Okul öncesi çocukluk çağı düşmeleri ve kafa travmaları

Dimağ travmaları, kıymetli bir halk sıhhati sorunudur. Çoklukla trafik kazaları, düşmeler, darplar ve spor yaralanmaları sonucu gelişir. 45 yaş altı yetişkinlerde ve çocuklarda en sık hastaneye müracaat nedenleri arasındadır. Baş travmaları, her devir ağır travmalar şeklinde olmamakta, bazen değersiz üzere görülen yahut çok kısa vadeli bilinç kaybına neden olup düzelen, yapılan tetkiklerde önemli bir birincil hasarın görülmediği hafif baş travması olarak da sınıflandırılmaktadır. Son yıllarda bu hususta yapılan çalışmalarda; Tekrarlayan travmaların beyefendisinin yüksek fonksiyonlarında hasar oluşturabileceği ve zeka fonksiyonlarını etkileyebileceği argüman edilmektedir. Burada dikkate edilmesi gereken tek tek ufak travmalar değil daima ve yenileyen travmalardır. Başkaca hepimizin tecrübesi hiç bir evlattan düşemeden büyümez. Burada ayrımı âlâ yapmak gerekir. Mektep öncesi devir evlatlarında düşmeler ve baş travmaları ana ve pederlerin sık karşılaştı dertlerdir. Bu devri 2 yaş öncesi ve 2-7 yaş arası olarak ikiye ayırarak incelemek akıllıca olur.

İki yaş öncesi periyotta bebeğimiz daha yeni yürümeye başlamış, beyefendisinin ve kasların fonksiyonları şimdi oluşmuş ve olgunlaşma devam etmektedir. Yatarken, otururken ve yürürken kendini müdafaa, tehlikelerden uzak durma yetisine ve reflekslerine sahip değildirler. Yaşına tutarlı olarak, yattığı noktada dönebilir, emekleyebilir, oturabilir, destek alarak yahut almadan yürüyebilir. Bunları yaparken yattığı, oturduğu mekandan düşebilir, yürürken istikrarını kaybedip yada ayağı takılıp düşebilir. Bu yaş kümesinde baş yetişkinlere orantıyla çok büyük, kafatası kemikleri daha gereğince olgun ve sert değildir, travma direk olarak dimağ dokusunda hasar oluşturabilir. Buna karşılık tabiat bu zayıflığı, beyefendisinin elastikiyet ve esnekliğini ileri aşamada artırarak azaltmaya çalışmıştır. Bu yaş öbeğinde başa gelen darbelerde, kafatası güya bir pinpon topu üzere davranıp çöker ve sonra çabucak eski halini alır, alttaki dimağ dokusuda son nokta elastik olduğu için bunu en az hasarla atlatmaya çalışır. Lakin tüm bunlar aşikâr snırlar içinde gerçekleşir. Şayet tavma gereğince şiddetli ise, savunma mekanizmaları yerinde gelmez, kemik ve dimağ dokusunda çeşitli seviyelerde hasar ve kanamalar ortaya çıkabilir.

Travma geçirmiş yahut geçirdiğinden kuşku edilen bebekte, biz tabipler olarak bir grup işaretleri ararız. Evladın yaşı, düştüğü yükseklik, yer, düşme suratı birinci planda travmanın ciddiyeti konusunda bir fikir oluşturur. 2. aşamada bu vakadan sonra evlatta oluşan değişimler, bilinç kaybı, uyku hali, kusma yahut alışılagelmiş olmayan her şey bizim dikkatimiz çeker. Üçüncü aşamada muayene ve gerekirse radyolojik bulgular bizi sonuca götürür. Her vakit birinci 24 ve 48 saat kıymetlidir ve başlangıçta evlat külliyen alışılagelmiş olsa da sonradan yeni bulgular ortaya çıkabilir. Bu nedenle travma sonrası 24-48 saat evladın ya ailesi tarafından yada gereğinde hastanede tabip tarafından takibini ve bu müddet ahir tekrar denetimi öneririz.

Pratik olarak bu türlü bir vakayla karşılaşıldığında, şayet evlatta sıradan dışı kusma, uyku hali yahut bilinç kaybı varsa, gözle görülür bir şişlik, morarma mevcuttsa ve kasılma nöbeti olmuşsa, travmanı şiddetine bakılmaksızın süratle tabibe götürülemesi gerekir. Bilinci kapanmış çocuklarda başın geriye yatırılıp, lisanın bir kaşık ardı ile bastırılması çok kıymetli olan hava yolunu açık tutacak son nokta yararlı bir süreçtir. Şiş olan mekana soğuk tatbiki hem kanamayı hemde şişliği azaltır. Bu sırada devir en büyük düşmandır ve süratli lakin panik yapmadan davranmak gerekir.

Bu çeşit travmalardan korunmak için :

1- Konutta çocoğun başına kadar olan aradaki sert, keskin, sivri ve kenarları olan eşyaların uzaklaştırlması yahut muhitlerinin yumuşak lastik yahut sünger ile kaplanması,

2- Tabanın yukşak ve kalın halı misal materyallerle örtülmesi,

3- Evladın tırmanıp üzeriden düşebileceği eşayaların örneğin sandalyalerin kapatılması,

4- Yatağının yanlarında himaye bariyerlerinin olması yahut yatağın noktaya yakın yapılması

5- Mümkün olduğu kadar evlatların gözetim altında kalması,

6- Yürürken bilek dahil elinde tutulması

üzere tedbirler yararlı olacaktır. İki ve 7 yaş arası düşmeler evlatların daha hareketli, kas yapılarının daha güçlü olması nedeni ile bebeklik çağı düşmelerinden daha farklıdır. Bu periyotlar de balkon, pencere, ağaç üzere yanlardan düşmeler daha sıktır ve iç organ hasarları ile eklem kırık ve çıkıklarıda olabileceği daha önemli sonuçlanırlar. Kafatası kemikleri bu yaş kümesinde artık sertleştiği ve esnekliğini kaybettiği için kırık, çatlak, çökme ve dimağ dokusunda hasar riski artmıştır. Bebeklerden farklı olarak kendilerini daha güzel söz ettikleri için takipleri daha rahattır. Travmanın şiddeti, travma sonrası devir, klinik bulgular ve takip bebeklerde olduğu üzeredir. Bu yaş öbeğinde yukarıda tedbirlere ek olarak;

1- Kapı ve pencelerin açık tutulmaması, önlerinde üzerine çıkabileceği eşya ve öteki materyallerin uzaklaştırlması,

2- Bisiklet ve gibisi araçları kullanırken kask, dizlik ve disrseklik kullanması, münasebetli olacaktır.