Ortodonti

Dişlerdeki çapraşıklığın buna ek olarak çene,yüz ve dişlerdekii uyumsuzlukların düzeltilmesini sağlayan bilim dalına''ortodonti''denir.Bu sahada eğitim almış mütehassıs diş doktoruna ise ''ortodontist'' denir.

Ortodontik tedavi teknikleri ile düzeltilen meseleler

Dişlerdeki Çapraşıklıklar

Dişler arasındaki boşluklar

Çene ,yüz ve dudak uyumsuzlukları

Kapanış bozuklukları


Neden Ortodontik Tedavi?

Çapraşık ve entegrasyonsuz dişler estetik görünüm başta olmak üzere birtakım problemlere neden olabilmektedir.Dişlerdeki çapraşıklık dişlerin aralarının temizlenmesini zorlaştırır.Bu nedenle çürüklere ve dişeti hastalıklarına eğilim artar.Dişler düzgün kapanmadığında,çene kaslarında ve çene ekleminde birtakım dertler oluşabilir.Ön ortamdaki dişlerin çokça ileride olması hem estetik derde neden olur hem de kapanış sırasında dudak ve damakta travmaya ve konuşma bozukluğuna neden olabilir.Ortodontik tedavi ile fizyolojik ve estetik tüm problemler düzeltilir ve kişinin ömür kalitesi artmış olur.

Ortodontik tedavi en düzgün çocuklarda başarılı olmasına karşın, gün geçtikçe yetişkinler de ortodontik tedaviden yararlanmaktadır.Çocuklarda, tedaviye başlamadan evvel gereğince diş çıkmasını beklemek gerekli olabilir.


Ortodontik problemlerin sebepleri


1.Beslenme Bozuklukları: Ehliyetli beslenemeyen şahıslarda, çene ve yüz yapısında hacimsel küçülme meydana gelecek ve olağan hacimdeki dişler küçük çenelerde gerekli alanı bulamayacakları için çapraşıklıklar, rotasyonlar (dönme), velev gömüklük olguları görülecektir.


2.Ağızdan Nefes Alma: Kronik iltihaplar ve gibisi nedenler,uzun vade devam ederse bademcikler ölçüsüz kademede büyüyebilir. Bu durumda teneffüs yolları daralır ve nefes alma güçlüğü meydana gelir. Bu güçlüğü yenebilmek ve o ortamdaki hava geçiş yolunu genişletebilmek maksadıyla evlat alt çenesini ve buna bağlı olarak lisanını öne alma zaruriliği duyar. Bu durum, uzun mühlet devam edecek olursa alt çenenin öne hakikat konumu yerleşir. Lisan ön dişler arasına girer ve dişlerin sürmelerine köstek olursa açık kapanış meydana gelir. Hasta burundan nefes alamıyor ise ,üst çenenin büyüme potansiyeli üzerinde negatif tesir oluşabilir.



3.Parmak Emme: Yeni doğmuş bir bebekte nispeten gelişmiş bir emme mekanizması vardır. Emme içgüdüsü tatmin edilmemiş bir bebek, bu gereksinimini gidermek için kimi alışkanlıklar edinir. Ana sütü ile 9-18 ay beslenen çocuklarda çoğunlukla bu alışkanlık görülmez.
Yapılan araştırmalar parmak emmenin hayatın birinci birkaç haftasında açlığa bağlı olarak geliştiğini göstermiştir. Dişlerin sürmeye başladığı periyotta lokal iritasyonlardan doğan ağrı, parmak emme yoluyla giderilebileceğinden bu alışkanlığın dişlenmeye yardımcı olduğu düşünülebilir. Parmak emme yaşla azalır.


Parmak emmenin nedenleri:


· Ani olarak ana göğsü yahut biberondan kesilme
· Bebek beslenirken emmesini çok kısa vadede sonlandırmak
· Bebeğin beslenmesini uzun aralıklar olacak biçimde değiştirmek

Parmak emme alışkanlığında erken devirde hiç tedbir alınmaz. Bu devrede alışkanlığı önlemek, evladın fizyolojisini etkileyeceği için zararlıdır.


Parmak emme alışkanlığının tedavisi için kesin bir yaş söylenemez. Münâsib hengam ayarlanması her evlat için munfasıl münferittir. Alışkanlığın kademesi, evladın geçmişi vakit ayarlanmasını tesirler. Umumi olarak parmak emme 3.5 yaşından sonrada devam ediyor ise tedavisine başlanmalıdır.



