Otistik Çocuklar Evde Yapılabilecek Aktiviteler yapılabilecek icatlar otistik çocuklar için oyuncak çocukların yapabileceği basit icatlar evde yapılabilecek oyunlar evde oyuncaklar HAMBURGER OYUNU Battaniye ya da mat içinde çocuğu yatırın, döndürerek rulo yapın, ve siz üstüne baharat koyarmış gibi yapıp, hamburgerin üstünü ovalayın Her baharat çeşidine farklı bir dokunum yaparsanız, uyarıyı daha ismi söylendiğinde tanır ve tedbirli olur veya öğrendikten daha sonra siz ona sorup, bulmasını sağlayabilirsiniz Mat veya battaniye kalın gelecek olursa alıştığı bir örtü ile de deneyebilirsiniz YERDE YÜZME OYUNU Yere tekrar tekrar birkaç mat sererek bir yüzme havuzu oluşturun Çocuğunuz havuza atlayarak, karnının üstünde sürünerek değişik uca değin yüzmeli Çıktığında çıplak ayak ve elleri havlu ile kurulanmalı Öbür yüzme stilleri de bu aktiviteye ek edilebilir (Mat yerine halı veya battaniye de koyabilirsiniz) Yüzmeye gitse de bu aktiviteden alacağı çok bambaşka uyaranlar var HALIDA EMEKLEME OYUNU Emekleme, yuvarlanma, komando sürünmesi, kalçaların üzerinde ilerleme gibi aktiviteler bir rampa üzerinde ya da mat yastık sözde materyallerle oluşturulan bir tepecik üstünde “lideri peşine düşüp takip et tarzında bir dramatizasyonla uygulanabilir Keza fok, yılan ya da yerde yuvarlanan bir köpek olabilir HALIDA SÜRÜKLEME OYUNU Yere alçaklıyüksekli matlar, halılarla bir bölge oluşturun Çocuk sırt üstü veya yüzükoyun pozisyonda biri göre sürüklensin Ayrı yönlerde deneyin Bir mat üzerinde inipçıkma şeklindeki bu oyunu, kontrollü olarak arkadaşları ile birlikte birbirlerini çekmesi sağlanabilir Hem çeken keza çekilen çocuk için yardımcı bir aktivitedir TOP YUVARLAMAK Çocuğunuz, yüzükoyun ya da sırt üstü yatarken vücudunun üstünde birazcık basınçla top yuvarlayın Eğer fazla kaçınırsa, ısrarcı olmayın Top açık havada etrafta kullandığınız pek çok materyali bu eylem için kullanabilirsiniz NOKTAYI BULGU OYUNU Çocuğunuzun vücudunun muhtelif yerlerine yumuşak tebeşirle sinyâl koyun Çocuğun bu noktaları dokunarak, ovarak, silkeleyerek ya da bir bez, havlu ile temizlemesini sağlayın DAĞA TIRMANMAK Bir değişiklik dağ süsü verilmiş bir tepeye karnının üzerinde sürünerek, yalnızca elleriyle kendisini itmesini sağlayın Tepeye tırmanıştan daha sonra yuvarlanma veya kayma ödül olarak verilebilir EL ARABASI Çocuğunuz elleri üzerinde yürürken siz ya da daha zinde bir çocuk göre bacaklarından tutulur (bir ip veya yol üzerinde de olabilir) ileriye gitmesi sağlanır Oyunun varyasyonları arttırılabilir Rampalar, merenlerde uygulanabilir Bunu çok dikkatlice fazla zorlamadan uygulayalım RESIM TAHTASI Tahta üstünde her iki elle çizim yapma ya da her iki elle benzeröbür hareketlerle arıtma işlevleri yapılabilir Traş köpüğü veya yoğun bir kremle aynada ya da öbür bir yüzeyde aynı aktivite uygulanabilir Ağzına götürme riski nedeniyle krem şanti de uygulanabilir DUVAR İTME