Nitrik oksitin yeteneği

Nitrik oksitin yeteneği YETENEKLI HABERCİ NİTRİK OKSİT (NO)​ Nitrik oksit (NO), nitrojenin oksitlenmesiyle elde edilen, soluk zehirli bir gaz olarak tanımlanır Bir nitrojen ile bir oksijen atomunun bileşiminden meydana gelen bir moleküldür Bu molekülün insan hayatı için son derece önemli bir özelliği bulunmaktadır Son yirmi yıldaki yoğun incelemeler bu molekülün, hücreler arası haberleşmede esas bir atama üstlendiğini ortaya çıkarmıştır Bu alandaki bilimsel çalışmaların sonuçları göstermiştir ki nitrik oksit, insan vücudunda doğal olarak üretilen bir hormon, yani kimyasal bir habercidir; sinir, dolaşım, savunma, solunum ve üreme sistemlerinin yaşamsal fonksiyonlarının düzenlenmesinde stratejik bir rol oynamaktadır 1549419955 1549419955 nitrikoksitinyetenegi5c5a45b896338nitrikoksitinyetenegi5c5a45b896338 http:wwwpopulerbilgicomgenelres40konudahucre79 Şekil 91: Endotel hücresi, NO (nitrik oksit)moleküllerini üretir​NO'nun fazla manâlı bir görev üstlendiği yerlerden biri damarlarımızdır Damarlarımızın iç genişliği değişmez değildir; yani damarlarımız bizim faaliyetlerimize uyumlu olarak daralır veya genişler, böylece kan basıncının düzenlenmesinde önemli rol oynarlar İşte bu mükemmel sistem tamamen, vücudun öbür ortamlara kadar değişen ihtiyaçları otomatik olarak sağlanır Kan damarlarının, spor yaparken genişleyerek çoğalan kan ihtiyacını tedarik etmesi veya yaralanma ardından daralarak kanamayı azaltması sözü edilen hatasız sistemin bir sonucudur Peki damarlar nasıl oluyor da ne zaman genişlemeleri ya da ne vakit daralmaları gerektiğini anlıyorlar? Yapılan araştırmaların sonuçları kimyasal bir habercinin varlığını ortaya çıkardı Bu haberci nitrik oksit molekülüydü Damarlara genişlemeleri talimatını verenişte bu iki atomlu moleküldü Acilen damarlarımızın derinliklerinde nitrik oksit üreten müthiş tesisleri daha yakından inceleyelim Elektron mikroskobuyla incelendiğinde, damarların, küçüklükleriyle zıt orantılı olarak son derece çok büyük yapılar oldukları görülecektir Mesela, ast yanlamasına dizilen 10 kılcal damar, ama insan saçının bir teli kalınlığındadır İşte bu kadar rahat olan damarlarımızın iç duvarları, düz kas hücrelerinin oluşturduğu bir dokuyla kaplıdır; damarların genişleyip daralması da bu dokunun faaliyetleri sonucunda gerçekleşmektedir Kas hücreleri kan ile aracısız temas etmezler; zira endotel hücreleri adale hücreleri ile kan aralarında zarımsı bir katman oluşturur xfUid21549419955 1549419955 nitrikoksitinyetenegi5c5a45c1b1661nitrikoksitinyetenegi5c5a45c1b1661 http:wwwpopulerbilgicomgenelres40konudahucre80 Şekil 92: NO molekülleri GC isimli özel bir enzime insan için yaşamsal önemi olan mesajı iletirler​ Endotel hücreleri bir zincirin halkaları gibi tabi yanlamasına gelerek endotel tabakayı meydana getirir 1980'li yıllara kadar bu hücrelerin, kanın damardaki akışını kolaylaştırmak dışarıda kayda değer bir etkinliğinin olmadığına inanılıyordu Fakat gerçeğin çok ayrı olduğu sonradan ortaya çıktı Endotel hücrelerinin sorumluluklarından birisinin NO habercisini üretmek olduğu anlaşıldı (şekil 91) Endotel hücresini bir fabrika gibi düşünecek olursak, nitrik oksit molekülleri de bu fabrikanın ürünlerine benzetilebilir Her bir nitrik oksit