Türkiye'nin en güncel forumlardan olan forumdas.com.tr'de forumda aktif ve katkısı olabilecek kişilerden gönüllü katkıda sağlayabilecek kişiler aranmaktadır.
iltasyazilim
FD Üye
?Mental?
sözcüğü İngilizce kökenli olup kelime anlamı olarak ?akıl, zihin? kavramlarına karşılık gelir, ?retardasyon? ise yine İngilizce kökenli bir sözcük olup ?gecikme, erteleme? anlamlarına gelmektedir Kelime anlamlarına bakıldığında Mental Retardasyon?un zeka geriliği ya da zihinsel engeli olan bireyleri tanıladığını anlayabiliriz Genel olarak engel ya da engelli olma durumu, insan yaşamını kısıtlayan bir durumdur Anne karnında ya da doğum sırasında ve sonrasında veya da sağlıklı bir yaşam sürerken uğranılan talihsiz bir kaza sonucunda her insan hayatına bir engelle devam etmek durumunda kalabilir Engelli terimi günümüzde birçok şekilde karşımıza çıkmaktadır Ülkemizde, 5378 sayılı özürlüler (engelli) kanuna göre engelli olmanın tanımı; ?Doğuştan veya sonradan gelen hastalıklar veya kaza sonucu olan sakatlıklar, vücudun görselişitselzihinselruhsal farklılıklar öne sürülerek toplumsalyönetsel tutum ve tercihler sonucu yaşamın birçok alanında kısıtlanan, engellerle karşılaşan kişilere denir Ortopedik, görme, işitme, konuşma, zihinsel, fiziksel, otistik ve süreğen hastalıklar engel türleri olarak sayılmaktadır Ülkemizde ortopedik engelin yanı sıra Mental Retardasyon dediğimiz zihinsel engellilik durumu da yaygındır Bireye Mental Retardasyon yani zeka geriliği olduğu tanısının nasıl ve neye göre konulduğunu anlamak için öncelikle zeka ve zihin gibi kavramların ne olduğunu anlamak gerekir
Zeka, insan beyninin karmaşık ve soyut yeteneklerine işaret etmektedir Bu yeteneklerin birbirleri ile ilişkili ve uyum içerisinde çalışması sonucu zihinsel fonksiyonlar yürütülür Dolayısıyla, zihin böyle karmaşık pek çok yeteneğin uyumlu olarak çalışmasının meydana getirdiği yetenekler bileşenidir Zihin oldukça komplike, soyut ve anlaması zor bir kavram olabilir Fakat, en genel ve kolay haliyle zeka, uyaranları algılama, değerlendirme, düşünme, öğrenme, sorun çözme ve çevreye uyum sağlama gibi yüksek zihinsel işlevlerin tümüne işaret etmekte, zihinsel engel de tüm bu yüksek beyin işlevlerinde meydana gelen kayıplar olarak değerlendirilmektedir Zekayı insanların davranışlarında da görebiliriz çünkü bilinçli her davranış zekanın ürünüdür; bilinçsizce yapılan davranış ise zihinde bir problem olduğuna işaret edebilir Zeka testlerinden elde edilen puanın (IQ) 70 ten az olması bireyin zihinsel işlevlerini yerine getirmek konusunda normalin altında olduğunu gösterir
Zeka geriliğinin seviye baz alınarak oluşturulmuş olan yaygın bir sınıflandırması şu şekildedir:
Hafif Zeka Geriliği ya da Hafif MR:
Zeka puanları 5570 arasındadır Bu bireyler Debil olarak adlandırılır, bu eğitilebilecekleri anlamına gelmektedir Özel eğitim ile desteklendikleri takdirde okumayazma ve aritmetik gibi akademik becerileri kazanabilirler Kendi hayatlarını idame ettirmekte zorlanmazlar %85 oranıyla zihinsel engelli kategorisinde en kalabalık sınıftır
Orta Zeka Geriliği(Orta MR):
