Mikotoksinler

Mikotoksinler, dağıtılmış mantar türleri tarafından sentezlenen, insan ve hayvanlar göre alındıkları zaman, son derece zehirli, karsinojenik, teratojenik, mutajenik olan kimyasal maddeler ya da metabolitlerdir*Aşina 300 ’den artı mikotoksin olmasına rağmen, Aspergillus, Fusarium ve Penicillium mantarları göre üretilenler en önemlileri olarak kabul edilir Ülke ve bölgelere göre farklılık göstermekle birlikte manâlı olan mikotoksinler; Aspergillus mantarları tarafından üretilen Aflatoksinler, Fusarium mantarları kadar üretilen Deoksinivalenol, Zearalenon ,T2 toksin, Fumonisin ve Penicillium mantarları tarafından üretilen Okratoksindir
Aflatoksin, Aspergillus flavus, A parasiticus ve A nomius gibi mantarların yiyecek ve yemlerdeki toksik metabolitidir Yemlerdeki aflatoksinin en kayda değer kaynakları mısır, yerfıstığı küspesi ve pamuk tohumu küspesi gibi yem hammaddeleridir B1, B2, G1, G2 bu grubun en manâlı toksinleridir Bilhassa uygun olmayan nem ve sıcaklıklarda depolanan, birçok besin ve hayvan yeminde aflatoksinler oluşur Pişirme sıcaklığında bozulmazlar ancak 270°C ’de bozuldukları belirtilmektedir Aflatoksin, hayvansal üretimde özellikle kanatlılarda manâlı idareli kayıplara neden olmaktadır
Okratoksin A (OTA), Penicillium verrucosum, Aochraceus ve düşük oranlarda Aniger göre üretilen yem maddelerinde rastlanan mikotoksinlerden biridir Daha çok serin iklime sahip bölgelerde tahıl ve ürünlerinde, bu toksin daha yaygın görülür OTA protein sentezini durdurur
Fumonisinler, Fusarium türleri tarafından üretilebilmekle birlikte Fusarium moniliforme ve F Proliferatum en önemli türleridir Fumonisin grubunun toksinleri FB1 ve FB2 ’dir Hayvanlar üzerinde türe ast olarak nongenotoksik karsinojen olup, nörotoksisite, hepatotoksisite, nefrotoksisite, immünosupresyon, gelişim bozuklukları ve karaciğer tümörlerine niçin olmaktadırlar
Zearalenon Fusariumlar kadar üretilen, kimyasal yapısı östrojenle benzerlik bildiren ve hayvanlarda östrojenik etkili bir mikotoksindir Yemlerdeki miktarına ast olarak, hayvanlarda östrus siklusunun bozulmasına, daimi korpus luteum ve serum progesteron düzeylerinin yüksek olarak devam etmesine yol açar
Trikotesenler (T2 ve HT2 toksinler), Fusarium, Stachybotry, Trichothecium, Kerticimosporium, Cephalosporium ve Cylindrocarpen mantarlarının sekonder metabolitleri olarak oluşan mikotoksinlerdir Günümüze dek küf kültürlerinden 140 ’tan artı trikotesen tipi izole edilmiştir ve bu sayı artmaya devam etmektedir Zehirlenmeler, daha çok küflü tahıl yemleri ile beslenen hayvanlarda ve özlem dönemlerinde bu tahılları yiyen insanlarda görülmüştür
Deoksinivalenol, yiyecek ürünlerinde ve yemlerde en sık rastlanan mikotoksindir Bu toksinleri üreten küfler, mısır ürünleri ve pirinç gibi birçok yiyecek ve yem hammmaddesinde yer almaktadır DON, protein ve DNA sentezini inhibe eder
Mikotoksinler, antikor yanıtı zayıflatmakta, gözenekli olan bağışıklık tepkimesini düşürmektedir İmmün sistemin zayıflaması sonucu bakteriyel, viral ve paraziter hastalıklara daha sağduyu hale gelinmektedir
Kaynakça:
1 Arda M, (1980) Mikoloji AÜ Matbaa, Ankara
2 Ayaz A, Yurttagül M, (2008) Besinlerdeki Toksik Öğeler1 Sağlık Durumu Bakanlığı Yayınları No:727, Ankara
3 Benneth JW,Klich M,(2003) Mycotoxins, Clin Microbiol Rev,16,3, Pp: 97516
4 Çankırı B, Uyarlar C, (2019) Place and ımportance of mycotoxins in dairy cattle nutrition, Kocatepe Vet J, 6,5769
5 Girgin G, (2001) Dünyada ve Türkiye?de İnsan Sağlığını Korkutma Eden Mikotoksinler, Mycotoxins in Turkey and the World, Türk Hijyen ve Deneyde Kullanılan Biyoloji Dergisi, 58, 3, 97?118
6 Kaya S, (1990) Baytar Toksikoloji, Yüzüncü Sene Üniversitesi Veteriner Fakültesi Yayınları
7 Kaya S, (2002) Mikotoksinler, Veteriner Hekimliğinde Toksikoloji, İkinci Baskı Ed: S Kaya, İ Pirinçci, A Bilgili Medisan Yayınevi, Ankara, 544568
8 Kriek NPJ, Kellerman TS, Marasas WFO, (1981) A comparitive study of the toxicity of fusarium verticilloides (F moniliforme) to horses, primates, pigs, sheep, and rats, The Onderstepoort Journal of Veterinary Research, 48,129131
9 Oğuz H, Kurtoglu V, (2000) Effect of clinoptilolite on fattening performance of broiler
10 Özer A, Minbay A, Özcan Z, Yakışık M, (1988) Deneysel Aflatoksin zehirlenmesinin tavuklarda ımmun sistem hücrelerine ve antikor oluşumuna etkisi, Doğa Tu Vet ve Hay Der,164170
11 Sabuncuoğlu SA, Baydar T, Giray B, Şahin G, (2008) Mikotoksinler:Toksik Etkileri, Degrasyonları, Oluşumlarının Önlenmesi ve Zararlı Etkilerinin Azaltılması, Hacettepe Üniv Ecz Fak Derg, 28, 1,6392
12 Santin E, (2019) Understanding mycotoxins published on federal university of Parana, Brazil, http:enengormixcomMAmycotoxinsarticlesunderstandingmycotoxinst3428p0htm(27 March 2019)
13 Thaxton JP, Tung HT, Hamilton PB, (1974) Immunosuppression in Chickens by Aflatoxin, Poultry Science, 53,721725
14 Yıldız G, () Determination of the contamination of the ochratoxine A in feeds and feedstuffs into the different animal enterprise in Turkey, Vet J Ank Univ, 56,131135