Non-Ribozomal(Ribozom Dışı) Protein Sentezi

NonRibozomal birleşim mekanizması ilk olarak 1971 yılında Fritz Lipmann kadar ortaya atılmış ve thiotemplat mekanizması olarak adlandırılmışır Bu mekanizmada peptitler , yüksek moleküler ağırlıklı multienzimler olan Nonribozomal Peptit Sentetazlar (NRPS) aracılığı ile yağ asidi sentezine benzeşen bir mekanizma ile sentezlenirler Amino asitler enzimler aracılığı ile yanyana gelip birleşirler , bu protein sentezi çesidinde ribozomlar yokturBu enzimler domainden oluşmuş büyük bir multifonksiyonel enzimdir
Domain: Bir proteinde özgül bir işlev gösteren amino asit dizilerinin olduğu bölgedir
Sentetaz enzimlerinde tahsis olan domainler;
1Adenilasyon (A)
2 Tiyolasyon (T)
3 Kondensasyon (C)
4Tiyoester (TE) — Yeni sentezlenen peptitin salınmasında devir alır
5Epimeraz (E)— L amino asidini D amino asidine çevirir
Domainden meydana gelmiş sentetazlar modül olarak adlandırılan birimlerden oluşur
Her modül belirlenmiş bir amino aside eklenmesi için özgüldürModül sayısı oluşan peptitteki amino asit sayısına eşittirHer modül bir amino aside bağlanmakla sorumludur
NonRibozomal sentez mekanizmasında;
1 Aktivasyon
2Başlama
3Zincir uzaması
4Sonlanma
basamakları bulunur Kalıp olarak mRNA yerine peptit sentetazlar bulunur ATP kullanılır
1Aktivasyon: ATP deki fosfat amino aside bağlanır ve amino açil adenilat adında bir kompleks oluşturur
ATP+amino asit—– AAA (Amino Açil Adenilat)
Aktive olmuş amino asit modülün A bölgesine bağlanırArdından hepsine yani tüm bölgelere teker teker bağlanır
2Başlangıç: A bölgesindeki aminoasit T bölgesine geçer
3Zincir uzaması: Peptit bağı oluşumu C bölgesinde gerçekleşir Burada birinci modüldeki amino asidin karboksil grubuyla ikinci modüldeki amino grubuyla aralarında peptit bağı oluşur COOH—NH2
4Sonlanma: Peptit sentezinin sonlanması ve oluşan peptitin sentetazdan ayrılması en sonda yer alan TE bölgesinde olmaktadır
Sentetazlar DNA göre sentezlenip sitoplazmaya verilirler*Oluşan üründeki amino asit sayısı çoğunlukla 315 aralarında olmaktadır Bu mahsul antibiyotiktir*Bu sentez türü genelikle antibiyotiklerin sentezlenmesinde kullanılır ama bazı antibiyotikler olağan ribozomal yolla sentezlenirler
Ribozomal yolla sentezlenen antibiyotiklerin bazıları;
1Subtilin
2Ericin
3Mersaridin
NonRibozomal yolla sentezlenen antibiyotiklerin bazıları;
1Aktinomisin
2Basitrasin
3Gramisidin
4Siklopanin
5Sunfaktan
6Tirosidin