zeka puanları 3555 arasındadır Bu kategorideki bireyler Embesil olarak adlandırılır, öğretilebilir olarak nitelendirilebilirler Okumayazma gibi akademik yetenekler kazanabilmeleri için çok ciddi özel eğitim ve aile desteğine ihtiyaçları vardır Yaşamları boyunca kendilerine destek olacak birine ihtiyaç duysalar da fazla beceri gerektirmeyen ve karmaşık olmayan işlerde çalışabilirler Mental Retardasyonlu grubun %10 unu oluştururlar
Ağır Zeka Geriliği (Ağır MR): Zeka puanları 2535 arasında olan bu grup İdiot olarak adlandırılır ve bağımlı olarak nitelendirilir Bu gruptaki bireyler günlük yaşamlarını idame ettirmekte epey zorlanırlar Yürümeyi 6 yaşına kadar öğrenemeyebilir, tuvalet alışkanlığı edinme konusunda hayat boyu sorun yaşayabilirler Kendilerine yetecek kadar dahi konuşma becerisi kazanamazlar genellikle ihtiyaçlarını sadece tek kelime ile belirtecek kadar sözel iletişim kurabilirler Yanlarında bir yetişkin olmadan yaşamlarını sürdüremezler Zihinsel engelli grubunda görülme oranları yaklaşık %34 kadardır
Çok Ağır Zeka Geriliği(İleri MR):
Zeka puanları 25?in altında olan gruptur Ağır İdiot olarak adlandırılıp, tam bağımlı olarak nitelendirilirler Öz bakım becerilerine yerine getiremez ve konuşamazlar, bir yetişkine bağımlı olmanın yanı sıra çoğu zaman yatağa da bağımlıdırlar Öğrenme güçlüklerinin yanında konuşma engeli ve bedensel engeli bulunan bu bireyler hayatları boyunca hiçbir şey öğrenemez ve de genellikle bakımsızlıktan uzun süre yaşama şansı bulamazlar
Kaynakça:
Kaya, A (2019) Özel Eğitim ve Rehberlik Psikolojik Danışma ve Rehberlik Ankara: Anı
Yılma, G (nd) Zihinsel Engelli Çocuklarda Müzik Terapi Yöntemlerinde Kullanılan Müzik Aletleri Üzerine Bir İnceleme Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 33(7)
sözcüğü İngilizce kökenli olup kelime anlamı olarak ?akıl, zihin? kavramlarına karşılık gelir, ?retardasyon? ise yine İngilizce kökenli bir sözcük olup ?gecikme, erteleme? anlamlarına gelmektedir Kelime anlamlarına bakıldığında Mental Retardasyon?un zeka geriliği ya da zihinsel engeli olan bireyleri tanıladığını anlayabiliriz Genel olarak engel ya da engelli olma durumu, insan yaşamını kısıtlayan bir durumdur Anne karnında ya da doğum sırasında ve sonrasında veya da sağlıklı bir yaşam sürerken uğranılan talihsiz bir kaza sonucunda her insan hayatına bir engelle devam etmek durumunda kalabilir Engelli terimi günümüzde birçok şekilde karşımıza çıkmaktadır Ülkemizde, 5378 sayılı özürlüler (engelli) kanuna göre engelli olmanın tanımı; ?Doğuştan veya sonradan gelen hastalıklar veya kaza sonucu olan sakatlıklar, vücudun görselişitselzihinselruhsal farklılıklar öne sürülerek toplumsalyönetsel tutum ve tercihler sonucu yaşamın birçok alanında kısıtlanan, engellerle karşılaşan kişilere denir Ortopedik, görme, işitme, konuşma, zihinsel, fiziksel, otistik ve süreğen hastalıklar engel türleri olarak sayılmaktadır Ülkemizde ortopedik engelin yanı sıra Mental Retardasyon dediğimiz zihinsel engellilik durumu da yaygındır Bireye Mental Retardasyon yani zeka geriliği olduğu tanısının nasıl ve neye göre konulduğunu anlamak için öncelikle zeka ve zihin gibi kavramların ne olduğunu anlamak gerekir
