Ömer Hayyam ve bilim

ömer hayyam ve bilim, ömer hayyamın dik geniş ve sıcacık açı hipotezleri, ömer hayyam kübik denklemi,

Ömer Hayyam ve bilim
Ömer Hayyam, “Binom açılımı olarak aşina formülün katsayılarının zahmetsizce elde edilmesine yarayan Pascal Üçgeni ’ni Pascal'dan önce keşfedenler arasındadır Pascal ise Ömer Hayyam ’dan yaklaşık 400 sene sonra benzer üçgen ile karşımıza çıkar Zaten bu üçgeni “Hayyam Üçgeni adıyla ananlar da yok değil

hayyam ya da paskal üçgeni



Öklid(Euclid) aksiyomları üstünde de çalışmalar yürüten Ömer Hayyam, Paralellik Aksiyomunu başka bir teklif kümesiyle değiştirerek Öklid dışı geometrinin(NonEuclidean Geometry) temellerini atmıştır Bugün kullanılan “rahat, geniş ve tepede olan açı hipotezleri bu bakımdan Ömer Hayyam ’ın eseri olarak sayılabilir

Kitabında çoğu kez cebirsel denklemleri geometrik yöntemlerle çözme yoluna başvurmuştur Bir örnek verecek olursak; x3+a2x b denkleminin çözümünde Hayyam şöyle bir yöntem izler: Önce x2 ay parabolünü daha sonra merkezi x ekseninde olan bir çember çizer Çemberin çapı şu durumda |AC| ’dir Parabol ile çemberin kesişim noktasından(P) çemberin çapına bir dik indirir İndirilen dikmenin x eksenini kestiği noktayı(Q) alır ve kübik denklemimizin çözümünü |AQ| dürüst parçası olarak bulmuş olur Bu çözüm yöntemi Hayyam ’ın Descartes ’den 600 yıl önce analitik geometride ne denli derinleşebilineceğini göstermesi açısından da önemlidir

ömer hayyâm'ın kübik denklemi çözümü
Cebir ve geometrinin yanında gökbilim ile de ilgilenen Ömer Hayyam, Sultan Melikşah göre Fars takvimini düzenlemesi için görevlendirilmiş Görevi kabul eden Hayyam ise, “Ömer Hayyam Takvimi “Melikşah Takvimi veya “Celali Takvimi olarak isimlendirilen güneş yılına dayalı bir takvim meydana getirmiştir Bu takvimin kusur payı her 5000 yılda bir gün kadardı Bugün kullanılan Gregoryen takviminin 3330 yılda bir gün hata verdiğini hatırladığımızda Ömer Hayyam ’ın bu konudaki başarısını daha iyi anlamış oluruz *