Musa ve Çıkış

Musa ve Çıkış (1Bölüm)



Vakit: İÖ 13 asır?
Mekân: DarıSina Yarımadası

İsrail'in Allahı Rab şöyle diyor: Kavmimi salıver ki, çölde bana bayram etsinler

Tevrat'ın Çıkış Kitabı İsrailliler'in Mısır'da baskı aşağıda bulunmalarının ve Musa tarafından kölelikten kurtarılmalarının hikayesiyle başlar Musa İsrailli bir çiftin oğlu olmasına rağmen Mısırlı bir prenses göre yetiştirilmişti

Yetişkinliğinde bîr İsrailli köleyi döverken yakaladığı Mısırlı bir kâhyayı öldürmüştür Yaptığı iş açığa çıkınca Musa çöle kaçmak zorunda kaldı Burada Yanan Çalı önünde Tanrı'dan bir vahiy aldı Bunun sonucunda Darı'a döndü ve kardeşi Harun ile İsrailliler'in salıverilmelerini istek etti Firavun bu ricası reddederek ülkesinin başına on facia getirdi

Ailenin ilk doğan çocuğunun ölmesi olan onuncu yıkım bütün Mısırlı aileleri de etkilediği için Firavun İsraillilerden Darı'ı terk etmelerini istedi Tanrı Mısır'ın doğusundaki çölde İsrailliler'in geçebilmeleri için Kızıldeniz'in açılmasını sağladı lakin sonra sular yeniden kapandı ve Firavun us değiştirdiği için onları kovalayan Mısırlılar boğuldular

Bilim adamlarının tümü Musa'nın varolduğuna veya Darı'dan çıkışın yazıldığı gibi olduğuna inanmaz Çoğu, on felaketin ve Kızıldeniz'i geçme mucizelerinin sunulduğu biçimiyle efsanevi olduğuna inanırlarsa da, bilhassa Çıkış, Sayılar ve Tesniye kitaplarında yeralan metinlerde tarihi bilgiler vardır

İki fikir akımına çoğunlukla minimalistve maksimalistadları verilir ve Çıkış hikâyesi üzerindeki tartışma İsrail tarihi için Tevrat'ın bir kaynak olarak kullanılıp kullanılamayacağına ilişkin daha büyük tartışmanın bir parçasıdır



Sina Dağı ve çevresindeki dorukların havadan görünüşü

Minimalistler, on facia ve Kızıldeniz'in yarılması mucizeleri konusunda Darı'da, Sina'da veya diğer bir yerde belirli kanıtlar olmaması üstünde dururlar Onlar Tevrat'taki hikâyelerin iddiaya göre anlattıkları olaydan fazla sonra, İÖ 6 ve 2 yüzyıllar aralarında ortaya çıktığına inanırlar Hem o süre tarih kâğıda dökmek diye bir şey olmadığından Tevrat'taki hikâyeler yalnızca efsane ve folklor olarak kesin olmayan ve yanlıştır Arkeolojik ve tarihi araştırmalar böylece Tevrat'a ışık tutamaz

Öteki yana çoğunluk görüşünü yaratıcı maksimalistler, Tevrat'ın, anlattığı olaylardan fazla daha sonra yazılmış olduğunu kabul etmelerine karşın, metinler konusunda ayrı görüşe sahiptirler Nabukadnezzar ve Babilliler İÖ 5876'da Birinci Tapınak'ı yıkıp halk liderlerini Kudüs ve Yehuda'dan Babil'e sürgüne götürmüşlerdi İşte Tevrat'ın kitaplarından çoğu sürgünlerin değişik yazılı ve sözlü kaynaklarından toplanarak orada son şeklini almıştır böylece Tevrat hikâyelerinde manâlı miktarda tarihi veri vardır

Bu bilimadamları Sina Dağı'nda Yasa'yı (Torah) alan Musa'nın başında bulunduğu gruba ilişkin bir metin oluşuna işaret ederler Musa önderliğinde Çıkış'a ek olarak Tevrat metinlerinde Sina'da pek fazla yolculuk hakkında izler bulunduğundan eski İsrailliler'in uzun bir dönem içinde gidip gelmiş oldukları en azından mümkündür Çıkış yolu ve bugün Sina'da adları meçhul mekânların yerleri konusunda belirlenmiş elde etmek imkansızsa da bu bilimadamları arkeolojik ve tarihi araştırmaların kutsal kitap hikâyeleri üstüne ışık tutabileceğine inanırlar



İsrailliler Kızıldeniz'i geçerlerken kendilerini kovalayan Mısırlılar sularda boğuluyor Suriye'de DuraEuropos'taki sinagogdan bir fresk, 3 yüzyıl ortaları *