Bu alışkanlığı sürdüren evlatta, emilen parmağa ve sayısına nazaran tesir meydanında bulunan alt ve üst dişlerde konum değiştirmeler ve kapanış düzensizlikleri görülecektir.



4. Yalancı Emzik: Fizyolojik özellikleri olan bir emziğin 1.5 yaşına kadar emilmesi zararlı değildir. Velev evladın parmak emme üzere makûs bir alışkanlık edinmesini tedbire yanından yararlıdır.Yalancı emzikler daima olarak kullanıldıkları hengam, tesir sahaları içindeki dokulara uzun müddetli anormal tesir yapacağı için o kesimlerde düzensizlik ve çeşitli kapanış bozukluklarına neden olmaktadır.


5. Yatış Hali: Yatış biçimi, çoğunlukla alt çenenin yatma sırasındaki konumunu belirler. Bu da bize alt çenenin ortalama günde 8 saat hangi konumda olduğu hakkında haber verir.


Örneğin yüzü koyun yatan bir evlat ile sırt üstü yatan bir evlatta alt çenenin konumu farklıdır. Uyurken mütemadi birebir tarafa yatıp elini yahut yumruğunu yüzü ile yastık arasına koyma alışkanlığı olan şahıslarda o tarafta yüz devamlı bir basınç altında bulunacağı için ortodontik sorunlar çıkabilir.



6. Diş sıkma, tırnak yeme, kalem ısırma, dudak ısırma üzere istenilmeyen alışkanlıklar.

7. Süt dişlerinin erken kaybı.

8. Dişeti sorunlarına bağlı diş düzensizlikleri.

9. Diş kaybına bağlı olarak meydana gelen düzensizlikler.

10. 20 yaş dişlerinin öndeki dişleri sıkıştırmasına bağlı düzensizlikler.

11. Genetik olarak yatkınlık.

12. Hormonal düzensizlikler, sistemik marazlar.

Tedavi Yolları:


1-SABİT ORTODONTİK APAREYLER
Diş üzerine yapıştırılan braketler ile yapılan tedavi biçimidir. Braketler metal yada porselenden olabilir. Diş rengindeki porselen braketler estetik olarak hiçbir rahatsızlık vermezler.


2-HAREKETLİ ORTODONTİK APAREYLER
Yalın tedaviler hareketli apareylerle ( temizlemek için çıkarılabilen plak) yapılabilir.Dişe hafif ağırlık yapmasını sağlayan narin telleri ve yayları vardır.


3-ÇENE ORTOPEDİSİ: çenelerin yüze yahut birbirine nazaran bozulan alakalarını kişisel araçlarla düzeltmeyi emel edinen bir ortodonti meydanıdır. Birçok devir ortopedik tedavi (çenelerin koordinasyonu sağlanır) ve ortodontik tedavi (dişlerin kapanış ahengi sağlanır) birlikte yürütülür.


4-ORTOGNATİK CERRAHİ
Ortodontik yahut ortopedik tedavi ile düzeltilemeyecek durumlarda ortognatik cerrahiye başvurulur. Çene ve yüzde oluşan bozukluklar doğuştan yada kaza ve illetlere bağlı olarak sonradan ortaya çıkabilmektedir. Çenelerin birbirine ve yüze nazaran uyumsuzluğu hastalarda hem estetik hem de fonksiyonel rahatsızlıklara yol açmaktadır. Gelişen üstün teknoloji ve cerrahi teknikler ile bu bozuklukların düzeltilmesi sağlanabilmektedir.



5-INVISALIGN:
braketler olmadan, şeffaf plakların tasarrufuyla dişlerin düzeltimini sağlayan bir tedavidir. Bu yaklaşımda 2-4 hafta arasında değişen, yaklaşık olarak yekun 10-12 adet şeffaf plak tasarrufu kelam mevzusudur. Bu plakaların gözle görülmesi ve fark edilmesi zordur. Bu yaklaşım mahsusen erişkin hastalar için ülküdür. Şeffaf plaklar istenildiğinde çıkartılabilip temizlenebilmektedir.
İnvisalign tekniğinin uygulanabilmesi için çok şiddetli bir iskeletsel meselenin ve çapraşıklığın olmaması gerekir



6-Lingual Braketleme:braketlerin dişlerin ön yüzeyi mahalline, art yüzeyine yapıştırılması suretiyle onların külliyen görünmez olmasını sağlayan bir tekniktir.büyümeyi tamamlamış tüm gençlerde ve bilhassa de erişkin hastalarda münasip bir tedavidir. Çocuklarda diş sürmeleri devam etmesi hasebiyle braketleri yapıştırmak sorun olacağından tercih edilmez.


