıtıldı Bu Nedenle 25 Kasım'dan derhal sonra Patrona Halil isyanı kalıntıları sona erdirilip I Mahmud'un gerçek saltanatı başladı *
Ayaklanmanın sebebi, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'nın açtığı müsamaha ve sefahat devrinden hoşnut olmayan, bu yapılanları müsriflik olarak görebilen ve büyük bir idareli bıkkınlık çeken bir kitle olmuştur İran seferinden olumsuz haberler gelmesi üstüne ırk harekete geçmiş, camilerde ve öteki yerlerde propaganda yaparak ayaklanmanın zeminini oluşturmaya başlanmıştıUzun zamandır maaşını alamayan Yeniçerilerin içerisinde de rahatsızlık belirmişti
Zamanın tarihin yazan Mehmed Raşid Efendi ve İsmail Asım Efendi, tepkilerin ve öfkelerin korkunç bir ayaklanmaya dönüşmesinde, halkın ekonomik sıkıntısına ve yüksek enflasyona rağmen geceli gündüzlü ziyafetlerin, çırağan eğlencelerinin, sefere çıkmak istemeyen padişahla sadrazamının Davutpaşa Sarayı bahçelerine gidip bülbül dinlemelerinin baş rolü olduğunu yazarlar Tarihçi Şem'danîzâde ise daha pratik bir anlatım ve örneğinle ayaklanmaya niçin olan Nevşehirli Güvey İbrahim Paşa'yı mirasyedi meşreb, gece gündüz müsamaha u sürûr icad idüb halkı aldadacak şey lazımdır deyû bayramlarda meydanlarda dolaplar, beşikler, atlıkarıncalar, salıncaklar kurdurub erkeklerle kadınları girift salıncağa bindiren, salıncağa binub inerken hubbaz yiğidlere kadınları kucaklatdıran, hoşseda ile şarkılar söylettirenkişi olarak betimleme ederTopluluk tepkilerini ırk ihtilaline döndürmeyi başaranlar, doğrusu Nevşehirli Güvey İbrahim Paşa'nın siyasi karşıtlarıydı
Asiler daha önceki devirden elde kalan en manâlı binaların bulundugu Saadabat'daki köşkleri yakıp küle döndürmeyi özlem etmekteydiler Lakin I Mahmud bu yangına izin vermedi Ama gerçi buraların yıkılmalarına engel olamadı
I Mahmud ayaklanma elebaşılarını birer görevle İstanbul'dan uzaklaştırmayı denedi Patrona Halil Yeniçeri Ağası tarafından yapılan 10 bin altın maaşla nerede isterse vali olması teklifini reddedip; amacının mülk, mülk ve unvan elde etmek olmadığını ve bozuk düzeni uyandırmak asıl hedefi olduğunu belirtti Güvenilir adamları aracılığıyla I Mahmut, Kapıkulu asker ocaklarındaki isyancıları ve Patrona Halil etrafındaki kalabalığı kendi safına çekmekte azıcık galibiyet kazandı Patrona Halil, Şeyhülislam ve kazaskerin kefil olmaları ile bu yoldaşlarının ayrılmasını kabul etti
Fakat yeniden bir ay boyunca Patrona çoğu kez Etmeydanı karargahından ayrılıp silahlı olarak Sultan'ın huzuruna çıkıp özlem ve önerilerde bulunmakta ve keza çarşı pazarda denetimde bulunmaktaydı Kasım 1730 ortasında (çoğu Arnavut asıllı olan) Patrona Halil erkanı ile kapıkulu askerleri aralarında, bilhassa Patrona Halil erkanına sağlanan ayrıcalıklardan doğan hoşnutsuzluk dolayısıyla, uyuşmazliklar başladı Bunu durdurmak için Patrona Halil Sadaret Kaymakamı görevini doldurmak istediğini Sultan'a bildirdi Bunun zararını anlayan Sultan hemencecik Kaptanı Derya Canım Hoca Mehmed Paşa'ya bir plan hazırlatıp uygulamaya koydu 23 Kasım'da genel gündemli bir Divanı Hümayun toplantısı hazırlanıp Patrona Halil ve tüm erkanı bu toplantıya çağrıldı Burada 25 Kasım'da bir gizli toplantı yapılması kararlaştırıldı Bu rahat toplantiya gelen Patrona, erkanı ve muhafızları birbirinden ayrıldı Silahlarından arındırılan Patrona Halil ve erkanı Sünnet Odası'ndan alınarak bir baskınla öldürüldüler Haricen bekleyen muhafızlar ise birer ikişer ayrı ayrı idam edildiler Enderun avlusu ve Sofayi Hümayun bir savaş meydanına döndü Patrona, erkanı ve mufahızlarının kelleleri ve cesetleri Saray'dan arabalarla çıkarılınca despot kalabalıkları da hemen dağıtıldı
İstanbul sıkı bir denetime alındı Bilhassa hamamlarda çalışıp yaşayan Arnavutlar dağıtıldı 2000 kişi yakalanip ya idam edildi veya Anadolu'ya sürgüne dağıtıldı Bu Nedenle 25 Kasım'dan derhal sonra Patrona Halil isyanı kalıntıları sona erdirilip I Mahmud'un gerçek saltanatı başladı *