Zeka, insan beyninin karmaşık ve soyut yeteneklerine işaret etmektedir Bu yeteneklerin birbirleri ile ilişkili ve uyum içerisinde çalışması sonucu zihinsel fonksiyonlar yürütülür Dolayısıyla, zihin böyle karmaşık pek çok yeteneğin uyumlu olarak çalışmasının meydana getirdiği yetenekler bileşenidir Zihin oldukça komplike, soyut ve anlaması zor bir kavram olabilir Fakat, en genel ve kolay haliyle zeka, uyaranları algılama, değerlendirme, düşünme, öğrenme, sorun çözme ve çevreye uyum sağlama gibi yüksek zihinsel işlevlerin tümüne işaret etmekte, zihinsel engel de tüm bu yüksek beyin işlevlerinde meydana gelen kayıplar olarak değerlendirilmektedir Zekayı insanların davranışlarında da görebiliriz çünkü bilinçli her davranış zekanın ürünüdür; bilinçsizce yapılan davranış ise zihinde bir problem olduğuna işaret edebilir Zeka testlerinden elde edilen puanın (IQ) 70 ten az olması bireyin zihinsel işlevlerini yerine getirmek konusunda normalin altında olduğunu gösterir
Zeka geriliğinin seviye baz alınarak oluşturulmuş olan yaygın bir sınıflandırması şu şekildedir:
Hafif Zeka Geriliği ya da Hafif MR:
Zeka puanları 5570 arasındadır Bu bireyler Debil olarak adlandırılır, bu eğitilebilecekleri anlamına gelmektedir Özel eğitim ile desteklendikleri takdirde okumayazma ve aritmetik gibi akademik becerileri kazanabilirler Kendi hayatlarını idame ettirmekte zorlanmazlar %85 oranıyla zihinsel engelli kategorisinde en kalabalık sınıftır
Orta Zeka Geriliği(Orta MR):
zeka puanları 3555 arasındadır Bu kategorideki bireyler Embesil olarak adlandırılır, öğretilebilir olarak nitelendirilebilirler Okumayazma gibi akademik yetenekler kazanabilmeleri için çok ciddi özel eğitim ve aile desteğine ihtiyaçları vardır Yaşamları boyunca kendilerine destek olacak birine ihtiyaç duysalar da fazla beceri gerektirmeyen ve karmaşık olmayan işlerde çalışabilirler Mental Retardasyonlu grubun %10 unu oluştururlar
Ağır Zeka Geriliği (Ağır MR): Zeka puanları 2535 arasında olan bu grup İdiot olarak adlandırılır ve bağımlı olarak nitelendirilir Bu gruptaki bireyler günlük yaşamlarını idame ettirmekte epey zorlanırlar Yürümeyi 6 yaşına kadar öğrenemeyebilir, tuvalet alışkanlığı edinme konusunda hayat boyu sorun yaşayabilirler Kendilerine yetecek kadar dahi konuşma becerisi kazanamazlar genellikle ihtiyaçlarını sadece tek kelime ile belirtecek kadar sözel iletişim kurabilirler Yanlarında bir yetişkin olmadan yaşamlarını sürdüremezler Zihinsel engelli grubunda görülme oranları yaklaşık %34 kadardır
Çok Ağır Zeka Geriliği(İleri MR):
Zeka puanları 25?in altında olan gruptur Ağır İdiot olarak adlandırılıp, tam bağımlı olarak nitelendirilirler Öz bakım becerilerine yerine getiremez ve konuşamazlar, bir yetişkine bağımlı olmanın yanı sıra çoğu zaman yatağa da bağımlıdırlar Öğrenme güçlüklerinin yanında konuşma engeli ve bedensel engeli bulunan bu bireyler hayatları boyunca hiçbir şey öğrenemez ve de genellikle bakımsızlıktan uzun süre yaşama şansı bulamazlar
Kaynakça:
Kaya, A (2019) Özel Eğitim ve Rehberlik Psikolojik Danışma ve Rehberlik Ankara: Anı
Yılma, G (nd) Zihinsel Engelli Çocuklarda Müzik Terapi Yöntemlerinde Kullanılan Müzik Aletleri Üzerine Bir İnceleme Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 33(7)
