Nisa Suresi 17-18.Ayetler[Allahın Kabul Edeceğini Buyurduğu Tevbe!]

17 Allah'ın (kabulünü) üzerine aldığı tevbe, ancak cehalet nedeniyle kötülük yapanların, sonra hemencecik tevbe edenlerin(kidir) İşte Allah, böylelerinin tevbelerini kabul eder Allah, bilendir, hüküm ve hikmet sahibi olandır
18 Tevbe, ne kötülükleri yapıpedip de onlardan birine ölüm çatınca: Ben şimdi gerçekten tevbe ettimdiyenler, ne de kendileri kâfirler olarak ölenler için değil Böyleleri için acıklı bir azab hazırlamışızdır (27)

27 Arapça tövbekelimesi, geri dönmekve yönelmekanlamlarına gelir Günahından pişman olup ondan vazgeçen kimse, sahibinden kaçtıktan sonra tekrar efendisine geri dönen bir köleye benzetilebilir Bu onun tövbesidir Efendisi onun pişmanlığını ve özrünü kabul ettiğinde, ona iyi davranışlarla yönelir ve onu affeder Arapça'da bu, onun kölesine tövbesidir Bu ayette Allah, tövbenin iki yönünü de ortaya koyuyor Allah şöyle diyor: Sadece cahillikle, istemeden bir günah işleyen, sonra da hatalarını farkedince benim bağışlamama sığınan kullarımın tövbesini kabul ederim Böyle bir tövbe için benim bağışlama kapılarım tamamen açıktırFakat hayatları boyunca Allah'tan en ufak bir korku duymayan ve ölüm yaklaştığında tövbe etmeye başlayan kişi için böyle değildir Hz Peygamber (sa) ölümün yaklaştığını bildirir bir belirti olmadığı zaman, yapılan tövbeleri Allah'ın kabul ettiğini söylemiştir İmtihan zamanı sona erdiğinde artık kişinin günahından dönme şansı yoktur Aynı şekilde, eğer bir kişi kâfir olarak ölüyorsa ve gözleriyle öte dünyayı gördüğü anda tövbe ederse, bu tövbe de kabul olunmaz

Tahrim Suresi 8 ayetin Tevbe ile ilgili olan kısmı alınmıştır
8 Ey iman edenler, Allah'a kesin (nasuh) bir tevbe ile tevbe edin (19) Olabilir ki, Allah, sizin kötülüklerinizi örter ve altından ırmaklar akan cennetlere sokar (20) O gün Allah, Peygamberi ve onunla birlikte iman etmekte olanları küçük düşürmeyecektir