ORTODONTIK TEDAVINIZ SIRASINDA DIKKAT ETMENIZ GEREKENLER


ortodontik tedavi gören kişilerin ağız hijyenine daha çokça dikkat etmeleri gerekir. Braket takılı olan dişlerde daha ziyade yiyecek birikimi olur. Şayet dişlerden ve braketlerden plak temizlenmezse diş eti illeti, çürüme ve berbat nefese yol açarlar.


Yumuşak uçlu diş fırçası tasarrufu : yumuşak uçlar çatlak ve zaviyelere ulaşmakta orta ve sert uçlardan daha başarılıdırlar başkaca dişetlerini rahatsız etmezler.Özel ortodontik fırçaların kullanılması da yararlı olur.



Diş İpi tasarrufu:Günde en az 1 kez diş ipi kullanın. Braketler varken diş ipi kullanmak mümkün gözükmese de, bu hem basitçe yapılabilir hem de gereklidir. Tellerin ve dişeti çizgisinin arası için hususî diş ipleri vardır. Braketler birinci takıldığında, diş ipi tasarruf teknikleri diş doktorunuz tarafından gösterilebilir. Şayet hakikat yaptığınızdan emin değilseniz diş doktorunuza danışabilirsiniz.


İnterdental fırça tasarrufu: Ağız hijyeninizi sağlamak için size yardımcı olacak vesair bir yardımcı materyal ise interdental fırçadır.



Düzgün Beslenme:Braket takarken çürük yapabilecek besinleri yemeden iki kez düşünmek gerekir. Brakete zarar verebilecek besinlerden de uzak durmalısınız. Braketlerin devamlı kırılması tedavi vadesini uzatıcı bir etkendir. Sert ve yapışkan yiyeceklerden uzak durun. Karamel, şeker, sakız vs. brakete zarar vererek tel ve aralıkların içine kaçabilirler. Yiyecekler orada sıkıştıklarında çürük yapan bakterilerin beslenmesi için gereğince şeker sağlarlar.Elma, havuç üzere sert yiyecekler bıçakla kesilerek yenmelidir. Yoksa braketlerin kırılmasına neden olabilirler.Özellikle kabuklu ve sert çerezler braketlerin kırılmasına sebep olabileceği için bunların tüketilmesinden kaçınılmalıdır.
Amerikan Ortodontistler Derneği evlatların 10 yaşından evvel ortodontik gözleme girmesini tavsiye eder. O yaşlarda gereğince kalıcı diş çıktığından, mümkün meseleleri görmek mümkündür. Lakin bütün kalıcı dişler çıkana kadar beklememelisiniz. Ortodontik tedaviye erken yaşta başlamanın bir çok avantajı vardır.


Yetişkinler İçin Ortodonti:


Ortodontik tedavi sanıldığı üzere yalnızca çocuklarda değil, tersine her yaşta uygulanabilen bir tedavidir. Sağlıklı dişeti ve kemik yapısına sahipseniz ortodontik tedavi rastgele bir yaşta yapılabilir. Bilhassa dişlerdeki düzeltim sonrası değişen görünüm, kişinin kendine inancını kazanmasını ve rahatlıkla gülümsemesini sağlayacaktır.



Yükselen diş sıhhati bilinciyle yetişkinler de artan sayılarla ortodontik tedavi görmektedirler. Gelgelelim yetişkin tedavisi daha karışıktır ve bazen bir sorunu gidermek için birden ziyade bilirkişi gerekebilir.


Erişkin hastalar estetik nedenlerle metal braketlerin kullanılmasını istemediğinden metal braketler tarafına seramik braketler tercih edilir. Başka alternatifler ise braketlerin dişlere arttan yapıştırılması (lingual ortodonti) yahut invisalign/orthoclear üzere şeffaf dişleri düzeltici plakların uygulanmasıdır.