Her iki elle çocuğun duvarı itmesi ve itebileceği ağırlıkta bir nesneyi yer değiştirmesi sağlanabilir Ardından yardım oluşturabilirsiniz Omuzların ve kolların eşit itmelerine dikkat ediniz EVDE UYGULAMALARA ÖRNEKLER Yuvarlanmak,takla atmak, sıçramak, koşmak, hoplamak Bir fazla baş ve beden hareketiyle dans etmek Baş üzerinde bir nesneyi tutarken yuvarlanmak Sırt üstü yatıp,dizleri göğüs üzerinde kavrayıp sallanmak Oyun alanı eşyalarını hareket ettirmek, oturmak ve dönmek, trambolinde zıplamak Bir duvarı (ya da bir yetişkini) ellerle, bir diğerini ayaklarla itmek Çocuk sırt üstü uzanmış ve kolları vücuda dik iken kollar, sizi geri itene dek itmek Halat çekme, emekleme, dirsekler üstünde sürünme, diz üzerinde yürüme (öne,yandan,ortaya) Plastik bir bisiklete binerek itmek Hayvan yürüyüşleri; Ayı : Açık bacaklar açık kollara dayanarak Yengeç : Kalça yere değmeden el ve ayaklar üstünde Ördek : Üçgenin Taban Olmayan Kenarı bileklerini ellerle tutarak Sakat Köpek : İki ayakla aynı anda kısa süreli sıçrayışlar Yılan : Karın üzerinde, el ve ayağın yardımı olmadan Solucan : Sırt üstü, bacakları yukarı itip sonra vücudu çekerek Mors : Karın üzerinde, açık kollarla El arabası yürüyüşü Dikey bir kara tahtada uzun bir çizim yerine getirmek Sabit olmayan yüzeylerde yol almak (şişmiş deniz yatağı gibi) gelişimsel pozisyonları devam etmek (emekleme, diz üstü, sırt üstü, yüz üstü) Tırmanış aktiviteleri Engelli bir plan izleme Engelli plan esnasında kaykay sürmek Çocuğun aktiviteler oluşturmasına izin vermek ve çevre düzenlemesine yardım etmesini temin etmek Çocuğun sakız veya şeker çiğnemesine emmesine müsade verilmelidir Çocuğun gerçekleştirmesi için bir atama sırası sıralamak, bir görevle başlayıp, üstüne yapılandırmak Farklı Alanlara Yönlendirilmiş yapı oyuncakları ve yapı blokları ile oynamak Çocuğun sınıf içinde uygunsa ya da evde uyarılmışlık seviyesi düşene dek oturma ve dönmesine olanak sağlanmalıdır Sallanan bir düzlemde sallanma Çocuğun bir hoplama topu üstünde hoplaması Bir mat üstünde, farklı pozisyonlarda yuvarlanma Oyun alanında çocuğu sallama ve çocuğun kendini durdurmasına müsade verme Oyun alanında veya spor salonunda barbar motor aktiviteler yapma (koşma, çok çabuk koşma, zıplama) Gün içinde çocuğa ağır kitaplar ve objeler taşıtın Çocuğun, ellerini sıranın altına koyup, yukarı dürüst itişler yapmasını sağlayın Çocuğunuz ile oyun oynarken ilk aşamada çocuk kendi kendine oynarken amaçlı bir oyun ortaya çıkarmasını bilgi vermek gerekir İkinci aşamada , oyuna diğer birisini de katmasını öğretmemiz gerekir örneğin , yakalamaca , ceee oyunları gibi vs sonra ´´Sıra Kimde´´ oyunları gibi , basit oyunlarla , çocuğun farkına bile varmadan , beraberce oynanan oyunlara desteklemek gibi Mesela, çocuğun kolunu veya bacağını kaşıyın, sonra Sıra sende diyerek onun sizin kolunuzu kaşımasını teşvik edin ( gerekirse çocuğun elini tutup kolunuzu