19 Tevbeten nasûha; Nasuh, lugatte, ihlas ve iyilik karşılığında kullanılır Kendisinde mum vs bulunmayan, saf ve halis bal, aslı nasihdenilir
Sökülmüş bir elbise, dikildikten sonra, nasahat'usSevbifadesi kullanılır Bu bakımdan, nasuh bir tevbedendiğinde lugavî olarak kendisinde riya ve nifaktan birşey bulundurmayan bir tevbe anlaşılır Yahut günahlardan tevbe edip, insanın kendi nefsini kötü bir sondan kurtarması veya kişinin işlediği bir günahtan tövbe edip, ıslah olarak dinindeki bir açığı kapatması ya da başkalarına örnek ve onların selametlerine vesile olacak derecede tevbe ederek, hayatını düzeltmesi de anlaşılabilir Tüm bunlar ifadenin lügavî karşılıklarıdır İstılahî anlamı ise hadisler vasıtasıyla elde edilmektedir Örneğin İbn Ebi Hatim'in Zirr bin Hubeyş'ten naklettiğine göre, o şöyle demiştir: Ben Ubey bin Kab'eTevbeten Nasuhanın anlamını sorduğumda, O bana şu şekilde cevap verdi Bu soruyu ben de Rasulüllah'a (sa) sordum ve O bana: Bir günah işlediğinde, günahından pişmanlık duyup, Allah'tan af dilemen ve bir daha o günahı işlememendirAynı anlamda bir söz İbn Mes'ud, Hz Ömer, İbn Abbas'tan nakledilmiştir Başka bir rivayette Hz Ömer nasuh tevbesini şöyle tarif etmiştir: Kişinin bir günahı tekrar işlemekten sakınması ve bir daha böyle bir günahı aklına bile getirmemesidir(İbn Cerir) Hz Ali, bir defasında bir bedevinin tevbe ve istiğfar kelimelerini aceleyle tekrarladığını görür ve Bu sahte bir tevbedirder Bedevi O halde sahih tevbe nasıl olur?diye sorduğunda, Hz Ali şöyle cevap verir: Tevbenin sahih olabilmesi için 6 şart gerekir 1) Yaptığına pişman olman, 2) Gaflet ettiğin farzları yerine getirmen, 3) Gasbettiğin hakkı geri vermen, 4) Eziyet ettiğin kimseden özür dilemen, 5) İşlediğin günahı tekrarlamamaya azmetmen, 6) Nefsini Allah'a itaatle eğitip, günah işlerken zevk aldığın gibi, Allah'a itaat ederken de sıkıntı çekmen (Keşşaf) Tevbe ile ilgili diğer bir takım hususlarında anlaşılması gerekmektedir Birincisi, Tevbe, kişinin Allah'a yaptığı itaatsizlikten pişman olmasıdır Yoksa bir günahtan uzak durabilmek için, kişinin kendi kendisine söz vermesi yahut sıhhat, kötü şöhret ve mal kaybı gibi nedenler dolayısıyla şarap içmekten vazgeçmek tevbe tanımına girmez İkincisi, Allah'a itaatsizlik yaptığını hisseden kimse, hemen oyalanmadan tevbe edip, günahını telafi yoluna gitmelidir Üçüncüsü, Tevbe ettikten sonra günah işleyen kimse, tekrar tekrar tevbe edip günah işlememelidir Bu şekilde davranan bir kimsenin bu davranışı, onun tevbesinin sahte olduğuna bir delildir Çünkü tevbenin asıl ruhu, insanın işlediği günah sonrasında pişman olmasıdır Fakat sürekli aynı günahı işleyen kimse, gerçekte pişman olmamış demektir Dördüncüsü, samimiyetle tevbe edip, bir daha o günahı işlememeye azmeden kimse, yine de beşerî zaaf dolayısıyla aynı günahı işlediğinde, tevbe ettiği günah tazelenmiş olmaz Lakin o kimse sonra işlediği ganahından tevbe edip, bu günahı tekrarlamayacağına daha bir kuvvetle azmetmelidir
Beşincisi, kişinin, işlediği günahı her hatırlayışında tevbe etmesi gerekmez Ancak o kişinin nefsi, daha önce işlediği günahtan hâlâ haz alıyorsa, o takdirde tekrar tekrar tevbe etmelidir Ta ki o günahını hatırladığında pişmanlık duyana kadar Bu bakımdan gerçekten Allah korkusuyla, işlediği günahtan tevbe eden kimse, artık o günahından haz almaz Çünkü o Allah'a itaatsizlik yapmıştır Ve buna rağmen işlediği günahtan haz almaya devam ediyorsa, bu onun kalbinde, Allah korkusunun henüz kök salmadığının işaretidir
20 Ayetin lafzı iyice düşünüldüğünde, Tevbe ederseniz, sizi muhakkak affedeceğim ve cennete koyacağımdenilmediği farkedilecektir Sadece samimiyetle tevbe ederseniz, ola ki Allah sizi affeder ve cennetine koyarşeklinde ümit verilmektedir Bunun anlamı şudur: Günah işleyen bir kimseye ceza verilmeyip, onu affettikten sonra Allah'ın cennete sokması vacip değildir Ancak onun günahını affedip, onu mükafatlandırmak Allah'ın bir lütfu olur Dolayısıyla bir kul Allah'tan mağfiret ümit etmeli ama tevbe ettikten sonra affedilirim diye günah işlememelidir
Tefhimul Kuran