molekülünün ömrü yaklaşık 10 saniye kadardır Nitrik oksit epeyce kısa sayılacak bu süre içinde taşıdığı mesajı ilgili birimlere iletmek üzere yaratılmıştır ve bunu da en şekilde gerçekleştirir Endotel hücrelerinden salgılanan haberci NO molekülleri büyük bir şipşak her yönde yayılmaya başlarlar Düz adale hücrelerine dürüst ilerleyenler, bu hücrelerin zarlarından içeri girerler Seçici davranan düz kas hücresi zarı NO'yu tanır ve hücreli içine girmesine müsade verir Düz kas hücrelerinin içine giren NO molekülleri zaman kaybetmeden GC isimli özel bir enzim bulur ve bizim için yaşamsal önemi olan mesajı iletirler Bu Nedenle hücresel içinde bir dizi karmaşık kimyasal reaksiyon başlar (şekil 92) Haberci olarak adlandırdığımız bu proteinler, 0000000001 metre büyüklüğünde iki atomlu moleküllerdir İşte bu ufak moleküller bir postacı gibi çalışır; taşıdıkları haberin sahibi olan GC enzimini bulurlar Hemencecik hatırlatalım, hücrenin içinde ayrı görevleri olan binlerce öbür enzim bulunmaktadır Buna karşın haber tekrar tekrar içten adrese, yani dürüst enzime iletilir Keza haberci moleküllerin çok kısıtlı süreleri vardır, ama herhangi bir zamanlama hatası yapmazlar Haber taşıyan moleküllerin pusula veya güya yön saptama araçları da yoktur; lakin katiyen yollarını kaybetmezler 1549419955 1549419955 nitrikoksitinyetenegi5c5a45ce7b3a6nitrikoksitinyetenegi5c5a45ce7b3a6 http:wwwpopulerbilgicomgenelres40konudahucre81 Şekil 93: GC enzimi, enerji taşıyan moleküller olan GTP'yi cGMP'ye dönüştürür​Nitrik oksit molekülünün bu operasyon sırasındaki sürati, günümüzün internet teknolojisiyle ya da emailyoluyla irtibat kurmayı çağrıştırmaktadır Sahiden de NO, adeta elektronik posta sistemi gibi hareket etmekte; büyük bir çabucak fazla sayıda mesajı yerlerine iletmektedir NO'nun getirdiği haberleri bölge düz kas hücrelerindeki GC enzimi harekete geçer Bu emekçi enzimin görevi, enerji taşıyan moleküller olan GTP'yi cGMP'ye dönüştürmektir Bu aşamaların aralarında meydana gelen daha böylece çok reaksiyon da henüz çözülememiş durumdadır (şekil 93) Olabildiğince kolaylaştırarak anlatırsak, enzimlerin faaliyetleri sonucunda kas hücreleri içinde kalsiyum konsantrasyonu azalır ki bu, liflerin ayrılmasına ve kas hücrelerinin gevşemesine yol açar Böylece damarlar genişler Kısacası damarlarımızdaki basıncın düzenlenmesinde nitrik oksit molekülünün taşıdığı haberlerin hayati önemi vardır Unutmamak gerekir ama burada anlatılanlar, vücudumuz içerisinde her lahza sürekli milyarlarca kompleks haberleşme işleminden sadece biridir Bu noktada cevaplandırılması gereken bazı sorularla karşılaşırız Nasıl olur da akılsız ve şuursuz NO molekülleri, dünyaca meşhur profesörlerin zeka demin çözemedikleri sistemleri mükemmel bir şekilde tanırlar? Nasıl olur da harekete geçmeleri gereken zamanı ya da durmaları gereken zamanı saniyesine değin bilirler ya da, üretilir üretilmez, yarı bir yerden dikte almış gibi, son dakiklik mesajlarını dürüst adreslere tam zamanında eksiksiz ulaştırabilirler? Kuşkusuz, nitrik oksit bütün bu şahane işleri kendiliğinden yapamaz Bu molekül, doğadaki diğer milyonlarca molekül gibi hatasız bir yaratılış eseridir ve düşünen halk için, Allah'ın sınırsız kudret ve ilminin delillerinden sadece bir tanesidir