kaşımasını öğretmek nedeniyle muavin olun ),ve tekrar Sıra bende diyerek siz onun kolunu kaşıyın , sırası gelmişken size kısa bakışlar atacaktır , ve sizde onun bakisini yakalamaya calisinbu oyun farklılık kazanması açısından , kaşımaufalama , gıdıklama seklinde genişletilebilir Bu basit oyunla çocuğunuzun bir sürü duyularını harekete geçirmiş oluyorsunuz ,sıra beklemek, tende öbür algılamalar , göz kontağı ve beraber oynanan bir oyun seklinde vb Göz kontağı belirlemek için; · İstediği nesneleri vermeden önce nesneyi göz hizanıza tutup size bakmasını sağlayıp sonra verin bu vesileyle vereyim mi diye sorup kısa bir süre beklerseniz ona cevap vermesi gerektiğini, hafifçe ‘ver’ diyerek de ne cevap vermesi gerektiğini öğretmiş olursunuz Bu ‘ver’i üçüncü bir kişinin söyleyerek model olması daha da iyi olur · Baloncuk yerine getirmek göz kontağı kurmada genelde işe yarar Burada da benzer şekilde ‘üfleyeyim mi?’’ Üfle’ kalıbını çalışabilirsiniz Tip dili desteklemek için; · Yönergenizi kısa net sözcüklerle verin (al, ver, gel, bak, otur) bu ,daha sıcacık anlamasını, daha tez taklit etmesini sağlayacaktır Yönergenizi anlamazsa somut yardımla yaptırın · Çevresinde gördüğü her şeyin adını söyleyin Ama 2bak oğlum bu top ‘biçiminde uzun cümlelerle yok, ‘bu top’ biçiminde özet olarak · Aile albümü, resimli kitaplar, market broşürlerine birlikte bakın Her seferinde parmağınızla gösterip’ bak dede’’ bak kek ‘diyerek bakmasını sağlayın Ondan da göstermesini isteyin · Çocuğun alaka alanlarını izleyin Herkes ilgilendiği şey hakkında konuşmak ister Arabalara alaka gösteriyorsa amaç sözcüklerini ve etkinliklerini arabalarla alaka konulardan seçin · Aynı eylemler için defalarca aynı sözcükleri daima kullanın Sütünü içerken; iç, giydirirken giy, tuvaleti ya da yemeği bittikçe ‘bitti’top atması için;’beygir’beklemesi için her seferinde;’bekle’ gibi Çocuk ne dek çok duyarsa taklit etmesi böylece mümkün · Söylev organları ile çalışma Bilhassa üfleme; flüt, mum, kağıt parçaları, pipon topu, tüy vs pipetle içme çalışmalısınız Çocuklar nefeslerini ve konuşma organlarını koordine etmekte güçlük çekiyorlar · Hayvan sesleri taklit etme çalışabilirsiniz Daha geniş tutarsak, duymaktan hoşlandığı sesleri yakalamaya çalışın Şarkı nakaratı olabilir, şşşt sesi veya çuf çuf,düdüüüt gibi ,deneyerek bulabilirisiniz · Oyun oynamayı öğretmelisiniz Bunun için şayet önce siz öğrenmelisiniz Birkaç öneri; şişeye boncuk atma, kağıdı karalama ya da resim, saklambaç, sepete top atma, fış fış kayıkçı,oyuncak arabaya dağıtılmış nesneler koyarak sürme,bebek sallama,yedirme,kutu kutu pense vb sizinle oyun ve etkinlikleri paylaşması çok kayda değer Keza salıncağı fazla kullanmanızı, takla atmayı,tek bacak üstünde zıplamayı, emeklemeyi, iki eli üzerinde yürüme (siz ayaklarını tutuyor olacaksınız) çalışmalar önerilmektedir Kaynaklar Kaynakça: Otistik Çocuklar Derneği Engin ODER