***
Yüce Allah'ın kabul edeceği, hatta lutfederek kabul edeceğine ilişkin güvence verdiği tevbe, yürekten yapılan tevbedir Böyle bir tevbe pişmanlık duygusu ile derinden sarsılmış, şiddetli bir ürpertiye tutulmuş, bunun sonucunda toparlanarak dönüş yapmış, bu dönüşü iyimser arzuların kucağında ömrünün rahat yıllarını yaşarken yapan, içinde gerçek bir arınma arzusu duyan ve sahiden yeni bir yola girmeye niyetli olan insan nefsi için bir tür yeniden doğuşanlamına gelir Okuyalım:
Allah, kötülüğü bilmeyerek işleyip de fazla geç kalmadan tevbe edenlerin tevbelerini kabul edeceğini vaad etmiştir Hiç şüphesiz Allah herşeyi bilir ve hikmet sahibidir
Bilmeyerek kötülük işleyenlerden maksat günah işleyenler, suçlulardır Yalnız burada sözü edilen bilmezliğin (cehaletin)uzun ya da kısa süreli, fakat canın boğaza dayanacağı ana kadar uzamamış olan bir sapıtma, doğru yolu şaşırma anlamına geldiğine ilişkin bilginleri arasında hemen hemen görüş birliği vardır Fazla geç kalmadan tevbe edenlerden maksat ise ölecekleri belli olmadan, henüz komaya girmeden, ölümün eşiğine geldiklerini hissetmeden önce Allah'a dönenlerdir Böyle bir tevbe pişmanlık duygusundan, günahtan sıyrılmak, tan, iyi amel işleyerek geçmiş kötülükleri telafi etme niyetinden kaynaklanmış kabul edilir İşte o zaman tevbe insan nefsi için bir yeniden doğuş, insan vicdanı için bir uyanış olur İşte:
Allah böylelerinin tevbelerini kabul edeceğini vaad etmiştir Hiç şüphesiz Allah herşeyi bilir ve hikmet sahibidir
Yani O'nun bütün tasarrufları bilgiye ve hikmete dayanır O, zayıf iradeli kullarına yeniden temiz kullarının saflarına katılma fırsatı tanır Güvenli sığınağına ve esirgeyici himayesine kucak atma arzusu gösteren kullarının asla bu sığınağının surları dışına atmaz
Yüce Allah rahmetine yönelen, yaptıklarına pişman olup dergahına sığınmak isteyen zayıf iradeli kullarını geri kovmaz, dışlamaz Aslında yüce Allah'ın onlara ihtiyacı yoktur, yaptıkları tevbenin de O'na sağlayacağı hiçbir yarardan söz edilmez Yaptıkları tevbenin yarar görecek olanlar kendileridir Böylece hem kişisel hayatları ve hem de içinde yaşadıkları toplumun hayatı düzene girecek, sağlıklı bir niteliğe kavuşacaktır İşte bu gerekçe ile, yüce Allah, onların önünde, tevbe edip arınmışların saflarına katılmalarının yolunu açık tutaktadır Fakat:
Yoksa sürekli kötülük yapıp dururken ölümün eşiğine gelince `Şimdi tevbe ettim' diyenlerin tevbesi geçerli değildir
Çünkü bu tevbe sapıklığı ısrarla sürdürmüş ve kötülükleri tarafından çepeçevre kuşatılmış günahlarından mecburiyet altında yaptıkları bir tevbedir Artık günah işleme olanağı kalmamış, bütün kötülük işleme fırsatlarını pervasızca kullandıktan sonra köşeye sıkışmış kimselerin tevbesidir bu tevbe Bu yüzden yüce Allah bu tevbeyi kabul etmez Çünkü böyle bir tevbe ne kalbin tekrar ıslâh olmasını sağlar ne hayata düzelme, iyileşme getirir ve ne de kişilikte ve gidişatta olumlu bir değişimin göstergesidir
Acaba tevbe niçin kabul olunuyor? Yoldan çıkmışlar ona sığınarak yüce Allah'ın güvenlik bölgesine geçsinler, şaşkınlık çölünde taban tepmekten kendilerini kurtarsınlar, şeytanın sancağı altındaki sapıklar sürüsünden kurtularak insanlık ailesinin onurlu saflarına katılsınlar, böylece eğer tevbe ettikten sonra ki ömür dilimleri yeterli olursa iyi ameller işlesinler, yok eğer nerede ve ne zamançıkageleceklerini bilmedikleri, günü belirli ölüm kapılarının eşiğinde kendilerini yakalamayı bekliyorsa hiç değilse doğruluğun sapıklığa karşı üstünlüğünü ilan etsinler diye kabul olunuyor Devam ediyoruz:
Bir de kafir olarak ölenlerin tevbesi geçerli değildir
Çünkü onlarla tevbe arasındaki bütün ipler kopmuş, bütün bağlar kesilmiştir Onlar yüce Allah'ın affediciliği ile aralarında varolan bütün fırsatları kaçırmışlardır Dahası var:Böyleleri için acıklı bir azap hazırladık
Yani bu azabı şimdiden onlar için kotarıp düzenledik O onları bekliyor Başkaca bir hazırlığa, kotarma işlemine ihtiyacı yok
Görülüyor ki, ilahi sistem, bir yandan tevbe kapısını ardına kadar açık tutarken öte yandan da ceza şıkkını ısrarla vurguluyor Böylece bu eşsiz ilahi sistemde denge kuruluyor Bu iki kutuplu denge hayatın pratiği üzerindeki etkisini meydana getirmekten geri kalmıyor Bu pratik etkili dengeyi İslâm'dan başka hiçbir şey ya da yeni sistem kuramaz
Fizilalil Kuran